11 Sentyabrın sonrası yaranan yeni dünya düzəni...

Bu gün 21-ci əsri barış, xoşgörü əsri olmaqdan çıxarıb, yeni savaşların, faciələrin,  insanlıq dramlarının yaşamasına aparan 11 Sentyabr 2001-ci il hadisələrindən 14 il keçir. 14 il öncə Amerika xalqı səhər gözlərini açarkən ani hücumlarla NyuYorkda yerlə bir olan və 3 mindən çox məsum insanın ölümü ilə nəticələnən ekiz qüllələrin yerlə bir olması ilə,  Vaşinqtonda Pentaqonun binasının təyyarə ilə partladılması şoku ilə qarşılaşmıdı.

Son 14 ildə  başda Yaxın Şərq  ölkələri olmaqla, Şimali Afrikada, Asiyada çox sayda dövlət və millət belə şoklarla səhərə gözlərini açır. 11 Sentyabrdan 3 ay keçməmiş Corc Buş 11 Sentyabrın qisasını almaq məqsədi ilə Əfqanıstanı işğal etdi. Ardınca İraq işğalın qurbanı oldu. İşğalla başlayan zorakılıq, qəddarlıq, yüz minlərlə sivil müsəlmanı sırf saqqalı var deyə terrorist saymalar, məhkəməsiz, qanunsuz on minlərlə insanların oğurlanması, həbsxanalara tıxılması haqsızlığa məruz qalması başqa zorakılıqları doğurdu.  Bin Laden öldürülsə də onun başlatdığı terror yeni şəxslərin, adların simasında yenə də davam etməkdədir. Təəssüf ki, zorakılıq zorakılığı doğurdu və bu aksioma dəyişməyərək davam etməkdədir.   

Sonrakı dönəmdə birbaşa işğallar olmasa da, yerli hökumətlərin yaratdığı rejimlərin də təşviqi ilə yeni ocaqlar yarandı . Öncə Tunisdə, sonra Misirdə, Liviyada, Suriyada, Yəməndə yeni ölüm ocaqları yarandı. Təəssüf ki, domino daşı effekti ilə bu proseslər bir formada davam etməkdə, hər gün minlərlə insan bu proseslərdə həyatını itirir, on minlərlə insan yaşadığı yeri tərk etməli olur.    

11 sentyabrdan sonra mütləq əksəriyyəti müsəlman olan 2 milyonadək  sivil insan həyatını itirmişdir. Sadəcə BMT-nin açıqlamasına görə İraqda 2007-ci ilədək ölən sivillərin sayı 1 milyondan çox idi. 5 milyon İraqlı ev-eşiyindən didərgin olmuşdu. Əfqanıstanda 37 ildir davam edən müharibələrdə ölənlərin doğru-dürüst statistikası olmasa belə, 2001-ci ildə başlayan işğaldan sonra da ölənlərin sayı on minlərlədir.  Suriyada 2011-ci ildən bəri olənlərin sayı 400 min nəfərə çatmaqdadır. Təxminən 4 milyondan çox insan ölkəni tərk edib, bir yerlərə sığınmağa cəhd etməkdə, 30 minədək insan Avropaya mühacirətə getmək üçün çıxdıqları dəniz yolçuluğunda Aralıq dənizində boğulmuşdur. Liviyada Yəməndə, Fələstində minlərlə insan həyatını itirib və proses davam edir...

Bəli, 11 sentyabr hadisəsi yeni bir dünya düzəni yaratmaqdadır. Bu düzəndə müsəlman=terrorist alqışı önə çıxmaqda, zərər çəkən tərəfdə əsasən müsəlmanlar yer almaqdadır. İnsan hüquqlarının üstünlüyü prinsipi qədim dünyada alqılandığı kimi “seçkinlərə” tanınan bir dəyər olmağa başlayır... 

Rayon nömrəli maşınların Bakıya girişinə tətbiq edilən məhdudiyyət hüquqa ziddir.

Ələsgər Məmmədli

DYP-nin sadəcə rayon nömrəsi ilə olan avtomobilləri müəyyən edilmiş saat çərçivəsində Bakıya buraxmamağa dair qərarı, sadəcə rayon nömrələrinə tətbiq edildiyi üçün  Konstitusiyaya ziddir və heç bir qanuni əsası yoxdur.

Konstitusiyanın 28-ci maddəsinın III bəndində deyilir ki: " Qanuni surətdə Azərbaycan Respublikasının ərazisində olan hər kəs sərbəst hərəkət edə bilər...". Burda “hərəkət etmək”- ifadəsini “piyada hərəkət edə bilər”- kimi təfsir etmək olmaz. Hərəkət etmək bütün vasitələrlə və vasitəsiz hərəkət etmək deməkdir.

Konstitusiyanın 29-cu maddəsi mülkiyyət hüququna təminat verib: “Mülkiyyət hüququ, o cümlədən xüsusi mülkiyyət hüququ qanunla qorunur.” III-cü bənddə göstərilir ki, : “Hər kəsin mülkiyyətində daşınar və daşınmaz əmlak ola bilər. Mülkiyyət hüququ mülkiyyətçinin təkbaşına və ya başqaları ilə birlikdə əmlaka sahib olmaq, əmlakdan istifadə etmək və onun barəsində sərəncam vermək hüquqlarından ibarətdir.” Avtomobil daşınar əmlakdır. Ondan istifadə etmək isə mülkiyyət hüququnun ayrılmaz tərkib hissəsidir. Avtomobildən istifadəyə məhdudiyyət gətirmək ancaq qanuni əsaslarla məhkəmə qaydasında mümkün ola bilər.

Sadəcə rayon nömrəli maşınları və onunla hərəkət edən sərnişinləri şəxsi əmlakından istifadə etməklə Bakı şəhərinə buraxmamaq, sosial mənsubiyyəti baxımından insanları fərqləndirməkdir. Burada rayonlu-şəhərli fərqləndirməsi var. Rayonlu olan birinin eyni markalı, eyni motor güclü maşını şəhərə buraxmadığınız halda, Bakılı birini buraxacaqsız. Bu birbaşa insanları sosial mənsubiyyətinə görə fərqləndirməkdir və ayrıseçkilikdir.

Konstitusiyanın 25-ci maddəsi mənşəyindən, sosial mənsubiyyətindən asılı olmayaraq hər kəsin hüquq bərabərliyinə təminat verib və deyib ki: "İnsan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını irqi, milli, dini, dil, cinsi, mənşəyi, əqidə, siyasi və sosial mənsubiyyətə görə məhdudlaşdırmaq qadağandır".

 Konstitusiyayanın 71-ci maddəsinin VI- bəndinə əsasən, “ Azərbaycan Respublikası ərazisində insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları birbaşa qüvvədədir". 71-ci maddəyə əsasən: "Konstitusiyada təsbit edilmiş insan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını gözləmək və qorumaq qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının borcudur". Yəni, bu qərarı qəbul edən icra qurumları dərk etməlidirlər ki, onlar Konstitusiyanın normalarına zidd qayda qoya bilməzlər. Konstitusiyanın 71 ci maddəsinin IX bəndinə görə qanunsuz əmrə əməl edilməməlidir: "Hər kəs qanunla qadağan olunmayan hərəkətləri edə bilər və heç kəs qanunla nəzərdə tutulmayan hərəkətləri etməyə məcbur edilə bilməz".
Qeyd edim ki, Yol Hərəkəti haqqında Qanunda da bu ayrıseçkilikçi qadağanın tətbiqini mümkün edən heç bir norma yoxdur. Ayrıca, 2-ci maddədə  Qanunun təyinatında da göstərilib ki, “Yol hərəkəti haqqında Qanun yollarda nəqliyyat vasitələrinin və piyadaların təhlükəsiz və rahat hərəkətini təşkil etmək məqsədi ilə kompleks tədbirlər həyata keçirilməsi, yol hərəkəti ilə bağlı insanların həyatının və sağlamlığının qorunması, ətraf mühitin, xüsusi, bələdiyyə və dövlət əmlakının mühafizəsi, yol-nəqliyyat hadisələrinin qarşısının alınması və onların ağırlıq dərəcəsinin aşağı salınması üçün tədbirlər görülməsinin hüquqi əsaslarını və bu sahədə dövlətin, habelə yol hərəkəti iştirakçılarının hüquqlarını və vəzifələrini müəyyən edir".
Yəni, hərəkəti kökündən, yaxud sadəcə bir sosial qrup üçün (rayon nömrəlilər) məhdudlaşdırmaq mümkün deyil. “Hərəkət ancaq, məhdud səbəblərlə, və müvəqqəti hər kəs üçün məhdudlaşa bilər. Bu zaman da "...dolayı yol ilə yol hərəkətinin təşkil edilməsinə dair tədbirləri həyata keçirməlidirlər". 
Qanunları tətbiq edən yol polislər də bilməlidir ki, qanunsuz əmrlərin icrası məsuliyyət yaradır. Konstitusiyanı, Qanunları pozaraq tətbiq edilən qadağaları vətəndaşlara tətbiq etmək, onlar üçün də məsuliyyət yaradır.

 Gəlin, hər birimiz hüquqa əməl edək, hüquqları müqəddəs hesab edək və onları qoruyaq. Hər birimizə bir gün ədalət lazım olacaq. O gün gəldiyində ədaləti tapmamız üçün, bu gün hər birimiz adil olmalı, hüququn üstünlüyünə boyun əyməliyik. Hüquq əllərə tutuşdurulan qanunsuz əmrlər, qərarlar deyil. Hüquq toplumu ədalətlə, bərabərlik prinsipinə sadiq idarə edəcək adil qaydaların-tənzimləmələrin toplusudur.

PKK terroru "kürd terroru" halına çevrilməməlidir.

Türkiyədə PKK terrorunun başlamasından 32 il keçir. Təəssüf ki, 32 ildə kürd xalqı dəstək verməsə bu terror bu qədər uzun yaşaya bilməzdi. Bu gün PKK terroru anlayışı  artıq “kürd terroru” ilə eyni anlamlı hala gəlib.

Bəziləri bu terrorun yenidən xortlamasını və qanlı dişlərini göstərməsini mövcud rejimlə, iqtidarla əlaqələndirir. Amma bu yanaşma doğru deyil. Bu terrorçuların ilk terror əməli baş verən zaman Türk siyasi palitrasında bu günkü adda partiyanın heç biri yox idi. Böyük xarici dəstəkli, dərin köklü, çox məqsədli bu terroru sıradan bir seçimin nəticəsi ilə, son seçkilərdən sonra uzunmüddətli hökumətin formamalşamamsı ilə, yaxud seçkilərdə bir tərəfin təkbaşına hükumət qura bilməməsi ilə əlaqələndirmək çox bəsit və təməlsiz yanaşmadır.   

Terrorun qısa müddətli dayanmış kimi görünməsinin altında, dayanmadan verilən tavizlər, güzəştlər  var idi.Türk devləti türk höküməti simasında mümkün görünməyən güzəştlər verdi ki terror bitsin, amma terrorun həqiqi məqsədi kürd xalqının rifahı, təhsili, mədəniyyəti, dili deyildir.

 TRT kürd dilində yayıma başladı, kürd siyasətçilər terroru müdafiə etsə də parlamentə gətirildi, hətta bakan yapıldı, kürd iş adamları şərqi anadoludan bütün türk işlətmələrini qorxudaraq, sındırərərək, yandıraraq, yağmalayaraq qovub çıxardı, meydanda tək özləri qaldı. Amma nəticə dəyişmədi. Çünki, məqsəd kürdlər üçün nəsə etmək yox, Türklərin yaxın Şərgə, Qafqaza çıxışlarını törpüləməkdir. Bunun da ssenaristlərinə türkü və kürdü ilə barış içərisində bir arada yaşayan və iqtisadi, siyasi, geopolitik böyüməkdə olan bir Türkiyə sərf etmir. Hökumət məsələsi, seçki məsələsi  bu prosesin içərisində çox bəsit bir epizoddur. Son iki terror əməlinin xəritəsinə baxın, 16 əsgərin şəhid edildiyi Hakkarı Çukurcada- İran-İraq sərhəddinin dibi,14 poliin şəhid edildiyi İğdırın Dilucu ərazisində  Azərbaycan-Naxçıvan sərhəddinin həmən arxası!Bu tablo çox şey deyir. 

Əslində AKP və onun lideri Erdoğan mümkün görünməyən addımlar atdı ki, terror bitsin və Müasir Türk tarixinə terroru bitirən biri kimi düşsün. Bu mümkün olmadı. Çünki, terror bitər, kürdlər Türkiyədə siyasi sistemə intiqrasiya edib, onun idarəetməsinə girər, parlamentində qanun qəbul edərsə, terror əsl məqsədinə çatmaz. Son iki ayda terrorun təkrar dirçəlməsi faktiki kürd terroristlərin nəzarətində olan İraqın şimalına və hakimiyyət boşluğu yaranan və faktiki kürdlərin nəzarətinə keçən Suriyanın şimalına Türklərin  girmək istəməsi ilə başlayıb. Türkiyənin İraq və Suriya sərhəddi boyunca möhkəmlənən kürd terrotistər, son həmlə kimi güney-doğu Türkiyəni qoparmaq planlarını işə salacaqdılar. Lakin, Türkiyənin bölgəyə aktiv müdaxil olma qərarı onların Türkiyənin daxilində terror əməllərinə qaldıqları yerdən davam etməsinə gətirib çıxardı. Bu Türkiyənin daxili addımları ilə bağlı deyil.

İlk cümlədə yer verdiyim “PKK terroru anlayışı  artıq “kürd terroru” ilə eyni anlamlı hala gəlib”- ifadəsinin açıqlaması isə budur.

Bölgənin kürd əhalisinin PKK simpatiyası zaman-zaman iç-içə keçmiş vəziyyətdədir. Gündüz bələdiyyə qulluqçusu kimi görəv yapanlar, gecələr əlində bomba, tüfənq, silah əsgəri hədəf almaqdadır. Bələdiyyələrin maddi-texniki bazası bu şəxslər tərəfindən dövlətin polisinə, əsgərinə qarşı istifadə edilməkdədir. Hakkaridə 16 əsgərin öldürülməsi olayında 400 kiloqram partlayıcı yola döşənib. 400 kilo partlayıcının daşınması, qaldırılması, yerin qazılıb basdırılması, kabel döşənməsi yerli idarəetmənin imkanları, agentləri olmadan mümkün ola bilməz. Türk millətinin çörəyini yeyən bu xayinlər, bələdiyyə çalışanları pərdəsi altında, təmir etməli olduqları yola bombanı yerləşdirib "təmir" edirlər, sonra da uzaqdan komanda alətlərini digərlərinin əlinə tutuşdurub hərbi maşın keçən zaman partladırlar. Terrorçulara gedən lojistik maşın karvanından kürt millət vəkili çıxır.

 Terrorun kökünü idarəetmədən qazımadan, çözüm gəlməz. Türkiyənın güney doğu illərində bələdiyyələrə bu terrorçuların seçilməsi onsuz da şübhəlidir. Onlar insanları qorxudaraq, seçki prosesinə müdaxilələr edərək bu kürsüləri zəbt ediblər. İndi sıra bələdiyyələrin fəaliyyətini  terrorun bitirilməsinə qədər dayandırmaq, bölgədə fövqəladı vəziyyət elan edərək, idarəetməni FV valilərinə vermək, bütün terrora dəstək verənləri terrorçuların yanına göndərməkdədir. Bu addımlar dərhal atılmasa, Türkiyənin güney-doğuda suverenliyi təhlükəyə düşəcək, türk əsgərinin can güvənliyinin təmin edilməsi isə çətin olacaq.  

Journalist Rasim Aliyev is a victim of free speech: lawyer

By Alasgar Mammadli

After journalist Rasim Aliyev was beaten to death in Baku over a Facebook post, an interview with the defense lawyer of the footballer arrested in connection with the incident drew my attention. 

The lawyer argued that the incident had nothing to do with politics, accusing Thorbjørn Jagland, the secretary-general of the Council of Europe, of trying to politicize it.

A lawyer’s job is to defend the rights of his client. There is no doubt about that. Yet, the lawyer shouldn’t make things even worse for his client instead of defending him in court.

Rasim Aliyev was a journalist. He would always be at the forefront of political events. There are dozens of pictures showing police beating and detaining him while covering demonstrations in Baku. Anyone can Google to see the pictures. 

The journalist worked for ANN.az news website when he was killed.

That Rasim Aliyev was killed not because of his journalistic work confuses some lawyers that are not specialized in media rights. In fact, the issue becomes absolutely clear if you look at the law. 

Rasim Aliyev was a victim of freedom of speech. The freedoms of opinion and expression are protected by Azerbaijani law under Article 47 of the Constitution, which says: "Everyone has freedom of opinion and freedom of speech."

This right does not apply to only journalists but also each individual. Article 50 of the Constitution says: "Everyone has the right to search for, obtain, transfer, produce and disseminate information using legal means.”

Here, too, everyone is given the right to disseminate information. Rasim Aliyev was killed because of expressing his view. This cannot be disputed.

The defense lawyer should have looked at Azerbaijani law before writing to the Council of Europe’s secretary general. Article 3 of the law on "Mass media” adopted by parliament on December 7, 1999, says that media include print media, TV and radio channels, news agencies, websites and others.

Rasim Aliyev expressed his views on Facebook, which according to Azerbaijani law is also a media outlet.

Journalists can publish factual reports or express their views through media. Rasim Aliyev was killed because of his Facebook comment on the footballer. This is what the Council of Europe secretary general meant to say in his statement.

If the lawyer was concerned about Jagland’s comment, he should have read a statement by President Ilham Aliyev. The president said, according to his political aide Ali Hasanov, that the journalist’s killing posed a threat to freedom of speech and information in Azerbaijan. He said that ensuring media freedoms is one of the priorities of the Azerbaijani state.   

As you can see, President Aliyev didn’t see the killing a result of a mere dispute between two men. Instead, he described the incident as a threat to freedom of speech in Azerbaijan. Therefore, the lawyer’s attempts to distort the essence of the incident are regrettable. 

www.ann.az

Журналист Расим Алиев – жертва свободы выражения

Алескер Мамедли

 

После убийства журналиста Расима Алиева интервью адвоката одного из задержанных в качестве подозреваемого – футболиста Джавида Гусейнова привлекло мое внимание в социальной сети. Адвокат, упорно подчеркивая, что событие произошло на бытовой почве, обвиняет генерального секретаря Совета Европы Турбьерн Ягланда.

 

Адвокат должен защищать права своего подзащитного. Это правда. Однако не должен вместо защиты его прав еще больше делать безвыходным его положение.

 

Журналист Расим Алиев был журналистом, всегда, находящимся на передовой общественно-политических событий. Существуют десятки кадров, демонстрирующих его избиение, задержание за его журналистскую деятельность, и дав поиск в интернете можно это увидеть.  Также есть факт, что убитый был и журналистом сайта www.ann.az.

 

Что касается его убийства не за журналистскую деятельность, это предположение, к сожалению, путает некоторых не занятых правами медиа юристов. На самом деле, при взгляде на местное законодательство этот вопрос абсолютно ясен. Расим Алиев стал жертвой свободы слова. Свобода мнения и Свобода слова (свобода выражения) защищены 47-ой статьей Конституции: «У каждого есть свобода мнения и свобода слова».

 

Как вы видите, это право не только журналиста, но и каждого человека. В 50-ой же статье Конституции говорится: «Каждый волен в поиске, получении, передаче, подготовке и распространении любой информации законным способом». Здесь также каждому гарантирована свобода распространения любой информации. Если бы Расим Алиев и не являлся журналистом, его убийство за выражение своего мнения является неоспоримой истиной.

Заказавший его избиение, и пришедшие для избиения люди, пришли на место события не случайно на бытовой почве, они подстроили ловушку для того чтобы «скормить» Расиму непонравившиеся Джавиду выражения, бесчестно под видом намерения попить чай позвали его и забили до смерти.

Чем же является распространенное Расимом в интернете выражение?

 

Господин адвокат перед тем как писать письмо господину Ягланду лучше бы взглянул на законы страны, чтобы его знание законодательство не вызывало сомнений. В 3-ей статье принятого 7 декабря 1999 года за номером 769-IQ Закона Азербайджанской республики «О средствах массовой информации» описаны основные положения: «Средства массовой информации – периодические печатные издания, теле и радиопрограммы, информационные агентства, интернет, программы кинохроники и другие формы распространения».

 

Как видно из статьи, закон считает интернет СМИ. Распространенное Расимом в интернете выражение – это выражение, распространенное в СМИ. Журналисты могут распространять в СМИ информацию в любой форме. Это может быть как охватывающая факты новость, так и не являющиеся фактом мнения. Факт, что Расима убили за распространенное в СМИ мнение. И господин Ягланд сказал это.

 

Если господин адвокат обеспокоен мнением Ягланда, то пусть почитает мнение президента Азербайджана, озвученное помощником президента господином Али Гасановым. Президент Азербайджана, расценив этот факт как «опасность и угрозу свободе слова и информации, независимой деятельности средств массовой информации в стране», отметил, что «обеспечение свободы СМИ как важной составной части демократических принципов одна из верховных целей и приоритетных обязанностей Азербайджанского государства. Нарушение этого принципа абсолютно противоречит государственным интересам и сущности проводимой политики. И недопустимо».

 

Президент Азербайджана также не увидел в событии бытового конфликта, расценил его как «опасность и угрозу свободе слова и информации». Поэтому попытки изменить сущность события вызывают сожаление.

 

www.ann.az

Jurnalistlərin cəbhəboyu zonaya xidməti ezamiyyətinin tənzimlənməsi Qaydası qanunvericiliyə ziddir

20 Avqust 2015-ci ildə  Nazirlər Kabinetinin "Jurnalistlərin cəbhəboyu zonaya xidməti ezamiyyətinin Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə razılaşdırılması Qaydası" adlı 14 avqust tarixli 279 nömrəli qərarı qüvvəyə minib.

Ölkədə hüquq yaratma sistemində ciddi problem hiss olunur. Bunun müxtəlif obyektiv və subyektiv səbəbləri ola bilər. Lakin mənə görə bir subyektiv səbəb də hökumət üçün işləyən hüquqşünasların ola bilsin ki, digər kommersiya fəaliyyətlərinə başları qarışdığından hüquq prinsiplərini "unutmasıdır".

Konstitusiyanın 149-cu maddəsinə görə aşağı norma yuxarı normalara zidd ola bilməz. Konstitusiyanın 148-ci maddəsinə əsasən Nazirlər Kabinetinin qərarları Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik sisteminə daxil olan aktlar sistemində 6-cı sırada durur. Normativ Hüquqi Aktlar haqqında Konstitusiya Qanunun 8-ci maddəsi Normayaratma fəaliyyətinin əsas prinsiplərinı sayıb. Norma yaradan tərəf kim olmasından asılı olmayaraq bunlara əməl etməlidir.

- Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına uyğunluq və qanunların üstünlüyü;

- aşağı dövlət orqanlarının aktlarının yuxarı dövlət orqanlarının aktlarına uyğunluğu;

- beynəlxalq hüququn hamılıqla qəbul edilmiş prinsip və normalarının üstünlüyü;

- mütənasiblik;

- dövlət orqanlarının vətəndaşlar qarşısında cavabdehliyi;

- normayaratma fəaliyyətinin demokratikliyi və şəffaflığı;

- normativ hüquqi aktların ziddiyyətsizliyi;

- insanların hüquq və azadlıqlarının, onların qanuni maraqlarının müdafiəsi və sosial ədalət;

- ictimai münasibətlərin hüquqi tənzimlənməsinin sistemliliyi və kompleksliyi.

Nazirlər Kabinetinin bu qərarı əsas hüquq və azadlıqlardan olan məlumat azadlığı hüququnu məhdudlaşdır. Hansı ki bunun təminatı Konstitusiyanın 50-ci, 71-ci maddələrində çox açıq var.

Qaydaları oxuyanda, bu sənədin media qanunvericiliyindən xəbəri olmayan birinin hazırladığı açıq ortaya çıxır. Qaydanı qəbul etməkdə əsas kimi bu səbəb göstərilib: “Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri ilə təmas xəttində bəzi təhlükəsizlik tədbirləri haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2014-cü il 24 sentyabr tarixli 742 nömrəli Sərəncamının 2.2.2-ci yarımbəndinin icrasını təmin etmək məqsədi ilə hazırlanmışdır və jurnalistlərin Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ermənistan Respublikasının Silahlı Qüvvələri ilə təmas xəttinə bitişik ərazilərdə (bundan sonra - cəbhəboyu zona) akkreditasiyası, o cümlədən kütləvi informasiya vasitələri (bundan sonra - KİV) nümayəndələrinin cəbhəboyu zonaya xidməti ezamiyyətlərinin Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə razılaşdırılması qaydasını müəyyən edir

Məsələnin mahiyyəti bundadır ki, Hərbi vəziyyət haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununda hərbi vəziyyət elan edilmədən, KİV-lərə məhdudiyyət gətirilə bilməz. Heç bir norma hərbi vəziyyət elan edilmədən, belə bir məhdudlaşdırmanı mümkün hesab etmir. Bu Konstitusiyanın 71-ci maddəsinə də ziddir. 24 sentyabr 2014-cü il tarixli Prezident Sərəncamında da “2.1. 1994-cü ildə qəbul olunmuş “Hərbi vəziyyət haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun (o cümlədən cəbhəboyu zonada hərbi hissələrin yerləşdiyi ərazilərdə rejimin xüsusiyyətlərini nəzərdə tutan) yeni redaksiyasını üç ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin;-şəklində bir bənd vardı. Yəni 2014-cü ilin dekabr ayının sonunda bu qanun layihəsi hazır olmalı idi. Amma Parlament Qanunu dəyişmədən, Nazirlər Kabineti məhdudlaşdırıcı normanı tətbiq etməyə başlayıb. Yəni qanunsuz məhdudiyyət tətbiq edib.

Ayrıca “cəbhəboyu zona” ifadəsinin içərisi doldurulmalıdır. Cəbhəboyu dedikdə, təmas xəttinin eni nədir?, neçə metr və ya kilometr bitişik ərazi təmas xətti hesab olunur?, təmas xətti dedikdə dövlətlər arası sərhəddən söhbət gedib-getmədiyi necə aydınladılmalıdır?- sualları cavabını tapmalıdır.

Biz öz ərazimizin daxilində, işğal edilmiş ərazilərin arasındakı xətti bununla rəsmiləşdirmirik mi? O zaman Kəlbəcərə yaxınlarının qəbrini ziyarətə gedib, ermənilər tərəfindən həbs edilənlərə hüquqi problem yaratmayacağıq mı?

Bir digər hüquqi problem, hərbi vəziyyət elan etmədən, təmas xətti ilə, həmin xəttin dıbındə olan kəndlərlə Bakının hüquqi durumunun fərqləndirilməsinin mümkünsüzlüyüdür. Bakıda X saylı hərbi hissənin divarının bitişiyindəki yaşayış evi, məhəlləsi ilə həmin təmas xəttinin dibindəki kəndin ərazisinində informasiya toplamanın hüquqi fərqi nədən olmalıdır?

Konstitusiyanın 111-ci maddəsi deyir ki, “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Azərbaycan Respublikası ərazisinin müəyyən hissəsi faktik işğal olunduqda,... Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində və ayrı-ayrı yerlərində hərbi vəziyyət elan edir və bu barədə qəbul etdiyi fərmanı 24 saat müddətində Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin təsdiqinə verir”.

Konstitusiyanın bu norması “verə bilər” yox “verir” ifadəsindən istifadə edir. Bu əmredici normadır. Bu gün Azərbaycan Respublikası ərazisinin müəyyən hissəsi faktik işğal olunmayıb mı? O zaman Konstitusiyanın 111-ci maddəsi nədən tətbiq edilmir? Buyurub həmin ərazilərdə “hərbi vəziyyət” elan edib, istənilən məhdudiyyəti tətbiq edin. Hüquqi yol budur. Amma bunu tətbiq etmədən, ölkənin içində informasiya alma rejimini fərqləndirmək həm Konstitusiyaya, həm Konvensiyaya həm də KİV haqqında qanuna ziddir.

Ayrıca, akkreditasiya lisenziya demək deyil. Bunu dərk etmək lazımdır. Akreditasiya KİV-ə və jurnalistə üstünlük verir amma informasiya almasını məhdudlaşdırmır. Akreditasiya olmayan jurnalistin də məlumat alma hüququ qorunur. Çünki, Konstitusiya hər kəsə bu hüququ 50-ci maddə ilə verib.

Qaydalarda akkreditasiya olunmaq da bölgədən informasiya almağa yetmir ayrıca 5-gün öncədən Müdafiə Nazirliyinə müraciət olunmalı, icazə verilərsə gedib informasiya toplamaq mümkün görünür. Bu norma KİV-haqqında qanunun 8-ci madddəsinə birbaşa ziddir. Jurnalist məlumatı dərhal mümkün olmadıqda 24 saat içərisində əldə etməlidir. Düşünün ki operativ hadisə baş verib, siz dərhal hadisə yerinə gedə bilməzsiniz, 5 gün gözləməlisiz ki sizə cavab versinlər, "hə" desələr gedə bilərsiniz, "yox" desələr gedə bilməyəcəksiniz. Bu hüquqi rejimin adı nədir? Hara gedirik?

Məsələni hüquqi baxımdan daha ciddi ələ almaq lazımdır. Ölkənin imicini bu qədər zərbə altına qoymaq olmaz. 

Jurnalist Rasim Əliyev İfadə azadlığı qurbanıdır

Jurnalist Rasim Əliyevin öldürülməsindən sonra şübhəli şəxs kimi həbs olunalardan birinın- futbolçu Cavid Hüseynovun vəkilinin mediada yayılan açıqlaması  sosial şəbəkədə diqqətimi çəkdi. Vəkil, israrla bu hadisənin məişət zəminində baş verdiyini önə çəkərək Avropa Şurasının baş katibi cənab Torbyorn Yaqlandı  ittiham edir.

Bir vəkil müvəkkilinin hüquqlarını qorumalıdır. Bu doğru. Lakin, hüquqlarını qorumaq yerinə onun vəziyyətini daha da çıxılmaza salmamalıdır.

Jurnalist Rasim Əliyev ictimai-siyasi proseslərdə hər zaman öndə olan jurnalist idi. Onun aksiyalarda jurnalist fəaliyyətinə görə döyüldüyünü, həbs olunduğunu, zorakılığa məruz qaldığını göstərən onlarla kadrlar var və internetdə xırda bir görüntülü axratış verməklə bunları görmək mümkündür. Ayrıca, “Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizliyi İnstitutu”nun (RATİ) 2014-cü ilin payızında Ədliyyə Nazirliyinə təqdim etdiyi sənədlərdə də  jurnalist Rasim Əliyevin “Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizliyi İnstitutu”nun (RATİ) direktoru kimi son ümumi yığıncaqda seçildiyi bəlli olub və  qurumun digər əməkdaşları tərəfindən də təsdiq edilib. Yəni öldürülən şəxsin həm www.ann.az saytının jurnalistı olması, həm RATİ-nin son direktoru olması faktdır.

Onun jurnalist fəaliyyətinə görə öldürülmədiyi iddiasına gəldikdə, bu iddia təəssüf ki, media hüququ ilə məşğul olmayan bəzi hüquqşünasları çaşdırır. Əslində yerli qanunvericiliyə baxdığımızda bu sualın da cavabı çox netdir. Rasim Əliyev söz azadlığının qurbanı olub. Fikir və Söz azadlığı (ifadə azadlığı) Konstitusiyanın 47-ci maddəsində qorunur. “Hər kəsin öz fikir və söz azadlığı vardır.”  Gördüyünüz kimi jurnalistin yox, hər kəsin hüququdur bu. Konstitusiyanın 50-ci maddəsi isə “Hər kəsin istədiyi məlumatı qanuni yolla axtarmaq, əldə etmək, ötürmək, hazırlamaq və yaymaq azadlığı vardır”- deyir. Burda da hər kəsin istədiyi məlumatı yaymaq azadlığına təminat verilib. Rasim Əliyev hətta jurnalist olmasa belə onun fikirlərini ifadə etdiyinə görə öldürüldüyü danılmaz bir həqiqətditr. Onu döymək üçün sifariş verən və döyməyə gələn şəxslər məişət zəminində təsadüfən hadisə yerində gəlməyiblər, Cavidin xoşuna gəlməyən ifadələrini Rasimə “yedirtmək” üçün ona tələ qurub, namərdçə çay içmək adı altında  ora çağırıblar və  döyüb öldürüblər.

İndi Rasimin internetdə yayılan ifadəsi nədir?

Cənab vəkil, cənab Torbyorn Yaqlanda məktub yazmadan öncə gərək ölkə qanunlarına bir də göz ataydı ki, onun qanunvericilik bilgisi şübhə ilə qarşılaşmayaydı.  7 dekabr 1999-cu il taixdə qəbul edilən № 769-IQ saylı Kütləvi informasiya vasitələri haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununun 3-cü maddəsi Əsas anlayışları təsvir edir. “Kütləvi informasiya vasitələri - dövri mətbu nəşrlər, teleradio proqramları, informasiya agentlikləri, internet, kinoxronika proqramları və digər yayım formaları; 

Maddədən göründüyü kimi, İnternetin KİV sayıldığını qanun deyir. Rasimin internetdə yayılan ifadəsi KİV-də yayılan ifadədir. KİV-də jurnalistlər istənilən formada məlumat yaya bilir. Bu fəktları əhatə edən xəbər olduğu kimi, fakt olmayan rəylər də ola bilər. Rasimin KİV-də yayılan rəyinə görə öldürülməsi faktdır. Cənab Torbyorn Yaqland da bunu deyib.

Cənab vəkil əgər  Yaqlandın fikirlərindən narahat olubsa, Prezidentin köməkçisi cənab Əli Həsənov tərəfindən açıqlanan Azərbaycan Prezidentinin fikirlərini də oxusun:  Azərbaycan Prezidenti “bu faktı ölkədə söz və məlumat azadlığına, kütləvi informasiya vasitələrinin müstəqil fəaliyyətinə təhlükə və təhdid kimi qiymətləndirərək qeyd etmişdir ki, demokratik prinsiplərin mühüm tərkib hissəsi olan KİV azadlığının təmin edilməsi Azərbaycan dövlətinin ali məqsədi və prioritet vəzifələrindən biridir. Bu prinsipin pozulması dövlətin maraqlarına və həyata keçirilən siyasətin mahiyyətinə tamamilə ziddir və yolverilməzdir”

Azərbaycan Prezidenti də hadisəni məişət zəminində bir münaqişə kimi görməyib, “söz və məlumat azadlığına təhlükə və təhdid” kimi qiymətləndirib. Odur ki, hadisənin mahiyyətini dəyişməyə cəhdlər etmək təəssüf doğurur.