In 1996 he graduated from the faculty of law of Istanbul University in Turkey and worked as a lawyer in Istanbul. In 2001 he received Master’s degree from Public Administration Institute for Turkey and the Middle East (PAITME) in Ankara and got a expert address on law and administration. He passed one year special training on the specialty of lawyer at Istanbul Bar Association of Lawyers.
media etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
media etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
25 Haziran 2022 Cumartesi
20 Aralık 2021 Pazartesi
29 Kasım 2021 Pazartesi
4 Mayıs 2017 Perşembe
Kanal 13-də medianın problemlərini "Olduğu kimi"- də müzakirə etdik
2 may 2017-ci il tarixdə Kanal 13 İnternet TV-də "Olduğu kimi" verilişində Cavid bəylə medianın problemlərini müzakirə etdik.
29 Ocak 2016 Cuma
Ölkənin informasiya təhlükəsizliyini zərbə altında qoymaq olmaz
Bu gün Baş Prokurorluq tərəfindən yayılan informasiya
diqqətimi çəkdi. Məlumatda bildirilir ki, bir neçə KİV-də “Kütləvi informasiya vasitələri haqqında” qanunun 10 və 11-ci
maddələrinin tələbləri kobud surətdə pozularaq cari ilin yanvar ayında
respublikanın müxtəlif bölgələrində ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən təşkil edilməklə
keçirilmiş aksiyaların ölkədə guya sosial-iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi, əhalinin
mövcud vəziyyətdən narazı olması kimi qiymətləndirilməsi, eləcə də həmin
aksiyalarla əlaqədar heç bir dəqiqləşdirmə aparılmadan və dövlət orqanlarının rəsmi
mövqeyi öyrənilmədən açıq şəkildə təhrikedici mövqe nümayiş etdirilməklə məlumatlar
yayımlanıb, buna görə onlara xəbərdarlıq elan edilib”
Doğrusu son vaxtlar Azərbaycan hüquq sistemində,
qanunvericiliyin tətbiqində o qədər normal olmayan məsələlərlə rastlaşırıq ki,
bunu da sıradan bir xəbər kimi qəbul edib, üzərində durmamaq olardı. Lakin,
KİV-ın cəmiyyətdə oynadığı rol, onun hakimiyyət və dövlət qurumları ilə münasibətdə
azad və müstəqil olması zərurilyi bu məsələyə gözucu da olsa nəzər salmağı məcbur
edir.
Prokurorluq bu hərəkətini Prokurorluq
haqqında Qanunun 22-ci maddəsinə söykənərək etdiyini bildirir. Bu maddə “Qanun pozuntularından çəkindirmək məqsədi ilə prokuror
və ya onun müavini vətəndaşa və ya vəzifəli şəxsə rəsmi xəbərdarlıq edir”-şəklindədir.
Burda diqqət çəkən məqam KİV-ə və ya
KİV-in redaktorlarına xəbərdarlıq edir- şəklində bir normanın yoxluğudur.
Çünki, eyni ilə Prokurorluq haqqında Qanun kimi KİV haqqında Qanun da Milli
Məclis tərəfindən qəbul edilib və burda KİV-in konstitusion hüquq və azadlıqlarının
pozulmaması, demokratik cəmiyyətdə önəmli rol alan tərəf olduğu üçün onun
azadlıq və məsuliyyətinin dəqiq sərhədlər müəyyən edilib. Bu sərhədlərin
içərisində Prokurorluq orqanlarına xüsusi vəzifə verilməyib.
KİV haqqında Qanunun icrasına dair "Kütləvi
informasiya vasitələri haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq
edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərnanına nəzər salsaq, burda KİV haqqında Qanuna nəzarət etməli olan
orqanların adları göstərilib. Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin İcra Aparatının, Azərbaycan Respublikası Nazirlər
Kabinetinin İşlər İdarəsinin, Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyinin,
Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin, Azərbaycan
Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası
Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikasının
Xarici İşlər Nazirliyinin, Azərbaycan
Respublikasının Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin adlarını burada
müxtəlif maddələrin icrası zamanı görə bilərik. Hətta, təşkilati-hüquqi forması
ictimai birlik olan Mətbuat Şurasının da adı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı (!)
olaraq, Qanunun 19-cu maddəsi ilə bağlı səlahiyyətli qurum kimi Fərmanda göstərilib.
Amma 10 və 11-ci maddələrin icrasına nəzarətdə Prokurorluq orqanının adı göstərilməyib.
Gələk məsələnin
ikinci tərəfinə, hətta bütün qanunlara prokurorluğun nəzarət etmə səlahiyyəti
olduğunu düşünərək məsələyə yanaşsaq, KİV haqqında Qanunun 10-cu və 11-ci maddələrdə
yol verilən pozuntular nədir?
10-cu maddənin mətninə baxsaq, Kütləvi informasiya
azadlığından sui-istifadənin yolverilməzliyini təsvir edir. “Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi ilə qorunan sirləri yaymaq, mövcud konstitusiyalı dövlət
quruluşunu zorakılıqla çevirmək, dövlətin bütövlüyünə qəsd etmək, müharibəni,
zorakılığı və qəddarlığı, milli, irqi, sosial ədaləti, yaxud dözülməzliyi təbliğ
etmək, mötəbər mənbə adı altında vətəndaşların şərəf və ləyaqətini alçaldan
şayiələr, yalan və qərəzli yazılar, pornoqrafik materiallar çap etdirmək,
böhtan atmaq, yaxud digər qanunazidd əməllər törətmək məqsədi ilə kütləvi
informasiya vasitələrindən istifadə olunmasına yol verilmir”.
Burda nəzərdə tutulan
hərəkətlərin heç biri xəbərdarlıqla cəzalandırılacaq qədər bəsit hərəkətlər
deyil. Əgər “qanunla qorunan sirlər” yayılıbsa
o zaman konkret cinayət işi başlamalıdır. Əgər “Konstitusiyalı quruluşu zorakılıqla çevirmək, dövlətin bütövlüyünə
qəsd etmək, müharibəni, zorakılığı və qəddarlığı, milli, irqi, sosial ədaləti,
yaxud dözülməzliyi təbliğ etmək”- suçu sabitdirsə yenə xəbərdarlıqla bu işi
“bağlamaq” olmaz və cinayət işi açılması hökmən lazımdır. Yox əgər “mötəbər mənbə adı altında vətəndaşların
şərəf və ləyaqətini alçaldan şayiələr, yalan və qərəzli yazılar, pornoqrafik
materiallar çap etdirmək, böhtan atmaq,- hadisəsi baş veribsə o zaman hüququ
pozulan vətəndaş xüsusi ittiham qaydasında CM 147 və 148-ci maddələri ilə
məhkəməyə müraciət etməlidir. Yəni,
burda da prokurorluğa vəzifə düşmür.
11-ci maddənin mətninə
baxsaq, burda “İnformasiyanın yayılmasına, informasiya mənbəyinin
açıqlanmasına yol verilməyən xüsusi hallar” göstərilib. Yəni burda yalan məlumatdan, qərəzli
məlumatdan, natamam məlumatdan söhbət getmir. Burda yayılan məlumatın özü
həqiqi məlumatdır, lakin onu ya icazəsiz yaymaq olmaz, ya da mənbənin gizliliyi
qorunaraq yayılmalıdır. Deməli, Prokurorluğun açıqladığı hal 11-ci maddəyə
aidiyyatı ola bilməz. Çünki Prokurorluq demir ki, istintaqın icazəsi olmadan
məlumat yayılıb, deyir ki “natamam və
yalan məlumatlar” yayıblar. Əslində aksiyaların səbəbi iqtisadi və sosial
problemlərdən əziyyət çəkənlərin məsələni ictimailəşdirməsi olmayıb. Görünür, həmin
insanların devoliasiyanı sevindirici hal kimi qeyd etmək istədikləri halda,
jurnalistlər bunu etiraz kimi qələmə veriblər. Hər halda Prokurorluğun
açıqlamasında bu deyilməsə də anlaşılan budur.
11-ci Maddənin
mətnini olduğu kimi göstərirəm:
“Kütləvi informasiya
vasitəsi redaksiyasının və ya jurnalistin:
1) şəxsin gizli saxlanmaq
şərt ilə verdiyi məlumatı yayılan xəbər və materiallarda açıqlamasına;
2) adının bildirilməməsi
şərtilə məlumat vermiş şəxsin kimliyini göstərməsinə;
3) təhqiqatçının,
müstəntiqin, ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən
prokurorun və ya məhkəmənin icazəsi olmadan ibtidai istintaq və təhqiqat
məlumatlarını yaymasına;
4) cinayət etməkdə
təqsirləndirilən yetkinlik yaşına çatmayanların və ya qanuni nümayəndələrinin
razılığı olmadan onların şəxsiyyəti barədə hər hansı məlumatı yaymasına yol
verilmir.
Kütləvi informasiya
vasitəsinin məlumatın dərc olunmasına (efirə verilməsinə) məsul redaktoru və
(və ya) jurnalist istintaqda yaxud məhkəmə icraatında olan işlə əlaqədar
qanunla müəyyən edilmiş hallardan başqa, informasiya mənbəyini açıqlamağa
məcbur edilə bilməz. Bu halda müəllif açıqlanmayan təsvirə, məqaləyə, şəkilə və
ya karikaturaya görə məsuliyyət buraxılışa məsul redaktorun yaxud jurnalistin
üzərinə düşür.
Redaktor və ya jurnalist
aşağıdakı hallarda məhkəmə tərəfindən öz mənbəyini açıqlamağa məcbur edilə
bilər:
1) insan həyatının
müdafiəsi üçün;
2) ağır cinayətin qarşısını
almaq məqsədi ilə;
3) ağır cinayət törətməkdə
ittiham olunan yaxud təqsirli bilinən şəxsin müdafiəsi üçün.
Bu maddənin birinci
hissəsinin 3-cü bəndinin tələbləri jurnalistin müstəqil təhqiqat aparmaq
hüququnu məhdudlaşdırmır.
Prokurorluq
orqanları Qanunlara nəzarət edirlərsə, qanunların bütününə baxmalı, qanunları tam
tətbiq etməlidirlər. KİV haqqında Qanunun 62-ci maddəsi yalan və ya natamam
məlumat yayan KİV-in hansı hallarda məsuliyyətdən azad olduğunu da göstərir. Bu
KİV-in spesifik fəaliyyət göstərən sahədə olan oyunçu olduğuna görə nəzərdə
tutulur. KİV məlumat yayarkən digər prinsiplərə əməl etməklə bərabər, həm də
operativ olmalıdır. Bəzən operativ olan KİV obyektiv olmayan məlumatlar da yaya
bilər. Məhz qanunvericilik bu zaman KİV-in və jurnalistin qəsdi yoxdursa, onu
məsuliyyətdən azad edir.
62-ci maddənin
mətni belədir:
Kütləvi informasiya vasitəsində
yayılmış həqiqətə uyğun olmayan məlumat;
1) rəsmi dövlət orqanları və ya onların
mətbuat xidmətləri tərəfindən yayılmışdırsa;
2) informasiya agentliklərindən və ya
idarə, müəssisə, təşkilat, siyasi partiya və ictimai birliklərin mətbuat
xidmətlərindən alınmışdırsa;
3) digər
kütləvi informasiya vasitəsindən götürülmüş və təkzib olunmamışdırsa;
4) Milli Məclis deputatlarının, dövlət
orqanlarının, bələdiyyələrin, idarə, müәssisә, təşkilat və ictimai birliklərin
nümayəndələrinin, habelə siyasi xidmətlərin və vəzifəli şəxslərin rəsmi
çıxışlarında olduğu kimi təkrar edilmişdirsə;
5) canlı yayımla efirə gedən çıxışlarda
deyilmişdirsə, yaxud bu Qanuna müvafiq surətdə redaktə edilməli olmayan mətnlərdə
getmişdirsə, redaksiya (məsul redaktor), eləcə də jurnalist buna görə məsuliyyət
daşımır.
Belə bir deyim var: “Quş çoxbilmişliyindən dimdiyindən tora düşər”. Bizim bəzi
parlamentarilər, rəsmi şəxslər və Prokurorluğun bugünkü açıqlamasını verməyə
səbəb olan “media başbilənləri” bütün yayılan ifadələri kontrol altına almaq
üçün KİV haqqında Qanunun 3-cü maddəsinə bir dəyişiklik edib, interneti də KİV
olaraq anlayışlara saldılar. İndi 62-ci
maddənin 3-cü bəndində “3) digər kütləvi
informasiya vasitəsindən götürülmüş və təkzib olunmamışdırsa; halı
bütün interneti də əhatə etdiyindən daha öncə İnternetdə, sosial şəbəkələrdə
yayılmış və təkzib olunmamış, buna görə də digər KİV-lərdə də buna isnad
olunaraq yayılmış məlumatlar yalan olsa belə, sonra yayanlar məsuliyyətdən azad
olunurlar. Çünki, qanunvericilik onların qərəzli olmadığını düşünür. Yəni, bu
gün xəbərdarlıq edilən KİV-lər əgər bu məlumatları yayan ilk tərəf deyildirlərsə,
ki məncə bu belədir, o zaman onların məsuliyyətini Qanun nəzərdə tutmur.
Sonda bunu qeyd etməyi özümə borc bilirəm. Mətbuat
Şurası son vaxtlar ölkədə media azadlığına, medianın inkişafına ciddi zərər
verməyə başlayıb. Mətbuat Şurası ictimaiyyət və Media təmsilçilərindən
formalaşan, bu tərəflər arasında zaman-zaman arbitr rolu oynayan bir qurum
olmalı, jurnalistlərin mənafeyinə, azadlığına, yaradıcılığına müdaxilə
imkanları verməməlidir. Heç bir qanuni analiz aparılmadan, normalara isnad
edilmədən, bunun nəticələrini, hesabatını, monitorinq texnologiyasını, monitorinq
aparanların peşəkarlığını cəmiyyətə açıqlamadan hansısa siyahılar tərtib edib, prokurorluq
orqanlarına göndərilməsi bu qurumun funksiyaları ilə uyğun gəlmir. Papağın önünə
qoyulub düşünmə zamanı gəlib, cənablar. Az-çox plüralizmi formalaşdıran yerli
medianı və jurnalistləri bu qədər sıxıb-boğarsınız, bu ölkədə yerli mənbələri
tamamən sıradan çıxararsınız. Bu isə ölkənin informasiya təhlükəsizliyinə daha
böyük zərbə vurar.
20 Ağustos 2015 Perşembe
Jurnalistlərin cəbhəboyu zonaya getməsini məhdudlaşdıran Nazirlər Kabineti Qaydası qanunvericiliyə ziddir.
Bu gün Nazirlər Kabinetinin
"Jurnalistlərin cəbhəboyu zonaya xidməti ezamiyyətinin Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə razılaşdırılması Qaydası" adlı 14 avqust tarixli 279 nömrəli qərarı qüvvəyə minib.
Ölkədə hüquq yaratma sistemində ciddi problem hiss olunur. Bunun müxtəlif obyektiv və subyektiv səbəbləri ola bilər. Lakin mənə görə bir subyektiv səbəb də hökumət üçün işləyən hüquqşünasların ola bilsin ki, digər kommersiya fəaliyyətlərinə başları qarışdığından hüquq prinsiplərini "unutmasıdır".
Konstitusiyanın 149-cu maddəsinə görə aşağı norma yuxarı normalara zidd ola bilməz. Konstitusiyanın 148-ci maddəsinə əsasən Nazirlər Kabinetinin qərarları Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik sisteminə daxil olan aktlar sistemində 6-cı sırada durur. Normativ Hüquqi Aktlar haqqında Konstitusiya Qanunun 8-ci maddəsi Normayaratma fəaliyyətinin əsas prinsiplərinı sayıb. Norma yaradan tərəf kim olmasından asılı olmayaraq bunlara əməl etməlidir.
- Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına uyğunluq və qanunların üstünlüyü;
- aşağı dövlət orqanlarının aktlarının yuxarı dövlət orqanlarının aktlarına uyğunluğu;
- beynəlxalq hüququn hamılıqla qəbul edilmiş prinsip və normalarının üstünlüyü;
- mütənasiblik;
- dövlət orqanlarının vətəndaşlar qarşısında cavabdehliyi;
- normayaratma fəaliyyətinin demokratikliyi və şəffaflığı;
- normativ hüquqi aktların ziddiyyətsizliyi;
- insanların hüquq və azadlıqlarının, onların qanuni maraqlarının müdafiəsi və sosial ədalət;
- ictimai münasibətlərin hüquqi tənzimlənməsinin sistemliliyi və kompleksliyi.
Nazirlər Kabinetinin bu qərarı əsas hüquq və azadlıqlardan olan məlumat azadlığı hüququnu məhdudlaşdır. Hansı ki bunun təminatı Konstitusiyanın 50-ci, 71-ci maddələrində çox açıq var.
Qaydaları oxuyanda, bu sənədin media qanunvericiliyindən xəbəri olmayan birinin hazırladığı açıq ortaya çıxır. Qaydanı qəbul etməkdə əsas kimi bu səbəb göstərilib: “Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri ilə təmas xəttində bəzi təhlükəsizlik tədbirləri haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2014-cü il 24 sentyabr tarixli 742 nömrəli Sərəncamının 2.2.2-ci yarımbəndinin icrasını təmin etmək məqsədi ilə hazırlanmışdır və jurnalistlərin Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ermənistan Respublikasının Silahlı Qüvvələri ilə təmas xəttinə bitişik ərazilərdə (bundan sonra - cəbhəboyu zona) akkreditasiyası, o cümlədən kütləvi informasiya vasitələri (bundan sonra - KİV) nümayəndələrinin cəbhəboyu zonaya xidməti ezamiyyətlərinin Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə razılaşdırılması qaydasını müəyyən edir
Məsələnin mahiyyəti bundadır ki, Hərbi vəziyyət haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununda hərbi vəziyyət elan edilmədən, KİV-lərə məhdudiyyət gətirilə bilməz. Heç bir norma hərbi vəziyyət elan edilmədən, belə bir məhdudlaşdırmanı mümkün hesab etmir. Bu Konstitusiyanın 71-ci maddəsinə də ziddir. 24 sentyabr 2014-cü il tarixli Prezident Sərəncamında da “2.1. 1994-cü ildə qəbul olunmuş “Hərbi vəziyyət haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun (o cümlədən cəbhəboyu zonada hərbi hissələrin yerləşdiyi ərazilərdə rejimin xüsusiyyətlərini nəzərdə tutan) yeni redaksiyasını üç ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin;-şəklində bir bənd vardı. Yəni 2014-cü ilin dekabr ayının sonunda bu qanun layihəsi hazır olmalı idi. Amma Parlament Qanunu dəyişmədən, Nazirlər Kabineti məhdudlaşdırıcı normanı tətbiq etməyə başlayıb. Yəni qanunsuz məhdudiyyət tətbiq edib.
Ayrıca “cəbhəboyu zona” ifadəsinin içərisi doldurulmalıdır. Cəbhəboyu dedikdə, təmas xəttinin eni nədir?, neçə metr və ya kilometr bitişik ərazi təmas xətti hesab olunur?, təmas xətti dedikdə dövlətlər arası sərhəddən söhbət gedib-getmədiyi necə aydınladılmalıdır?- sualları cavabını tapmalıdır.
Biz öz ərazimizin daxilində, işğal edilmiş ərazilərin arasındakı xətti bununla rəsmiləşdirmirik mi? O zaman Kəlbəcərə yaxınlarının qəbrini ziyarətə gedib, ermənilər tərəfindən həbs edilənlərə hüquqi problem yaratmayacağıq mı?
Bir digər hüquqi problem, hərbi vəziyyət elan etmədən, təmas xətti ilə, həmin xəttin dıbındə olan kəndlərlə Bakının hüquqi durumunun fərqləndirilməsinin mümkünsüzlüyüdür. Bakıda X saylı hərbi hissənin divarının bitişiyindəki yaşayış evi, məhəlləsi ilə həmin təmas xəttinin dibindəki kəndin ərazisinində informasiya toplamanın hüquqi fərqi nədən olmalıdır?
Konstitusiyanın 111-ci maddəsi deyir ki, “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Azərbaycan Respublikası ərazisinin müəyyən hissəsi faktik işğal olunduqda,... Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində və ayrı-ayrı yerlərində hərbi vəziyyət elan edir və bu barədə qəbul etdiyi fərmanı 24 saat müddətində Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin təsdiqinə verir”.
Konstitusiyanın bu norması “verə bilər” yox “verir” ifadəsindən istifadə edir. Bu əmredici normadır. Bu gün Azərbaycan Respublikası ərazisinin müəyyən hissəsi faktik işğal olunmayıb mı? O zaman Konstitusiyanın 111-ci maddəsi nədən tətbiq edilmir? Buyurub həmin ərazilərdə “hərbi vəziyyət” elan edib, istənilən məhdudiyyəti tətbiq edin. Hüquqi yol budur. Amma bunu tətbiq etmədən, ölkənin içində informasiya alma rejimini fərqləndirmək həm Konstitusiyaya, həm Konvensiyaya həm də KİV haqqında qanuna ziddir.
Ayrıca, akkreditasiya lisenziya demək deyil. Bunu dərk etmək lazımdır. Akreditasiya KİV-ə və jurnalistə üstünlük verir amma informasiya almasını məhdudlaşdırmır. Akreditasiya olmayan jurnalistin də məlumat alma hüququ qorunur. Çünki, Konstitusiya hər kəsə bu hüququ 50-ci maddə ilə verib.
Qaydalarda akkreditasiya olunmaq da bölgədən informasiya almağa yetmir ayrıca 5-gün öncədən Müdafiə Nazirliyinə müraciət olunmalı, icazə verilərsə gedib informasiya toplamaq mümkün görünür. Bu norma KİV-haqqında qanunun 8-ci madddəsinə birbaşa ziddir. Jurnalist məlumatı dərhal mümkün olmadıqda 24 saat içərisində əldə etməlidir. Düşünün ki operativ hadisə baş verib, siz dərhal hadisə yerinə gedə bilməzsiniz, 5 gün gözləməlisiz ki sizə cavab versinlər, "hə" desələr gedə bilərsiniz, "yox" desələr gedə bilməyəcəksiniz. Bu hüquqi rejimin adı nədir? Hara gedirik?
Məsələni hüquqi baxımdan daha ciddi ələ almaq lazımdır. Ölkənin imicini bu qədər zərbə altına qoymaq olmaz.
"Jurnalistlərin cəbhəboyu zonaya xidməti ezamiyyətinin Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə razılaşdırılması Qaydası" adlı 14 avqust tarixli 279 nömrəli qərarı qüvvəyə minib.
Ölkədə hüquq yaratma sistemində ciddi problem hiss olunur. Bunun müxtəlif obyektiv və subyektiv səbəbləri ola bilər. Lakin mənə görə bir subyektiv səbəb də hökumət üçün işləyən hüquqşünasların ola bilsin ki, digər kommersiya fəaliyyətlərinə başları qarışdığından hüquq prinsiplərini "unutmasıdır".
Konstitusiyanın 149-cu maddəsinə görə aşağı norma yuxarı normalara zidd ola bilməz. Konstitusiyanın 148-ci maddəsinə əsasən Nazirlər Kabinetinin qərarları Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik sisteminə daxil olan aktlar sistemində 6-cı sırada durur. Normativ Hüquqi Aktlar haqqında Konstitusiya Qanunun 8-ci maddəsi Normayaratma fəaliyyətinin əsas prinsiplərinı sayıb. Norma yaradan tərəf kim olmasından asılı olmayaraq bunlara əməl etməlidir.
- Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına uyğunluq və qanunların üstünlüyü;
- aşağı dövlət orqanlarının aktlarının yuxarı dövlət orqanlarının aktlarına uyğunluğu;
- beynəlxalq hüququn hamılıqla qəbul edilmiş prinsip və normalarının üstünlüyü;
- mütənasiblik;
- dövlət orqanlarının vətəndaşlar qarşısında cavabdehliyi;
- normayaratma fəaliyyətinin demokratikliyi və şəffaflığı;
- normativ hüquqi aktların ziddiyyətsizliyi;
- insanların hüquq və azadlıqlarının, onların qanuni maraqlarının müdafiəsi və sosial ədalət;
- ictimai münasibətlərin hüquqi tənzimlənməsinin sistemliliyi və kompleksliyi.
Nazirlər Kabinetinin bu qərarı əsas hüquq və azadlıqlardan olan məlumat azadlığı hüququnu məhdudlaşdır. Hansı ki bunun təminatı Konstitusiyanın 50-ci, 71-ci maddələrində çox açıq var.
Qaydaları oxuyanda, bu sənədin media qanunvericiliyindən xəbəri olmayan birinin hazırladığı açıq ortaya çıxır. Qaydanı qəbul etməkdə əsas kimi bu səbəb göstərilib: “Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri ilə təmas xəttində bəzi təhlükəsizlik tədbirləri haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2014-cü il 24 sentyabr tarixli 742 nömrəli Sərəncamının 2.2.2-ci yarımbəndinin icrasını təmin etmək məqsədi ilə hazırlanmışdır və jurnalistlərin Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Ermənistan Respublikasının Silahlı Qüvvələri ilə təmas xəttinə bitişik ərazilərdə (bundan sonra - cəbhəboyu zona) akkreditasiyası, o cümlədən kütləvi informasiya vasitələri (bundan sonra - KİV) nümayəndələrinin cəbhəboyu zonaya xidməti ezamiyyətlərinin Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə razılaşdırılması qaydasını müəyyən edir
Məsələnin mahiyyəti bundadır ki, Hərbi vəziyyət haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununda hərbi vəziyyət elan edilmədən, KİV-lərə məhdudiyyət gətirilə bilməz. Heç bir norma hərbi vəziyyət elan edilmədən, belə bir məhdudlaşdırmanı mümkün hesab etmir. Bu Konstitusiyanın 71-ci maddəsinə də ziddir. 24 sentyabr 2014-cü il tarixli Prezident Sərəncamında da “2.1. 1994-cü ildə qəbul olunmuş “Hərbi vəziyyət haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun (o cümlədən cəbhəboyu zonada hərbi hissələrin yerləşdiyi ərazilərdə rejimin xüsusiyyətlərini nəzərdə tutan) yeni redaksiyasını üç ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin;-şəklində bir bənd vardı. Yəni 2014-cü ilin dekabr ayının sonunda bu qanun layihəsi hazır olmalı idi. Amma Parlament Qanunu dəyişmədən, Nazirlər Kabineti məhdudlaşdırıcı normanı tətbiq etməyə başlayıb. Yəni qanunsuz məhdudiyyət tətbiq edib.
Ayrıca “cəbhəboyu zona” ifadəsinin içərisi doldurulmalıdır. Cəbhəboyu dedikdə, təmas xəttinin eni nədir?, neçə metr və ya kilometr bitişik ərazi təmas xətti hesab olunur?, təmas xətti dedikdə dövlətlər arası sərhəddən söhbət gedib-getmədiyi necə aydınladılmalıdır?- sualları cavabını tapmalıdır.
Biz öz ərazimizin daxilində, işğal edilmiş ərazilərin arasındakı xətti bununla rəsmiləşdirmirik mi? O zaman Kəlbəcərə yaxınlarının qəbrini ziyarətə gedib, ermənilər tərəfindən həbs edilənlərə hüquqi problem yaratmayacağıq mı?
Bir digər hüquqi problem, hərbi vəziyyət elan etmədən, təmas xətti ilə, həmin xəttin dıbındə olan kəndlərlə Bakının hüquqi durumunun fərqləndirilməsinin mümkünsüzlüyüdür. Bakıda X saylı hərbi hissənin divarının bitişiyindəki yaşayış evi, məhəlləsi ilə həmin təmas xəttinin dibindəki kəndin ərazisinində informasiya toplamanın hüquqi fərqi nədən olmalıdır?
Konstitusiyanın 111-ci maddəsi deyir ki, “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Azərbaycan Respublikası ərazisinin müəyyən hissəsi faktik işğal olunduqda,... Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində və ayrı-ayrı yerlərində hərbi vəziyyət elan edir və bu barədə qəbul etdiyi fərmanı 24 saat müddətində Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin təsdiqinə verir”.
Konstitusiyanın bu norması “verə bilər” yox “verir” ifadəsindən istifadə edir. Bu əmredici normadır. Bu gün Azərbaycan Respublikası ərazisinin müəyyən hissəsi faktik işğal olunmayıb mı? O zaman Konstitusiyanın 111-ci maddəsi nədən tətbiq edilmir? Buyurub həmin ərazilərdə “hərbi vəziyyət” elan edib, istənilən məhdudiyyəti tətbiq edin. Hüquqi yol budur. Amma bunu tətbiq etmədən, ölkənin içində informasiya alma rejimini fərqləndirmək həm Konstitusiyaya, həm Konvensiyaya həm də KİV haqqında qanuna ziddir.
Ayrıca, akkreditasiya lisenziya demək deyil. Bunu dərk etmək lazımdır. Akreditasiya KİV-ə və jurnalistə üstünlük verir amma informasiya almasını məhdudlaşdırmır. Akreditasiya olmayan jurnalistin də məlumat alma hüququ qorunur. Çünki, Konstitusiya hər kəsə bu hüququ 50-ci maddə ilə verib.
Qaydalarda akkreditasiya olunmaq da bölgədən informasiya almağa yetmir ayrıca 5-gün öncədən Müdafiə Nazirliyinə müraciət olunmalı, icazə verilərsə gedib informasiya toplamaq mümkün görünür. Bu norma KİV-haqqında qanunun 8-ci madddəsinə birbaşa ziddir. Jurnalist məlumatı dərhal mümkün olmadıqda 24 saat içərisində əldə etməlidir. Düşünün ki operativ hadisə baş verib, siz dərhal hadisə yerinə gedə bilməzsiniz, 5 gün gözləməlisiz ki sizə cavab versinlər, "hə" desələr gedə bilərsiniz, "yox" desələr gedə bilməyəcəksiniz. Bu hüquqi rejimin adı nədir? Hara gedirik?
Məsələni hüquqi baxımdan daha ciddi ələ almaq lazımdır. Ölkənin imicini bu qədər zərbə altına qoymaq olmaz.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)