Azərbaycanın hüquq sistemində beynəlxalq məhkəmələrin yeri və rolu müzakirə edilib

Azərbaycanın hüquq sistemində beynəlxalq məhkəmələrin yeri və rolu müzakirə edilib

Vətəndaş cəmiyyətinin durumunu müzakirə etdik

https://www.youtube.com/watch?v=ffLc5D2Bcrs

Ələsgər Məmmədli: QHT-lərlə bağlı hələ fundamental addım atılmayıb [Video-müsahibə]

"iki təpəyə bu qədər itki dəyərdi mi"-sualını ünvanlayanlara

3 günlük hərbi əməliyyatlarda hərbi texniki və mülki obyektlərdən əlavə xeyli canlı itkimiz olduğu məlum olur. 

Əməliyyatlar bitib, şəhidlərin gəlməsi bitmədiyinə görə cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrində qızğınlığın olması, sorğulamaların başlaması normaldır. Əlbəttə rəsmilərin təzadlı açıqlamaları, yersiz susqunluqları, informasiya siyasətlərinin demək olar ki olmamaları ciddi sorğulanmalıdır. Ayrıca, əməliyyatlarda itkilərin minimuma endirilməsi yollarının bir daha nəzərdən keçirilməsi, buraxılan səhvlərdən dərs alınması çox zəruridir. 

Lakin unutmamalıyıq, düşmən 23 ildir işğal etdiyi yerlərdə ciddi möhkəmlənmiş, rusların səxavəti ilə müasir silahlarla silahlanmış, ərazilər ciddi şəkildə minalanmış, istehkamlar, səngərlər, tələlər hazırlanmışdı. Bu zaman səngərlərdən çıxıb, düşmənin üzərinə atıldığımız zaman itkilərin olması təbiidir. Bizim yermizdə qalmadığımız, irəli hərəkət etdiyimiz bu gün artıq mübahisə doğrumur. Təmas xəttinini iki önəmli hissəsində əhəmiyyətli yüksəklik almışıq. 

Bu gün şəhidlərin xatirəsinə hörmətsizlik göstərərək, "iki təpəyə bu qədər itki dəyərdi mi"-sualını ünvanlayanlara səəslənirəm.

Hər il avtomobil yollarında min nəfərədək insan həyatı itirilir, minlərlə insan xəsarət alır, bir çoxu əmək qabiliyyətini əbədilik itirir. Yüz şəhidin qanınının axıdılması nəticəsində hətta iki təpənin alınması nəticə etibarı ilə böyük uğurdur. 

Bu statusa İki şəkil əlavə edirəm .
 1-ci şəkil Google-dan alınıb, Ağdam şəhərini qırmızı cizgilərlə ayırmışam. Bu cizginin uzunluğu 6 min metrdir. 6 min insan əl-ələ tutsa bu dairəni yaradar. Yəni Ağdam və ətrafını ermənilərdən qorumaq üçün şəhid olanların sayı 6 min nəfərdir. Amma nəticədə Ağdam bu gün nəzarətimizdə deyil. Hətta bir xırda Göytəpəni belə əldə saxlaya bilməmişik. 

ikinci şəkil bu gün çəkilən şəkildir. Mor rəngdə olan ərazilər sadəcə Tərtər istiqamıtində son 3 günlük əməliyyatda irəlilədiyimiz və nəzarət etdiyimiz ərazini göstərir. Bu şəkilin altında coğrafi olaraq məsafəni göstərən KM işarəsinə baxdıqda təmas xətti boyunca təxminən 35-40 km məsafədə bir hərəkət etdiyimiz və 4-6km dərinliyə hərəkət etdiyimiz görünür. Fizuli istiqamətdə olanları da daxil etsək, Qarabağın unudulmadığını, xalqımızın intiqam hissinin itmədiyini, işğalçıları açıq dəstəkləyən Rusiyaya nifrətin 20 yanvardan sonrakı durumdan heç nə ilə fərqlənmədiyini əlavə etdikdə, yuxarıdakı suala cavab müsbətdir. 
Bəli, dəyər!

Ələsgər Məmmədli ifadə azadlığı barədə Amerikanın Səsinə müsahibə verir

http://www.amerikaninsesi.org/a/media/3261017.html

Video

• EPİSODES
• ABOUT

Ələsgər Məmmədli ifadə azadlığı barədə Amerikanın Səsinə müsahibə verir

Mart 30, 2016

---

Ələsgər Məmmədli ifadə azadlığı barədə Amerikanın Səsinə müsahibə verir

ATƏT-in Minsk qrupu bu problemi çözə bilər mi?

Yaxud Təmas xəttindəki son atışmalardan sonraya bir baxış

Qarşılıqlı atəşkəsdən sonra sosial şəbəkədə və mediamızda bir ümid yaranıb ki, bu qısamüddətli hərəkətlilik və iki yerdə ermənilərin təmas xəttindəki ilk sipərinin aşılması böyük qələbədir və erməniləri Qarabağın dağlıq hissəsi, Laçın və Kəlbəcər  istisna olmaqla digər rayonlardan çıxarmağa yetəcək. Hətta bəzi yorumlarda bu fikrə rast gəlirəm ki, guya Rusiya da gizlində bunu istəyirmiş, ATƏT-in Mİnsk qrupunun həmsədrləri də buna erməniləri məcbur edəcək.

Bu fikrə qatılıram ki, 22 ildən sonra ilk dəfə cəbhə xəttində mövqe üstünlüyü qazandıq. Bu tabloda həyatını verən bütün qəhrəman şəhidlərə Allah rəhmət eləsin və mübarizədə yuxusuz gecələr keçirən digər əsgərlərimizə Allah qüvvət versin!

  Lakin yuxarıdakı digər yorumların heç heç birinə qatılmıram. Çünki, ATƏT-in həmsədrləri ermənilərə nəyisə məcbur etmək istəsələr geridə qalan 22 ildə edərdilər. Yəni, Minsk qrupunun 22 ildə etdikləri önümüzdəki ay və illərdə edəcəklərinin də təminatıdır...  Bir sözlə xüsusilə Rusiyanın arxa baxçası sayılan Qafqazda digər iki həmsədr ölkə Rusiyanın açıq dəstəkləmədiyi çözümü tərəflərə məcbur etməz. Hələ bu məcbur edəcəkləri tərəf Ermənistandırsa heç etməz.  Rusiyanın tutumunu isə müzakirə etmək sadəlöhvlükdən başqa bir şey deyil. Bu gün torpağa tapşırdığımız 16 şəhidi, dünən, daha öncəki günlər, aylar illər ərzində bu münaqişədə həyatını itirən 30 mindən çox şəhidimizi məhz bu həmsədr ölkə Rusiyanın silahları həyatlarından edib. Üstəlik bu silahları ermənilər qazancları ilə almayıblar, onlara hər dəfə kütləvi şəkildə bağışlanıb. Bzim pulumuzu alıb, bizə silah satdıqları halda, ermənilərə bağışlayıblar.

Yəqin ki, yaxın günlərdə ATƏT-in təşəbbüsü ilə tərəfləri danışıq masasına gətirəcəklər. Fərqli Avropa ölkələrində bir araya gəlib, yenə sonu görünməyən danışıq proseslərinin davam etdiyi hekayələrini eşidəcəyik. ATƏT hər dəfə “sülh danışıqlarından başqa münaqişənin çözümü yoxdur”-açıqlamasını verəcək və irəliyə doğru bir addımın atıldığını bildirəcək. Biz də cəmiyyət olaraq nəticəyə gedən addımların sayını bilmədən “irəliyə atılmış” hər addımı saymaqla Qarabağa  uzaqdan baxmağa davam edəcəyik.

Amma bu dediklərimin olmaması üçün çox ciddi bir xətt müəyyən olunmalıdır. Azərbaycan bündan öncə bir prinsiplə masaya otururdu: “Münaqişə ərazi bütövlüyü prinsipi çərçivəsində həllini tapmalıdır”. İndi bu prinsipin yanına bir digər prinsip əlavə olunmalıdır:  “Münaqişə ərazi bütövlüyü prinsipi çərçivəsində və konkret bir ay müddət ərzində öz həllini tapmalıdır, əks halda sorumluluq ATƏT-in Minsk qrupundadır”.

Əgər son rəsmi açıqlamalar yalan deyilsə belə bir şərti irəli sürməyimizi  indiki mövqeyimiz tələb edir. Unutmayaq, 22 ildən sonra xalqda da bu prosesin yekunlaşa biləcəyinə və orduya böyük İNAM var. Bunu boşuna xərcləmək xəyanət olar! 

Sivil Toplum Platformasının mövqe sənədi

(Milli Məclis tərəfindən “Insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi üzrə dövlətlərarası orqanın qərarının Azərbaycan tərəfindən icrasının mümkünlüyü məsələsinin həlli haqqında” Konstitusiya Qanunu qəbul etmə təşəbbüsünün qeyri legitimliyi haqqında)

Rəsmi məlumatlara əsasən Martın 17-də  Milli Məclisin  Hüquq  siyasəti  və dövlət  quruculuğu  komitəsinin  növbəti  iclasında “Insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi üzrə dövlətlərarası orqanın qərarının Azərbaycan tərəfindən icrasının mümkünlüyü məsələsinin həlli haqqında” Konstitusiya Qanunu layihəsi müzakirə edilib.

Azərbaycan Insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi üzrə iki dövlətlərarası qurumun yurdiksiyasını rəsmi qəbul edib. Bu Avropa Insan Hüquqları Məhkəməsi və BMT-nin Insan Hüquqları Komitəsidir. Bu layihənin Milli Məclisin müzakirəsinə çıxarılması təşəbbüsü göstərir ki, son vaxtlar Azərbaycan məhkəmə sisteminin ədalətsizliyini təsdiq edən çoxsaylı AİHM qərarlarının ard-arda gəlməsi ölkə rəsmilərinin “tələsik” həll yolu axtarmasına səbəb olub. Bu addım gözü daim şimalda olan bəzi yönəticilərin Rusiyanın mənfi  təcrübəsini ölkəyə gətirməklə məsələyə çözüm tapacağı arzusu ilə üst-üstə düşür. Lakin unudulur ki, Rusiyanın dövlət quruluşu, Rusiya Federasiyasının Konstitusiyası Azərbaycandakı dövlət quruluşundan və Azərbaycan Konstitusiyasından ciddi şəkildə fərqlənir.

Azərbaycan Konstitusiyasında insan hüquq və azadlıqlarının tənzimlənməsi konstitusiyon qoruma altındadır. Konstitusiyanın 71-ci maddəsinin VI bəndinə əsasən “Azərbaycan Respublikası ərazisində insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları birbaşa qüvvədədir”. Konstitutsiyanın 12-ci maddəsində dövlətin ali məqsədi göstərilir və qeyd edilir ki, “Bu Konstitusiyada sadalanan insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə uyğun tətbiq edilir”.

Konstitusiyanın 158-ci maddəsində isə “Bu Konstitusiyanın birinci bölməsində əks etdirilmiş müddəalarla əlaqədar Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına əlavələr təklif edilə bilməz”-müddəasina yer verilir. Beləliklə, birinci bölmədə yerləşən  12-ci maddəyə Milli Məclis tərəfindən Konstitusiya Qanunu formatında əlavə təklif edilə bilməz. Dəyişikliyə gəldikdə, Milli Məclisin dəyişiklik etməsi də mümkün deyil, çünki, 152-ci maddədə bildirilir ki: “Konstitusiyanın mətnində dəyişikliklər yalnız referendumla qəbul edilə bilər”.

Ayrıca, beynəlxalq aktların hüquqi qüvvəsini müəyyən edən 151-ci maddədə açıq şəkildə göstərilir ki, “Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik sisteminə daxil olan normativ hüquqi aktlar ilə (Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və referendumla qəbul edilən aktlar istisna olmaqla) Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası müqavilələr arasında ziddiyyət yaranarsa, həmin beynəlxalq müqavilələr tətbiq edilir.”

Avropa İnsan hüquqları Məhkəməsi İnsan hüquqları və əsas azadlıqlarının Müdafiəsi haqqında Avropa konvensiyasında, BMT insan hüquqları Komitəsi və digər kvaziməhkəmə orqanları isə İnsan hüquqları Deklarasiyası və Mülki və siyasi hüquqlar haqqında Beynəlxalq paktda və digər BMT sənədlərində təsbit edilmiş hüquqlarının pozuntusu ilə bağlı işlərə baxır.

Nəzərə almaq lazımdır ki, insan hüquqları sahəsində beynəlxalq sənədlər bu sahədə minimal standartları müəyyən edir. Beynəlxalq məhkəmə institutları da məhz belə minimal standartların təmin olunmasına nəzarəti həyata keçirir.

Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası beynəlxalq sənədləri bir başa implementasiya etməklə yanaşı, özünün mətnində daha geniş hüquq spektiri və standartları müəyyən edir. 

Bundan əlavə Azərbaycan 2002-ci ildə “Azərbaycan Respublikasında insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinin tənzimlənməsi haqqında” Konstitusiya qanunu qəbul etməklə Beynəlxalq müqavilələrdə təsbit edilən hüquq və azadlıqların məzmununu eyni mətn ilə bir daha Azərbaycan qanunvericiliyinə inkorparosiya etmişdir.

Belə olan halda beynəlxalq müqavilələrin Azərbaycan Konstitusiyasına uyğunsuzluğundan danışmaq yersizdir.

Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası 25 dekabr 2001-ci ildə Milli Məclis tərəfindən ratifikasiya edilərək, milli hüquqa daxil edilib və Konstitusiyanın 12-ci və 151-ci maddələrinə əsasən referendumla qəbul edilən aktlardan sonrakı yeri tutub. Yəni, Milli Məclis tərəfindən bu günədək qəbul edilən, habelə, gələcəkdə qəbul edilməsi nəzərdə tutulan konstitusiya qanunları və digər qanunların qüvvəsi Konvensiyanın qüvvəsindən aşağıda  durur. Milli Məclis tərəfindən AİHM-nın qərarlarının ölkədə icrasının mümkünlüyünü mübahisələndirən istənilən akt, ölkənin tərəfdar çıxdığı Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası ilə ziddiyyət təşkil edəcək. Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyanın 46-cı maddəsində Azərbaycan tərəfinin açıq öhdəliyi var. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarının məcburi qüvvəsi və icrasını göstərən bu maddədə bildirilib ki, “Razılığa gələn Yüksək Tərəflər, Məhkəmənin onların tərəf olduqları işlər üzrə qəti qərarını icra etməyi öhdələrinə götürürlər.”

Bununla bağlı Platforma hökümətə Hüquq vasitəsi ilə Demokratiya naminə Avropa Komissiyasının (Venesiya komissiyasının) Rusiya Federasiyasında qəbul edilmiş analoji qanunla bağlı rəyini bir daha xatırladaraq bildirir ki, Beynəlxalq məhkəmələrin qəbul etdiyi qərarlarda nəzərdə tutulan fərdi tədbirlərin icrasının müzakirəsi yol verilməzdir.

Həmçinin nəzərə alınmalıdır ki, Avropa hüququ tərəfdar dövlətlərin milli hökümətlərinə məhkəmələrin qərarlarında nəzərdə tutulan ümumi tədbirlərin icrası ilə bağlı alternativ üsulların seçimində geniş sərbəstlik tanıyıb.

Hesab edirik ki, yanlız belə üsulların Konstitusiyaya uyğunluğu müzakirə oluna bilər. Bunun üçün hər hansı qanunvericilik aktının qəbul edilməsinə zərurət yoxdur. Bu məsələ Azərbaycan Hökümətinin beynəlxalq qərarların icrası nəzarət funksiyasını həyata keçirən institutlarla (məsələn, Avropa Şurası Nazirlər Komitəsi) birbaşa, konstruktiv və geniş müzakirələr vasitəsi ilə həll olunmalıdır.

Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi yalnız Avropa İnsan hüquqları Konvensiyasında və protokollarında qoruma altına alınan insan haqlarına dair işlərə baxdığından, Konstitusiyanın 12-ci maddəsi də Azərbaycan hökumətindən tələb edir ki, “Bu Konstitusiyada sadalanan insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə uyğun tətbiq edilsin!  

Ayrıca, Milli Məclis tərəfindən insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasında  insanlara Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi timsalında əlavə üstün müdafiə imkanları  tanıyan  normaları baypass edən, onların icrasının mümkünlüyünü mübahisələndirən istənilən təşəbbüsün Konstitusiyanın 71-ci maddəsinə zidd olacağı şübhəsizdir.  71-ci maddənin 1-ci bəndində hakimiyyətin hər üç qoluna vəzifə yüklənmişdir: “Konstitusiyada təsbit edilmiş insan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını gözləmək və qorumaq qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının borcudur.”  “...Dövlət orqanları yalnız bu Konstitusiya əsasında, qanunla müəyyən edilmiş qaydada və hüdudlarda fəaliyyət göstərə bilərlər.”  

Bütün bunlar göstərir ki, Milli Məclisin “Insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi üzrə dövlətlərarası orqanın qərarının Azərbaycan tərəfindən icrasının mümkünlüyü məsələsinin həlli haqqında” Konstitusiya Qanunu layihəsinin müzakirəsi və plenar iclasa tövsiyə edilməsi açıq şəkildə Konstitusiya ilə müəyyən edilmiş hüdudları aşmaqdır və Konstitusiyanın ciddi şəkildə pozulmasıdır.

Bir daha xatırladırıq ki, beynəlxalq hüququn Azərbaycandakı mövqeyini heçə sayan addımların atılması Azərbaycanın bir dövlət kimi imicinə böyük zərbə vurmaqla yanaşı, Qarabağ uğrunda haqq mübarizəmizdə beynəlxalq hüquqa arxalandığımız dövrdə bizə qarşı çevrilə bilər. Unutmamalıyıq ki, Avropa İnsan hüquqları məhkəməsinin Çıraqov Ermənistana qarşı işindəki, qərarı beynəlxalq təşkilatların rezolyutiv xarakter daşıyan digər qərarlarından fərqli olaraq Ermənilərə qarşı məcburi xarakter daşıyan yeganə aktdır.

Odur ki, Konstitusiyaya zidd bu tip təşəbbüsdən dərhal imtina olunmalı, bu məsələ Milli Məclisin yaz sesiyasının planından çıxarılmalıdır.