30000 nəfərə bir vəkillə keyfiyyətli hüquqi müdafiə mümkündürmü?

Bu gün Milli Məclis bu xalqın mənafelərinin ziddinə daha bir addım atdı. Onsuz da çoxdan ədalət axtarılan yer olmaqdan uzaq olan məhkəmələrdə vətəndaşların öz seçdikləri nümayəndə vasitəsi ilə təmsil olunmalarını qadağan edən qanun dəyişikliklərini qəbul etdilər. Beləliklə, 10 milyon əhali özünün müdafiəyə ehtiyacı olan bir quruma- sayı 900 nəfər olan Vəkillər Kollegiyasına məhkum buraxıldı. Bu nə deməkdir?

1. Azərbaycanın paytaxtı Bakı və ətrafında yaşamayan 7milyon 20 min nəfər əhalini cəmi 235 vəkil təmsil edəcək. Yəni hər 30 000 nəfəri bir vəkil təmsil edəcək. (Qeyd- Dövlət Statistika Komitəsinin son məlumatına əsasən Bakı, Abşeron və Sumqayıtdan kənarda yaşayan (qeydiyyatda olan) əhali sayı 7 milyon 20 min nəfərdir. Bu bölgələrdə cəmi 235 vəkil fəaliyyət göstərir. https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/)

2. Hazırda məhkəmədə olan işləri vəkillərin sayına bölsək, hər vəkilə 500-dən çox iş düşəcək. (sadəcə  https://courts.gov.az/az/ saytına adaptasiya edilən məhkəmələrdə olan işlərin sayı 373 748 işdir)

3. Vətəndaşları müxtəlif hiylələrlə aldadıb, kredit bataqlığına salan banklara qarşı minlərlə vətəndaşı müdafiə edən nümayəndələr olmadığından, həmin əhali kütləsinin əksəriyyəti rayonlarda olduğundan, banklar qarşısında müdafiəsiz qalacaqlar.

4. Minlərlə nümayəndə işsiz qalacaq və onların minlərlə ailə üzvünün gəlir yerləri olmayacaq, ehtiyac içərisinə düşəcəklər.

5. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə çıxarılan işlərin sayında ciddi azalma olacaq. (Çünki, məhdud sayda vəkillərlə yüz minlərlə işin yerli məhkəmələrdə keyfiyyətli aparılması və AİHM standartlarına uyğun hala gətirilməsi ciddi şübhə altına düşəcək)

6. 600-dən çox hakimin, 600-dən çox hakim köməçkilərinin, Prokurorluq orqanlarında, DİN-də, Vergidə, Gömrükdə fəaliyyət göstərən minlərlə mstəntiqlərin, prokurorların qarşısında cəmi 900 nəfər vəkil 10 milyon insanı cinayət, inzibati və məhkəmə işlərində "keyfiyyətli' təmsil edəcək. 

7. Hakimlərin gülü açacaq! (Məhkəmələrdə hakimlərin hüquqdankənar hərəkətlərinə etiraz edib, varlıq göstərən vəkilləri dərhal Kollegiya vasitəsi ilə cəzalandıran, vəkillikdən atdıran hakimlərin nümayəndələrə heç bir təsir imkanları yox idi. Bu da onları zaman-zaman çilədən çıxarırdı. Ayrıca, bəzi vəkillər rahatlıqla hakimlərlə münaqişədən qorxmur, vəkillikdən atılsalar da nümayəndə kimi fəaliyyətlərini sürdürə biləcəkləri üçün daha ötkəm olurdular. İndi bütün vəkillər hakimlərə görə Kollegiya torbasına salınmış vəziyyətdə olacaq. Beləliklə, tam kontrol təmin ediləcək.

REAL hərəkatının rəhbəri İlqar Məmmədovun qanunsuz həbsdə saxlanılmasına davam edilməsi Azərbaycan məhkəmə-hüquq sisteminin iflasın eşiyində olduğunun açıq göstəricisidir

REAL hərəkatının rəhbəri İlqar Məmmədovun qanunsuz həbsdə saxlanılmasına davam edilməsi Azərbaycan məhkəmə-hüquq sisteminin iflasın eşiyində olduğunun açıq göstəricisidir və Azərbaycanın beynəlxalq miqyasda dövlət imicinə, mənafeyinə zərbədir.

Dövlət beynəlxalq münasibətlərdə qoşulduğu Konvensiyalara sadiq qaldıqda, atdığı imzaya hörmət etdikdə başqaları tərəfindən də sayğı görür. Əgər Dövlətin qurumlarının, hökumətinin atdığı imzaya öz məhkəmə sisteminin, hakimlərinin hörməti yoxsa, başqalarının həmin imzaya və ya iradəyə sayğı göstərməsini gözləmək ağılsızlıqdır.

Azərbaycan AŞ İnsan Haqları Konvensiyasını Hökuməti səviyyəsində imza edib, Parlamenti səviyyəsində isə ratifikasiya edib. Həmin Konvensiyaya əsasən AİHM qərarları Azərbaycan üçün bağlayıcıdır.  Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarının məcburi qüvvəsi və icrasını göstərən 46-cı maddəsində bildirilib ki,  “Razılığa gələn Yüksək Tərəflər, Məhkəmənin onların tərəf olduqları işlər üzrə qəti qərarını icra etməyi öhdələrinə götürürlər.”

İlqar Məmmədov 2013-cü il Fevralda qanunsuz həbs edildikdən qısa müddət sonra daxili Məhkəmələrin hüquqazidd davranışlarından AİHM-ə şikayət göndərildikdə,  Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi həmin şikayətə prioritet verərək çox qısa müddətdə baxaraq  22 May 2014-cü ildə “həbsin qanunsuz olduğu və qeyd-şərtsiz azadlığa çıxmasını tələb edən qərarını elan etmişdir. Hökumətin qərarın icrasını ləngitmək üçün 3 aylıq müddətin sonunu gözləyərək verdiyi şikayətə baxmayaraq, Böyük Palata şikayəti rədd etmiş və 13 Oktyabr 2014-cü ildə bu qərar hüquqi qüvvəyə minmişdir.

Normal öhdəliklərinə və daxili və xarici hüquqa hörməti olan istənilən ölkə hökuməti bu halda qərarı 3 ay ərzində icra etməlidir. Lakin təəssüf ki 2 ilə yaxın vaxt keçməsinə baxmayaraq , İlqar Məmmədovun qanunsuz həbsdə saxlanılmasına israrla davam edirlər. Avropa Şurası formalaşdığından bugünədək kecən 66 ildə AHİM-in bir qərarının icrasına görə AŞ Nazirlər Komitəsinin 6 qərarının olmasına baxmayaraq bir ölkənin öz vətəndaşını, üstəlik də həmin vətəndaşın cinayətkar olmadığını bilməsinə rağmən həbsdə tutmasının anologu yoxdur. Şəxsi intiriqa istisna olmaqla məntiqi atqumenti də yoxdur.

Bu yanaşma ölkədə hüququn işləmədiyinin göstəricisi olmaqla bərabər, şəxsə görə fərqli davranıldığı və hüquq qarşısında şəxsin bərabərliyi prinsipinin də tanınmadığı anlamına gəlir.

Hökumət İlqar Məmmədovu “həbsdə saxlayacağam”- deməklə əslində başqa tablonu-ölkə “hüquq sisteminin iflas etdiyini daha aydın sərgiləyir. Bu prosesdə İlqar Məmmədov öz azadlığını barmaqlıqlar arxasında “itirərkən”, ölkənin hüquq sisteminə inam daha geniş miqyasda yox olur və beynəlxalq miqyasda dövlətin imicinə sağalmaz zərbələr vurulur.