Əliyevlə Paşinyanın seçimləri arasında fərq nədən ibarətdir? Red line channel

 

Yeni media qanunu-Ələsgər Məmmədli "Çətin sual" qarşısında

 

Mürtəce qanun kimə lazımdır? Reaksiya TV

 

Soçi Zirvəsini şərtləndirən səbəblər- Günaz TV

 

Referendum aktı ifadə azadlığını və informasiyaya çatımlılığı təhlükəyə atır

 Konstitusiyaya əlavə və dəyişiklik üçün 26 sentyabr 2016-cı ildə referendum təyin edilməsi və Referendum aktının səsverməyə çıxarılması bir çox istiqamətdə ciddi müzakirələrin aparılmasını zəruri edir.

Konstitusiya dövlətin vətəndaşla dövlət hakimiyyəti qurumlarının münasibətini tənzimləyən, fərdlərin hüquqlarının sərhədlərini və qurumların səlahiyyət çərçivəsini müəyyən edən əsas toplumsal müqavilədir. Bu sənəd cəmiyyətdə mövcud olan münasibətlərin təməli olduğuna görə ona ANA YASA da deyilir. Belə demək mümkündürsə, bütün qanunların ANASI.  Odur ki, bu sənədi güncəl siyasi qayğılarla tez-tez zədələmək, onun ruhuna uyğun olmayan əlavə və dəyişiklik etmək yolverilməzdir. Xüsusilə də bu sənədə hər hansı dəyişiklik, əlavə ehtiyacı yaranarsa, bu ancaq cəmiyyətin sifarişi kimi ortaya çıxmalı, cəmiyyət tərəfindən ciddi müzakirə edilməlidir.

Təklif edilən referendum aktı bir çox aspektlərdən Konstitusiyanın özünə və Azərbaycanın qoşulduğu, rəsmi şəkildə ratifikasiya edib, qanunvericiliyinin mənbəyi halına gətirdiyi Konvensiyalarla ziddiyyət təşkil edir. Məhz bunu nəzərə alaraq, bu yazımla Konstitusiya aktının ifadə və informasiya azadlığı baxımından yaradacağı problemləri açmaq, toplumun diqqətinə çatdırmaq istəyirəm.

Referendum aktı ilə Konstitusiyaya 29 müxtəlif dəyişiklik və ya əlavə nəzərdə tutulur. Onların 14-ü birbaşa Konstitusiyanın III fəslində yer alan əsas insan hüquq və azadlıqlarını hədəf alıb. Bu fəslin ən təməl özəlliyi onu kənar müdaxilələrdən qoruyan immunitetin Konstitusiyanın özündə nəzərdə tutulmasıdır. Konstitusiyanın 155-ci maddəsi referenduma çıxarılacaq dəyişikliklərə dair təklif təşəbbüsünün məhdudlaşdırılmasını nəzərdə tutur və “Konstitusiyanın III-cü fəslində nəzərdə tutulmuş insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqlarının ləğvi və ya Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulduğundan daha artıq dərəcədə məhdudlaşdırılması haqqında təkliflər referenduma çıxarıla bilməz”-deyərək bu imuniteti yaradır.

Dəyişiklik və əlavələrin nəzərdə tutulduğu 32-ci maddə şəxsi toxunulmazlıq hüququna, 47-ci maddə fikir və söz azadlığına, 49-cu maddə sərbəst toplaşmaq azadlığına, 57-ci maddə müraciət etmək hüququna, 59-cu maddə birləşmək hüququna, habelə  68 və 71-ci maddələr birbaşa yaxud dolayısı ilə ifadə və informasiya azadlığına toxunur. 

32-ci maddəyə əlavə edilməsi nəzərdə tutulan VI-cı bənd: “Qanunla müəyyən edilmiş hallar istisna olmaqla, üçüncü şəxslər haqqında məlumat almaq məqsədi ilə elektron formada və ya kağız üzərində aparılan informasiya ehtiyatlarına daxil olmaq qadağandır”-deyərək, informasiya açıqlığı prinsipi anlayışını alt-üst edir. Məsələ bundadır ki, qanunla göstərilən məhdudiyyətlər istisna olmaqla informasiyalar açıq olmalıdır. Açıqlıq təməl prinsipdir. Açıqlığın istisnası qanunla qorunan mənafeləri göstərən məhdudiyyətlərdir. Qanun məhdudiyyətlərin siyahısını və sərhəddini müəyyən edə bilər. Bu sərhədlərdən biri də şəxsin özəl həyatına dair informasiyalardır.

Konstitusiyanın 32-ci maddəsinin 3-cü bəndində bu aydın göstərilib: “Öz razılığı olmadan kimsənin şəxsi həyatı haqqında məlumatın toplanılmasına, saxlanılmasına, istifadəsinə və yayılmasına yol verilmir”. Belə olan halda, hər hansı özəl həyat qeydi olmadan “üçüncü şəxslər haqqında məlumat almaq məqsədi ilə elektron formada və ya kağız üzərində aparılan informasiya ehtiyatlarına daxil olmaq qadağandır”- demək və üçüncü şəxslər haqqında harada (elektron formada və ya kağız üzərində) olmasından asılı olmayaraq məlumat almanı qadağan etmək, bütünlüklə 3-cü şəxslər haqqında ictimai əhəmiyyət daşıyan informasiyaların da alınmasını məhdudlaşdırmağa şərait yaradacaq. Ayrıca, buradakı üçüncü “şəxslər” ifadəsi hüquqda çox geniş anlaşılır və həm fiziki şəxsləri, həm də hüquqi şəxsləri əhatə edir. Halbuki, 32-ci maddənin adı “şəxsi toxunulmazlıq hüququ”dur və burada məqsəd şəxslərin (hüquqi və fiziki şəxslər) yox, fərdin (individual şəxsin) toxunulmazlıq hüququnu təminat altına almaqdır.  

Bu bəndin 32-ci maddəyə əlavə edilmə qayğısının haradan gəldiyini təxmin etmək çətin deyil. Bilindiyi kimi, 12 iyun 2012-ci il tarixli 381-IVQD nömrəli Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə Kommersiya sirri haqqında Qanuna və Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında Qanuna məhdudlaşdırıcı norma gətirildi. “Kommersiya hüquqi şəxslərin təsisçiləri (iştirakçıları) və onların nizamnamə kapitalındakı payları barədə” - məlumatlar kommersiya sirri hesab edildi. Təsisçilər, iştirakçılar fiziki şəxs olduqda bunların adları fərdi məlumatlardır. Deməli, konkret bu halda fərdi məlumatları qanun kommersiya sirri kimi əlavə qoruma altına alıb.

Bəllidir ki, son vaxtlar müasir İKT-dan istifadə edən beynəlxalq jurnalist şəbəkələri və qrupları dünyanın müxtəlif ölkələrində xüsusilə siyasətçilərin və idarəetmə səlahiyyəti olan şəxslərin qanunsuz gəlirlərini, korrupsiya faktlarını aşikar edən sənədələri ortaya çıxararaq, onların “ictimai nüfuz”unu ciddi zərbə altında qoya bilirlər. Bu “gizli” sənədlərin əldə olunması ilə müxtəlif qanunsuz biznes şəbəkələrinin, qara pul axınının ifşa olunması asanlaşır. 32-ci maddəyə belə bir bəndin əlavə edilməsi yəqin ki, daha sonra bu davranışların ciddi hüquqi, o cümlədən cinayət məsuliyyəti yaratması ilə nəticələnəcək və ictimai əhəmiyyət daşıyan informasiyalara çıxışı məhdudlaşdırmanı hədəfləyəcək.

İnformasiya əldə etmək hüququ bir çox təməl insan hüquq və azadlığı üçün açar rolu oynayan ifadə azadlığı hüququnun ayrılmaz parçasıdır. Legitim hüquqi əsas olmadan bu azadlığın məhdudlaşdırılması yolverilməzdir. Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 10-cu maddəsi birbaşa ifadə azadlığını qoruyur və demokratik cəmiyyətlərdə ona hansı əsaslarda müdaxilə edilə biləcəyinin zəruriliyini və bu müdaxilənin sərhədlərini göstərir.

3-cü şəxslərin özəl həyatına aid olmayan, ictimai əhəmiyyət daşıyan məlumatlarına çatımlılığı məhdudlaşdıran istənilən tənzimləmə Konvensiyaya ziddir.

İnformasiya toplamaq və yaymaq istəyən hər hansı jurnalist yaxud QHT aktivisti üçün korrupsiyaya bulaşmış siyasətçi və ya məmur 3-cü şəxsdir. Həmin 3-cü şəxsin qanunsuz əməlini üzə çıxarmaq istəyən araşdırmaçı jurnalist, onun qanunsuz təsisçiliyi, yaxud hansısa terroru maliyyələşdirmədə şübhəli qurumdakı payını öyrənmək məqsədi ilə elektron bazada olan və ciddi ictimai əhəmiyyət daşıyan informasiyaları əldə edə bilməlidir. Yerli qanunvericilik bu informasiyaları  legitim əsas olmadan məhdudlaşdırıb. Bəzən jurnalistlər dolayılı yollarla bu qanunsuz əməlləri aşikarlayan informasiyaları əldə edərək, bu şəxslərin  kirli bağlarını ortaya çıxara bilər.

İndiki bu tənzimləmə ictimai əhəmiyyət daşıyan və qanunsuzluqların önlənməsinə xidmət edən bu tip halların da qarşısını almağa, ictimai informasiyaya çatımlılığı aradan qaldırılmağa xidmət edir. 32-ci maddəyə bunun əlavə edilməsi Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulduğundan daha artıq dərəcədə məhdudlaşdırılmaqdır. Konstitusiyanın 155-ci maddəsinə görə bu mahiyyətdə olan müddəa referenduma çıxarıla bilməz.  

32-ci maddəyə əlavə ədilən VII-ci  bəndin mahiyyəti də tam aydın ifadə edilməyib və hansı məqsədlə Konstitusiya maddəsi halına gətirildiyi anlaşılmır. Çünki, mövcud 32-ci maddənin  mətnin III-cü bəndində çox açıq şəkildə “Öz razılığı olmadan kimsənin şəxsi həyatı haqqında məlumatın toplanılmasına, saxlanılmasına, istifadəsinə və yayılmasına yol verilmir” deyərək, bütünlüklə şəxsi həyata dair informasiyalara çıxışı və onların toplanıb yayılmasını məhdudlaşdırıb.  Belə olan halda şəxsi həyatın bir hissəsini yenidən xüsusi vurğulamaq və İKT  vasitələrini saymaqla göstərməyin heç bir konstitusion anlamı yoxdur. Məlumatın toplanması qadağandırsa, bütün vasitələr qadağandır. Belə anlaşılır ki, bu gün informasiya texnologiyalarının qeyd edilməsi, bir ildən sonra fərqli bir dəyişiklik ehtiyacı yarada bilər. Məsələn, “məlumatın saxlandığı otağa girərək” əldə edilməsi kimi bir qadağa təklifi.

Məsələnin bir başqa aspekti də budur ki, əgər siz Konstitusiyaya yazırsınızsa ki, “...informasiya texnologiyalarından şəxsi həyata, o cümlədən əqidəyə, dini və etnik mənsubiyyətə dair məlumatların açıqlanması üçün istifadə edilə bilməz”, o zaman belə çıxır ki, “şəxsi həyata, o cümlədən əqidəyə, dini və etnik mənsubiyyətə dair məlumatlar”- informasiya texnologiyaları istifadə edilməyən vasitələrlə, məsələn yazılı mətbuatda, çap vərəqələrində, şifahi formada toplantılarda və s. formalarda yayıla bilər.  

32-ci maddənin adından da göründüyü kimi burada məqsəd şəxsi toxunulmazlıq hüququnun sərhəddini və dövlət təminatı altında olmasını göstərməkdir. Vasitələrin sayılması bu maddənin və ümumiyyətlə konstitusiyanın  mahiyyətindən  uzaqlaşmaqdır.

Azərbaycan qanunvericiliyndə Diffamasiya məsələləri

 Azərbaycan qanunvericiliyndə Diffamasiya məsələləri

Hazırladı: Ələsgər Məmmədli, müstəqil ekspert                  25 Yanvar 2017

  

Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 2001-ci ildə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasını ratifikasıya etdikdən 4 ay sonra 15 Aprel 2002-ci ildən etibarən Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin yuridiksiyasını qəbul etdi. Beləliklə, Azərbaycan məhkəmələrində  hüquq və azadlıqlarının qorunmasına cəhd edib, nail ola bilməyənlərin son çarə olaraq Avropa Məhkəməsinə getmək yolu açıldı.

Əlbəttə, Avropa məhkəməsi yerli məhkəmə kimi birbaşa hər hansı pozulan hüququ dərhal bərpa etmir, bir az başqa yol seçir. Konvensiyada və ona əlavə olaraq imzalanan əlavə Protokollarda qorunması zəruri olan hüquq və azadlıqların yerli məhkəmələrdə bərpa edilmədiyi qənaətinə gəldiyində ilkin olaraq, pozuntunu tanıyır və şəxsə maddi və mənəvi zərərin əvəzinin ödənilməsinə qərar verir. İkincisi, həmin pozuntu əgər hüququ doğru tətbiq etməkdən sonra ortaya çıxıbsa, o zaman pozuntuya səbəb olan hüquq qaydasının Konvensiyaya uyğun düzəldilməsini nəzərdə tutur. Üçüncüsü, əgər pozuntu hüququn qeyri-legitimliyindən yox, qanunsuz tətbiqindən törədilibsə, o zaman həmin hüquq pozuntusuna yol verib, vətəndaşın hüquq və azadlığına qanunsuz müdaxilə edən şəxslərin hüquqi məsuliyyətinin müəyyən edilməsi zəruriliyini nəzərdə tutur. Konvensiyanın 46-cı maddəsinə əsasən Konvensiyanı ratifikasiya edib, Avropa Məhkəməsinin yuridiksiyasını qəbul edən üzv dövlətlərin məhkəmə qərarını icra etməkdən başqa manevr imkanı yoxdur.

Ölkəmiz Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasını  ratifikasiya etdikdən sonra hökumət müəyyən öhdəliklərə imza ataraq, bəlli zaman dilimində qanunvericilikdə və praktikada müsbət islahatlar etməyi üzərinə götürdü. Bunlardan biri də media qanunvericiliyinin Avropa standartlarına uyğunlaşdırılması idi. 

Bir çox Avropa ölkəsinin qanunvericiliyində birbaşa diffamasiyaya görə cinayət məsuliyyətini qadağan edən norma olmasa da, son illər  Konvensiyanın 10-cu maddəsində nəzərdə tutulan ifadə azadlığına müdaxiləyə əsas verən məhdudlaşdırıcı hallara görə şəxsin nüfuzuna, şərəf və ləyaqətinə toxunmaya görə şəxslərin cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsini qəbuledilməz hesab edir.  Nifrətli nitqə görə belə məsuliyyətin müəyyən olunmasında problem görməyən Avropa Məhkəməsi, şəxsin hüquqları aspektində cinayət məsuliyyətini Konvensiyanın 10-cu maddəsinin pozuntusu hesab edir. Bu səbəbdəndir ki, bir çox Avropa ölkələri son illər xüsusi “diffamasiya haqqında qanun” qəbul edərək, diffamativ ifadələrin mühakimə sistemini dəyişmiş, məhkəmələrin bu məsələdə spesifik davranmalı olduğuna dair qaydalar gətirmişdir.

Azərbaycan hüquq sistemində müəyyən islahatlar aparılsa da, Cinayət Məcəlləsində şərəf və ləyaqətin qorunmasını nəzərdə tutan 3 maddəyə toxunulmadı. Bunlar böhtana görə nəzərdə tutulan 147-ci, təhqirə görə 148-ci və Prezidentin şərəf və ləyaqətinə görə nəzərdə tutulan 323-cü maddələr idi.

Bu maddələrin qanunvericilikdə olması ona görə problem kimi media ictimaiyyətini geniş narahat edirdi ki, həmin maddələrin tətbiqinə tez-tez rast gəlinirdi. 1998-ci ildə rəsmi dövlət senzurasını ləğv edən o zamankı Prezident Heydər Əliyev, 2002-ci ilədək difamasiyaya görə məmurların jurnalistlərə qarşı məhkəmə iddiaları qaldırmasını rəsmi bəyanı ilə dayandırmışdı. O dövrdə bu maddələrin tətbiqinə seyrək rast gəlinirdi. Məhkəmələrə müraciət edən azsaylı  şəxslər isə rəsmi dövlət qulluqçuları, məmurlar, hökumət təmsilçiləri deyildi. 2004-cü ildən sonrakı statistikaya baxdıqda bu mənzərənin sürətlə dəyişdiyi görülür.

2005-ci ildə 6 cinayət işi olmaqla cəmi 14 diffamasiya işi olduğu halda, 2006-cı ildə bu rəqəm 12-29, 2007-ci ildə 37-103, 2008-də 38-63, 2009-da 31-70, 2010-da 31-71, 2011-də 8-41, 2012-də 10-41 nisbətlərində oldu. 2005-2012-ci ilərdəki statistikaya əsasən diffamasiya işlərinin cəmi 441 olmuş, bunlardan da 173-ü birbaşa Cinayət Məcəlləsinin tətbiqi iddiaları olmuşdur.[1]

2013-cü ildə mediaya qarşı böhtana, təhqirə, şəxsi həyat məzmunlu informasiyaların yayılmasına görə 36 məhkəmə iddiası (şikayəti) qaldırılıb. İddiaların 32-si mülki qaydada, 4-ü xüsusi ittiham qaydasında cinayət məsuliyyətinə cəlbetmə ilə bağlı olub. Həmin işlərdə iddiaçılar cavabdehlərdən cərimə, təkzib və üzr istənilməsini tələb ediblər. Yalnız bir işdə (Səbail rayon İcra Hakimiyyəti “Yeni Müsavat” qəzetinə qarşı) cavabdehdən təkzib verilməsi tələb olunub. İddiaçılar mediyadan, jurnalistlərdən mənəvi zərər əvəzi olaraq 4 240 000 (dörd milyon qırx min) AZN-dən artıq təzminat istəyiblər. Bu iddialar üzrə medianın, jurnalistlərin üzərinə 125 min AZN-dən artıq təzminat ödəmə yükü qoyulub.

2014-cü ildə diffamasiya iddialarının sayı, mediadan tələb olunan təzminatların məbləği əvvəlki illə müqayisədə xeyli artıb. Həmin il məmurlar, digər ictimai fiqurlar, özəl qurumlar şərəf və ləyaqətin, işgüzar nüfuzun müdafiəsi ilə bağlı medianı azı 59 dəfə məhkəməyə veriblər. Məhkəməyə çəkilən qəzetlər tənqidi məzmunu ilə tanınan “Azadlıq”, “Yeni Müsavat”, “Gündəm Xəbər” qəzetləri, xəbər saytları və sosial şəbəkə fəalları olublar. Mediadan ümumilikdə 2,5 milyon AZN-dən artıq təzminat tələb edilib. Məhkəmə baxışı keçirilən işlər üzrə iddiaların əksəriyyəti təmin olunub. Medianın üzərinə 180 000 AZN-dən artıq cərimə yükü qoyulub. Mediaya qarşı qaldırılan 59 iddiadan 11-i xüsusi ittiham qaydasında cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə dair olub. Məhkəmələr həmin şikayətləri təmin etməyiblər.

2015-ci ilin ən yaddaqalan işlərindən biri Access Bank-ın keçmiş işçisi  Mikayıl Talıbovun Facebook sosial şəbəkəsində yazdığı statusuna görə cəzalandırılması oldu. Həmin il maddi baxımdan ən ağır məhkəmə qərarı “Yeni Müsavat” qəzetinə qarşı çıxarılıb. Məhkəmə qəzetdən 1 milyon AZN tələb edən “Gilan” Qəbələ Konserv Zavodunun iddiasını qismən təmin edərək “Yeni Müsavat”ın üzərinə iddiaçıya 50 min AZN cərimə ödəmək vəzifəsi qoyub. 2015-ci il birbaşa diffamasiyaya görə göstərilməsə də 17 jurnalist-bloger həbsdə olub, 1 jurnalist-Rasim Əliyev isə öldürülüb.[2] Ümumilikdə, 2015-ci ildə daha diffamasiyaya görə məhkəmə çəkişmələrinin çox olduğu illərdən olub.  

2016-cı ildə çoxsaylı mükli diffamasiya iddiaları ilə yanaşı, cinayət təqibi istəyi ilə 6 şəxsə cinayət iddiası qaldırılıb. Professor, jurnalist, Qulu Məhərrəmli, Bloger- Mehman Hüseynov, yazıçı - Əkrəm Əylisli, jurnalist, “Yüksəliş naminə” qəzetinin redaktor müavini - Elçin Həsənov, jurnalist, “AzPolitika.info” saytının rəhbəri - Elnur Məhərrəmli və “Gündəm Xəbər” qəzetinin təsisçisi - Şirin Cəfəri  müxtəlif ittihamlar əsasında, saxta, əsassız olduğu iddia edilən cinayət təqiblərinə məruz qalıb,onlar barəsində müxtəlif cinayət-prosessual məhdudiyyət tədbirləri həyata keçirilib.

Ümumiyyətlə diffamasiyaya görə cinayət məsuliyyəti nəzərdə tutulan maddələrin tətbiqinə görə Azərbaycan tərəfinin ilk “başağrısı” 2007-ci ildə yarandı.  Avropa Məhkəməsi  “Mahmudov, Ağazadə - Azərbaycana qarşı”[3] - işində Konvensiyanın 10-cu maddəsinin pozulduğu qərarını verdi. Buna səbəb 2003-cü ildə o zamankı prezident Heydər Əliyevin qardaşı, deputat Cəlal Əliyevin şərəf və ləyaqətini qoruyan Azərbaycan məhkəməsi “Müxalifət qəzeti”nin baş redaktoru Rövşən Mahmudov və Yaşar Ağazadəni CM 147 və 148-ci maddələri ilə suçlu elan edərək, həbs cəzası verməsi idi. Hər iki jurnalist bu cəzanı çəkməyib, məhkəmə salonundan amnistiyaya düşmələrinə baxmayaraq,  Avropa Məhkəməsinin mövqeyi barışmaz olmuşdu.

Hökumət zərərçəkənlərə kompensasiya versə də qanunvericilikdə hər hansı müsbət dəyişiklik etməyə, yaxud cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə moratorium qoymağa tələsmədi. Halbuki, hökumət məhz 2007-ci ildə Avropada 11 jurnalist və blogeri həbsə atmaqla lider mövqeyinə çıxmışdı. Həmin il 37-si cinayət məcəlləsinin müvafiq böhtan və təhqirə görə məsuliyyət müəyyən edən maddələri olmaqla, mülki işlər də daxil olmaqla cəmi diffamasiyaya görə 108 məhkəmə işi olmuşdu.

2010-cu ildə səsli-küylü daha bir qərar ölkə əleyhinə verildi. Bu əvvəlkindən daha sərt və tələbləri də Avropa Məhkəmə təcrübəsində daha öncələri sıx tətbiq edilməyən bir tonda idi. Məhkum edilən və həbsdə saxlanan “Gündəlik Azərbaycan” və “Realnoe Azerbaidjana” qəzetlərinin baş redaktoru, jurnalist Eynulla Fətullayevin dərhal azadlığı tələb olunurdu. Söhbət “Fətullayev-Azərbaycana qarşı”[4]- işindən gedir. Eynulla Fətullayevi həbsə aparan cəzalar təkrar Konvensiyanın 10-cu maddəsində qoruma altında olan ifadə azadlığına qəsd kimi təfsir edildi. Cəmi 3 ildən sonra Avropa Məhkəməsi tərəfindən yenidən və daha sərt tonda bu qərarın gəlməsinin bir səbəbi də 2009 və 2010-cu illərdə jurnalistlərə qarşı diffamasiyaya görə ardıcıl olaraq 70 və 71 məhkəmə işinin başladılması olmuşdu. Bu iki il ərzində hər il 31 olmaqla 62 iş birbaşa xüsusi ittiham qaydasında başladılan cinayət işi olmuşdur.

Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin Fətullayev-Azərbaycana qarşı işindəki qərarının ardından bu dəfə kompensasiya ilə bərabər jurnalistin azadlığa buraxılması tələbi də icra edildi.

Qanunvericilikdə belə bir hüquqi səlahiyyət və yol olmasa da böhtan və təhqirə görə CM-nin 147 və 148-ci maddələrinə jurnalistlərin həbs edilməsinə qarşı ölkə Prezidenti tərəfindən 2010-cu ildə moratorium qoyulduğu bəyan edildi. Bunun da təsiri ilə diffamasiyaya görə 2011-ci ildə cinayət işlərinin sayı 31-dən 8-dək aşağı endi. Hətta toplumda müsbət bir gözlənti də yarandı. Media sahəsində fəaliyyət göstərən ictimai institutların Diffamasiya haqqında Qanun layihələri təşəbbüsləri, ictimai vəkillik kampaniyaları artdı. Media Hüququı İnstitutu, Yeni Nəsil Jurnalistlər Birliyi kimi Media sahəsində ixtisaslaşan qurumlarla bərabər, Mətbuat Şurası da bu istiqamətdə layihələr hazırladı və ictimai müzakirələrə çıxardı. ATƏT-in Bakı ofisinin təşəbbüsü və dəstəyi ilə  Mətbuat Şurasının hazırladığı “Diffamasiya haqqında Qanun” layihəsi hətta Milli Məclisə təqdim edildi.

27 dekabr 2011-ci il tarixdə Azərbaycan Respublikası Prezidenti “Azərbaycan Respublikasında insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin səmərəliliyini artırmaq sahəsində Milli Fəaliyyət Proqramının təsdiq edilməsi haqqında”     № 1938 saylı  Sərəncam imzaladı.

Prezidentin  imzaladığı Sərəncamın 1.2.7-ci bəndində[5] Diffamasiyaya görə cinayət məsuliyyətinin aradan qaldırılması məqsədilə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə dair təkliflərin hazırlanması Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasına tapşırılır və 2012-ci ildə icra edilməli olduğu vurğulanırdı.

2012-ci il başa çatanda təəssüf ki, diffamasiyanın dekriminallaşması gözləntiləri reallaşmadı. 30 aprel 2013-cü ildə Avropa Məhkəməsi qərarlarının icrası gözləntilərinin və digər bütün öhdəliklərin əslində “boş vədlər” olduğu bəlli oldu. Həmin tarixdə Cinayət Məcəlləsinin 147 və 148-ci maddələrinin Məcəllədən çıxarılması gözləndiyi halda Prezident Administrasiyasından əks həmlə gəldi. Yeni qanun layihəsi ilə bu maddələrin dispozisiyası daha da sərtləşdirildi. Cərimədən sonrakı sanksiya kimi nəzərdə tutulan “240 saat ictimai işlərə cəlb etmə” cəzası iki dəfə ağırlaşdırılaraq, 480 saatadək yüksəldildi. Ayrıca, hakimlər üçün həbsdən daha yüngül cəza olan “azadlığın məhdudlaşdırılması” sanksiyasını tətbiq etmə imkanı cəzalar arasından çıxarılaraq,  “480 saat ictimai işlərə cəlb etmə” cəzasından sonrakı cəza kimi birbaşa həbs cəzası saxlanıldı.[6]

Bu addımdan cəmi iki həftə sonra, 14 may 2013-cü ildə yenidən məhz bu maddələr Milli Məclisin gündəmində idi. Bu dəfə cəzalandırılması nəzərdə tutulan hərəkətlərin kateqoriyası genişləndirildi. Daha öncə böhtan və təhqirin KİV-də yayılmasının cəzalandırması nəzərdə tutulurdusa, bu dəfə “kütləvi nümayiş etdirildiyi halda internet informasiya ehtiyatında” yayılmanın da cəzalandırmaq üçün əaslardan olduğu müəyyənləşdi.[7] Beləliklə, “internet” bütünlüklə diffamasiyanın cəzalandırıldığı yerlər arasında altı cizilərək göstərildi və əslində sosial şəbəkələrə, online mediaya açıq qorxuducu mesaj göndərildi.

Qanunvericiliyin mövcud vəziyyətinə görə məntiqlə belə bir əlavəyə ehtiyac yox idi.  KİV haqqında Qanunun 3-cü maddəsində anlayışlar hissəsində “kütləvi informasiya vasitələri - dövri mətbu nəşrlər, teleradio proqramları, informasiya agentlikləri, internet, kinoxronika proqramları və digər yayım formaları;”[8] – deməklə, interneti də KİV olaraq göstərdiyi üçün, internetdə şəxslərə qarşı yayılan böhtan və təhqirə görə məsuliyyət nəzərdə tutulmuşdu. Hətta yuxarıda bəhs etdiyimiz Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin “Fətullayev-Azərbaycana qarşı” işində görürük ki, Eynulla Fətullayevin ilk həbsi məhz 2007-ci ildə bir internet forumda yazdığı fikirlərə görə baş verib. Deməli, bu dəyişiklik olmadan da internetdə diffamasiyaya görə Azərbaycan məhkəmələri həbs cəzası verə bilirdilər və vermişdilər.

Düşünmək olardı ki, diffamasiyaya görə bütün arzular qanunvericiliyə salınib, artıq hökumət məqsədinə çatıb, qorxuducu müddəalar qanunvericilikdə əksini tapıb və hər hansı manevrə ehtiyac olmayacaq. Lakin 21 Noyabr 2016-cı ildə Milli Məclisin gündəminə gələn[9] və ildırım surəti ilə qanunlaşan yeni layihə göstərdi ki, diffamasiyanın dekriminallaşması vədləri hökumət tərəfindən tamam “unudulub” və gündəmdən çıxarılıb.

İfadə azadlığına görə Cinayət Məcəlləsində olan maddələrin sayı son dəyişikliklə ilə 3-dən 4-ə çıxarıldı və Prezidentin şərəf və ləyaqətini qoruyan 323-cü maddənin dispozisiyası daha da sərtləşdirildi.

Son dəyişikliklə Məcəlləyə əlavə edilən  “İnternet informasiya ehtiyatında saxta istifadəçi” adlı   148-1-ci maddədə böhtan və təhqir bir arada birləşdirildi və bu şəkildə ifadə edildi: “İnternet informasiya ehtiyatında saxta istifadəçi adlar, profil və ya hesablardan istifadə edərək kütləvi nümayiş etdirməklə böhtan atma və ya təhqir etmə”ni cinayət əməli elan etdilər və  min manatdan min beş yüz manatadək miqdarda cərimə və ya üç yüz altmış saatdan dörd yüz səksən saatadək müddətə ictimai işlər və ya iki ilədək müddətə islah işləri və ya bir ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır.

Maddənin ən anlaşılmaz tərəflərindən biri də, nəzərdə tutulan cəza ilə konkret kimin qorumasının qeyri müəyyənliyidir. Cinayət Məcəlləsində daha öncədən mövcud olan 147 və 148-ci maddələrdə konkret “şəxsin” şərəf və ləyaqəti təhqir və böhtandan qorunduğu halda, 148-1-ci maddədə “şəxsin” sözündən istifadə edilməyib. Beləliklə, konkret şəxsə yönəlməyən istənilən təhqir və ya ümumi bəlli qrupa yönələn böhtan cəzalandırıla biləcək. Burda konkret şəxslərin nüfuzunun qorunmasından söhbət getmədiyinə görə hər bir təhqiramiz ifadə cinayət işinin predmetinə çevriləcək.

Maddənin sonuna  bir “qeyd” əlavə edilib. Bu qeyd, ayrıca geniş təhlilin mövzusudur və xüsusi araşdırılma tələb edir. Sosial şəbəkədəki profilində şəxsin adı, soyadı və ya ata adından hər hansı biri şəxsiyyət vəsiqəsində göstərildiyi kimi olmaması, yaxud, anonim saxlanılaraq gizlətməsi və ya təxəllüs ilə göstərilməsi “saxta istifadəçi” elan etmək üçün yetərli olacaq və maddənin tətbiqi dairəsinə düşəcək.

Ümumiyyətlə, anonim mənbənin kimliyinin açıqlanması ciddi hüquqi problem yaradacaq. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarında jurnalistlərin anonim mənbələrininn açıqlanması ifadə azadlığının pozuntusu olaraq görülür və yolverilməz hesab edilir. Bizim qanunvericiliyimizdə də anonim mənbənin gizliliyinin qorunması zəruridir. KİV haqqında Qanunun 11-ci maddəsinin 2-ci bəndində informasiya mənbəyinin açıqlanmasına yol verilməyən xüsusi hallarda “adının bildirilməməsi şərtilə məlumat vermiş şəxsin kimliyini göstərməsi” də sayılmışdır.[10] 

Günümüzdə sosial şəbəkələr media üçün geniş mənbə rolu oynayır. Bəzən ciddi korrupsiya faktlarının məhz anonim mənbələr vasitəsi ilə ötürülməsi mümkündür. Xüsusilə ölkədə hər bir şəxsin qorxmadan, öz şəxsiyyətini  identifikasiya edərək bu tip məlumatları ictimailəşdirməsi, yayması ciddi problemdir. Şəxslərin faktları öz şəxsiyyətini gizlətmədən açmaları onların daha sonra müxtəlif təzyiqlərlə, basqılarla üzləşməsi ilə nəticələnə bilər. Yeni tənzimləmə imkan verəcək ki, korrupsiya faktlarında adı çəkilən şəxslər korrupsiya faktlarını mediaya sızdıranları tapıb, cəzalandırmaq üçün bu iddiaları qəsdən “anonim şəxslər tərəfindən atılan böhtan”  kimi xarakterizə edib şikayət versin, həmin şəxslərin müəyyən edilməsi və cəzalandırılması metodundan gen-bol istifadə etsinlər.

Cinayət Məcəlləsinə 148-1 -ci maddəsinin əlavə edilməsi 14 oktyabr 2016-cı il tarixdə, № 334-VQD saylı qanunla Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqında Qanuna əlavə edilən 11-2 -ci “ Korrupsiya ilə əlaqədar hüquqpozmalarla bağlı məlumat verən şəxsin dövlət müdafiəsi” maddəsinin  mahiyyətini aşağı salır. Çünki, bu maddənin 11-2.1-ci bəndində göstərilir ki, “Korrupsiya ilə əlaqədar hüquqpozmalarla bağlı məlumat verən şəxs özü barədə məlumatın açıqlanmasını istəmədiyi halda, səlahiyyətli struktur bölmə, idarə, müəssisə və ya təşkilatın rəhbəri və korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində ixtisaslaşmış orqanlar onun konfidensiallığını təmin etməlidirlər.”[11] 

Cinayət Məcəlləsinin 148-1-ci maddəsini 147 və 148-ci maddələrindən əsaslı şəkildə fərqləndirən məsələlərdən biri də, bu maddənin xüsusi ittiham qaydasında işləməyib, birbaşa prokuror tərəfindən işlədiləcəyidir. Bu yanaşma hər bir diffamasiya faktına görə cinayət işinin başladılmasını tələb edir. Beləliklə, diffamasiya işlərinin sayı sürətlə artacaq. Çünki, xüsusi ittiham qaydasında şəxslərin özü tərəfindən bu maddələr işlədiləndə son illər il ərzində ortalama cinayət işlərinin sayı onu keçmirdi.

Halbuki, yeni maddə qüvvəyə mindikdən sonra sosial şəbəkədə hər söyüş və təhqir, habelə böhtan kimi görünəcək hər bir hal üçün prokurorluq cinayət işi başlatmalıdır. Çünki, Cinayət Prosesual Məcəlləsinin 46.2-ci maddəsinə əsasən “ Cinayət işinin başlanması üçün səbəb kimi törədilmiş və ya hazırlanan cinayət haqqında fiziki şəxs tərəfindən verilən ərizə, hüquqi şəxsin (vəzifəli şəxsin) və ya kütləvi informasiya vasitəsinin məlumatları, yaxud bu məlumatların təhqiqatçı, müstəntiq və ya prokuror tərəfindən bilavasitə aşkar edilməsi ola bilər.[12]

Ölkə əhalisinin 2 milyondan çoxunun  istifadə etdiyi sosial şəbəkələrdən gün ərzində yüzlərlə diffarmativ ifadələr olan statuslar ola bilər. Bu qanun işləsə Prokurorluğun işçi heyəti indikinin 10 misli artırılsa belə qanunun tələbini tam əhatə edə bilməyəcək.

Digər bir problem, sosial şəbəkədə təhqirə və böhtana  yol verən hər hansı ad və soyadın saxta olub-olmamasını ilkin olarak kimin müəyyən edəcəyi məsələsidir. Çünki, bu ad və soyad saxta deyilsə, bu zaman prokurorun araşdırmaq səlahiyyəti yoxdur, təhqir edilən və ya böhtana tuş gələn tərəf bunun üçün özü məhkəmədə xüsusi ittiham qaydasında cinayət işi başlatmalıdır. Əgər ad və soyadın arxasında gerçək şəxs dayanmayıbsa, o zaman prokurorluq devrəyə girməlidir. Bu isə CMP-nin 46.2-ci maddəsi ilə ciddi ziddiyyət təşkil edir.

Bu maddənin ən trajikomik tərəfindən biri də cinayətin yer baxımından tətbiqi problemidir. Cinayət Məcəlləsinin 11-ci maddəsinə əsasən “Azərbaycan Respublikasının ərazisində cinayət törətmiş şəxs bu Məcəllə əsasında cinayət məsuliyyətinə cəlb edilir”.[13]

Qarşımıza çıxan ən ciddi sual budur: Virtual məkanı Azərbaycan ərazisi hesab edə bilərikmi? Sosial şəbəkələrin əksəriyyəti “com” domenində yerləşir. “Com” domeninin qeydiyyat yeri Azərbaycan yox, ABŞ-dır. Fiziki baxımdan Azərbaycan ərazisində olmayıb, bu şəbəkələrdə olan və Azərbaycan dilində yazan minlərlə istifadəçi var. Onların yazdıqları təhqir və böhtanlar yer baxımından immunitetli olacaq. Çünki, onlar fiziki baxımdan cinayət təqibinə məruz qala bilməyəcək. Yaşadıqları və fəaliyyət göstərdikləri yer ölkə ərazisi deyil.

Ayrıca, domen Azərbaycan domeni olsa belə, statusu yazdığı zaman şəxs Azərbaycanda yox, başqa bir ölkədədirsə və onun həmin yerdə olduğu İP-dən də məlumdursa, o zaman həmin şəxsin Azərbaycan vətəndaşı olması və az domenində olması yenə də ərazi baxımından cinayət yerini Azərbaycan hesab etməyəcək və cəzalanması mümkün olmayacaq. Beləliklə, ölkədən hər hansı bir yerə gedib orda saxta profil açan və elə oradan təhqir və böhtana yol verən şəxs, sonradan ölkəyə gəlsə belə, hadisə zamanı və yeri Azərbaycan olmadığına görə cəzalandırılması hüquqi baxımdan mümkün olmayacaq.

Bir də məsələnin texniki tərəfi var. Bu gün basqıcı sistemlərdə yaşayan insanların identifikasiya edilməsini önləyən müxtəlif anonim brauzerlər mövcuddur. Məsələn, https://www.torproject.org bunlardan biridir. Toru və ya bənzəri sistemləri yükləməklə şəxsin internetə giriş yerini dəyişməsi və İP-sini ölkədən kənarda göstərməsi mümkündür. Faktiki olaraq bütün texniki izlər İP-ni Azərbaycan olaraq göstərməyəcək. Belə bir metoddan istifadə edən şəxsi 148-1-ci maddə ilə cinayət məsuliyyətinə cəlb etmək hüquqi baxımdan mümkün olmayacaq. Çünki, İP məlumatlarına əsasən şəxs CM-nin 11-ci maddəsinin əhatəsinə girməyəcək.

Bütün sadalanan məqamlardan da aydın görünür ki, Cinayət Məcəlləsinə belə bir əlavənin edilməsi, diffamasiyaya görə cəzaların əhatəsinin genişləndirilməsi və sanksiyalarının sərtləşdirilməsi, cinayətin qurbanının mücərrədləşdirilməsi tək bir şeyə hesablanıb: -virtual azadlığı azaltmaq, insanlarda özünü senzuranı gücləndirmək və qorxu mühiti yaradaraq, gerçəkləri aydın ifadə etməkdən, sərt tənqiddən və sərt ifadələrdən çəkindirmək. Bu addımla verilən başqa digər mesaj isə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının müəyyən etdiyi çərçivədən sürətlə uzaqlaşmaqda olduğumuzun etirafıdır.

---

[1] Bu statistika Media Hüququ İnstitunun illik hesabatlarından götürülmüşdür.

[2] 2014-cü ildə Media Hüququ İnstitunin, RATİ-nin fəaliyyəti cinayət işləri açılaraq, dayandırıldığından 2014, 2015 və 2016-cı illərin sistemli hesabatları cəmiyyətə təqdim edilməmişdir. Bu hissədəki məlumatlar şəxsən mediadan toplanna informasiyalardan toplanmışdır.

[3] http://hudoc.echr.coe.int/eng#{"appno":["35877/04"],"itemid":["001-165959"]}

[4] http://hudoc.echr.coe.int/eng#{"appno":["40984/07"],"itemid":["001-165974"]}

[5] http://www.e-qanun.az/framework/22821

[6] http://www.e-qanun.az/code/11

[7] http://www.e-qanun.az/framework/25869

[8] http://www.e-qanun.az/framework/30

[9] http://e-qanun.az/framework/34571

[10] [10] http://www.e-qanun.az/framework/25869

[11] http://www.e-qanun.az/framework/34021

[12] http://www.e-qanun.az/code/14

[13] http://www.e-qanun.az/code/11

 

"MEDİA HAQQINDA" YENİ QANUN: JURNALİSTLƏRİ HANSI SÜRPRİZLƏR GÖZLƏYİR? Toplum TV

 Toplum Tv-də Şəmşad Ağanın təqdimatında yeni media qanunu layihəsinin cəmiyyəti gözləyən sürprizlərini müzakirə etdik.

Media qanunu layihəsinin ictimai müzakirəsi

13 Dekabr 2021-ci il tarixdə yeni media qanunu layihəsinin ictimai müzakirəsi aparıldı. Müzakirədə qanun layihəsinin problemlərinə dair müxtəlif fikirlər səsləndi və yekunda mövqe sənədi qəbul edildi.

Müzakirənin tamamını aşağıdakı linkdən izləmək mümkündür.   

https://www.facebook.com/toplumtvbaku/videos/1257198641468301 

Gələn ildən yutub kanallarının Azərbaycanda yayımı bloklana bilər?

  Biz tv-də Qubad İbadoğlunun moderatorluğunda yeni media qanunu layihəsini  geniş müzakirə etdik. 

İndi hakimiyyətin əsas hədəfində internet kanallarıdır

 Kanal 13 internet tv-də Rüfət Muradlı ilə yeni media qanunu layihəsini geniş müzakirə etdik.

Yeni Media Qanunu nə vəd edir? Pressklub tv- də müzakirə

 Yeni Media Qanunun ləayihəsindəki problemlər geniş şəkildə müzakirə edildi. Elçin Rüstəmlinin təqdimatında 

"Bu qanundan sonra "söyüş mediası" geniş auditoriya qazanacaq"- Bizim Yol

 

"Bu qanundan sonra "söyüş mediası" geniş auditoriya qazanacaq"

13 dekabr, 2021 [17:48]

Ələsgər Məmmədli: "Müstəqil araşdırma aparmaq istəyən jurnalistlərin fəaliyyəti ciddi şəkildə məhdudlaşdırılacaq"

"Azərbaycanda hökumət "Media haqqında" qanun layihəsini qəfildən ortaya çıxardı. Bir mütəxəssis kimi belə düşünürəm ki, bu qanuna heç bir ehtiyac yoxdur".

Bu sözləri Bizimyol.info saytına açıqlayan tanınmış jurnalist, media eksperti Ələsgər Məmmədli fikrini belə izah etdi ki, hazırkı qanunlarda hər şey tənzimlənir: "Əgər söhbət internet televiziyalarının lisenziyalaşdırılmasından, dövlət tərəfindən kimlərinsə jurnalist kimi müəyyən olunmasından gedirsə, bu layihənin hazırlanması siyasi istəkdən irəli gəlir. Bu tip məsələlər media və ifadə azadlığına aid olduğu üçün, burada tənzimləmə səlahiyyəti adı altında məhdudlaşdırılma var. Tənzimləyən tərəf heç vaxt nəzarət edə bilməz. Jurnalist peşəsi sərbəst peşədir, jurnalist fəaliyyəti də sərbəst fəaliyyətdir".

Ələsgər Əhmədoğlu

Müsahibimizin fikrincə, bu sahənin inkişafı yalnız özünü tənzimləməklə mümkündür və bunun hökumət tənzimlənməsi olmamalıdır: "Biz bilirik ki, Avropa insan hüquqları konvensiyası ifadə azadlığını həm də media azadlığı aspektindən qoruyur. Media azadlığını teleradio fəaliyyəti istisna olmaqla, qarışıq şəkilə salmaq mümkün deyil. Yeni layihədə bunların hamısı bir-birinə qarışıb və bütün medianın tənzimlənməsi iradəsi ortaya qoyulub. Bura həm onlayn mediası, həm də çap mediası daxildir. Əgər belə olacaqdısa, 1998-ci ildə Mətbuat nazirliyini niyə ləğv olundu? Bu baxımdan da qanun yenidən işlənməli və artıq müddəalar çıxarılmalıdır. Qanun elə formatda olmalıdır ki, medianın tənzimlənən və tənzimlənməyən hissələri aydın görünsün".

Ekspertin sözlərinə görə, hər iki tərəfin hüquqi öhdəlikləri eyni olmaya bilər: "Qanunla qorunan sirlərin yayılmaması, hətta müdaxilə edilməməsi, peşə sirlərinin qorunması və s. Amma bunun xaricində, jurnalistlər üçün vahid kartların hazırlanması və onlara əlavə imtiyazların verilməsi kimi anlayışlar "Jurnalist peşəsi etikası" prinsiplərinə ziddir. Bu baxımdan da qanun qəbul edilməməlidir".

Belə fikirlər səsləndirilir ki, layihədə jurnalistlərin məlumat əldə etmək və yaymaq hüquqlarını məhdudlaşdıran müddəalar da var. Əgər belədirsə, jurnalist bu hüquqlardan necə istifadə edəcək?

Bu qanunun özünə uyğun jurnalist anlayışı təsvir etdiyini bildirən ekspert qeyd etdi ki, qanuna əsasən, jurnalist əmək haqqı ilə işləməli və VÖEN açdırmalıdir. Mütləq müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi "jurnalist kateqoriyası"na aid olmalı, əvvəllər məhkum olmamalı və işlədiyi sahəyə uyğun ali təhsili olmalıdır.

Layihəyə əsasən, jurnalist mütləq media reyestrində qeydiyyata alınsın, əmək müqaviləsi başa çatarsa, reyestrə dərhal məlumat verilsin və s. Belə olan halda, informasiya necə əldə ediləcək? Çox güman ki, jurnalist işləmək üçün redaksiya rəhbərliyinə müraciət etdikdə, reyestrdən qeydiyyatdan keçmədiyi üçün işə qəbul olunmasın və ona jurnalist olmadığı bildirilsin.

Həmsöhbətimiz düşünür ki, bu kimi müddəalar layihədə saxlanılarsa, heç bir qurumun çətiri altında qalmaq istəməyən və müstəqil araşdırma aparmaq istəyən jurnalistlərin fəaliyyətini ciddi şəkildə məhdudlaşdıracaq: "Mövcud olanlar üçün də əlavə öhdəliklər yaradacaq ki, bu da jurnalist prinsiplərinə və sərbəst peşə fəaliyyətinə zidd olacaq. Biz Mətbuat Şurasını nəyə görə yaratdıq? Ona görə ki, dövlət bu sahəni tənzimləyə bilmirdi və bu peşə sahibləri özlərini tənzimləməli idi. İndi həmin adamlara deyirlər ki, biz bundan sonra kimin jurnalist olub olmadığını müəyyən edəcəyik".

Bu qanun qəbul olunduqdan sonra ölkəmizdə onlayn medianın inkişafı və sosial medianın fəaliyyəti sahəsində hansı tendensiyalar baş verəcək?

Bu qanunun qəbul olunmasının az ehtimal olunduğunu deyən Ə.Məmmədlinin fikrincə, mütləq yenidən dəyişiklik edilməli və qəbul olunmalıdır: "Əgər bu formatda qəbul olunarsa, bu o deməkdir ki, onsuz da dar çərçivədə fəaliyyət göstərən sosial media sahəsi daha da məhdudlaşdırılacaq və informasiya mənbəyi kimi daha çox "Tik-Tok", "Facebook" kimi sosial şəbəkələrdən istifadə olunacaq, yaxud da dünyanın belə qəbul etmədiyi "söyüş mediası" geniş auditoriya qazanacaq. Peşəkarlar isə inzibati proseslərlə üz-üzə qalacaq".

Rövşən Ziya, Bizimyol.info

Brüssel görüşü nə vəd edir? Vətən TV

 

Azərbaycan-Rusiya münasibətləri, Kamran Həsənli ilə birlikdə "Üçbucaq"da

 

Sosial şəbəkələr qanunla tənzimlənməlidirmi? İctimai TV-də müzakirə

 

Azərbaycan İran münasibətlərinin gərginliyi müzakirə edildi. Vətən TV

 

"Jurnalistika-peşəkarlıq" Çıxışa doğru proqramında AZ TV-də müzakirə

 

Televiziyalarda plüralizmin vəziyyəti- müsahibə

 

44 günlük müharibədə informasiya təhlükəsizliyi-EL TV

 

Aministiya aktının müzakirəsi- Toplum tv

 

Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyətinin vəziyyəti

 

kompüterlərə müdaxilə özəl həyata müdaxilədir

 

Hökumətin sosial medanın nəfəsliyini qapatmaq cəhdi

 

Türk dövlətləri zirvəsinin gündəmi-Babat debat

 

Kiber hücum- cinayət

 

Yeni medai qanunu, media azadlığı- İsmayıl Cəlilovla müzakirə

 

Qanuni əsas olmadan izləmə və dinləmə cinayət əməlidir

 

İnternet TV-lər lisenziyalaşdırılmalıdırmı?

 

Hökumətin sosial mediaya nəzarəti

 

Azərbaycan-İran münasibətlərinin müzakirəsi

 

Cəbhədə nə baş verir? Kəlbəcərdə sərhəddə qarşıdurmanın dəyərləndirilməsi- Vətən TV

 

Ələsgər Məmmədli: "Tanıdığımız çox insan var ki, onların həbsi adekvat deyil"

 

Erməni "soyqırımı" tanımanın effekti

 

internet tv-lər lisenziyalaşmalı mı?

 

Bekirlə birlikdə vəkillərin cərimələnməsini nəzərdə tutuan qanun layihəsinin müzakirəsi

https://www.facebook.com/achiqazerbaycan/videos/4063134080429323 

Məhkəmə islahatı mı?

 

QHT Şurası olmasın, Agentliyi olsun. Nə dəyişəcək?

 

Yeni QHT agentliyi vətəndaş cəmiyyətinin problemlərini həll edəcək mi?

 

Media azadlığı, internet azadlığı, vətəndaş cəmiyyətinin durumunu müzakirə etdik

 

Özəl həyata müdaxilə videoları gündəmin dəyişdiririlməsinə yönəlib

 

8 iyun 2020- pandemiya dönəmində polisin şəxsi evlərə basqınınnın hüquqi tərəfləri

 

Konstitusiya Məhkəməsinin parlamentin buraxılması ilə bağlı qərarı

 

Şəxsi həyata müdaxilə, video çəkişin aparılması və yayılması cinayədir

 

Dövlət Qurumlarında İnformasiya Şəffaflığının Monitorinqinin Yekun HESABATI

 

İcraçı: Hüquqşünas Ələsgər Məmmədli 

“Dövlət Qurumlarında İnformasiya Şəffaflığının Monitorinqi 01 aprel 2020 – 15 dekabr 2020 dövrünü əhatə edib. 

I.Giriş

Azərbaycan Respublikası “Dövlət Qurumlarında İnformasiya Şəffaflığının Ölçülməsi”  Layihəsi çərçivəsində 10 dövlət qurumu, 18 nazirlik, 18 komitə, şirkətlər, komissiyalar, 7 dövlət xidməti, 16 agentlik və fond, 12 Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (ASC) və Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti QSC), Naxçıvan Muxtar Respublikasının şəhər və rayon icra hakimiyyətləri də daxil olmaqla 10 qurumu, habelə, 79 şəhər və rayon icra hakimiyyətinin monitorinqi aparılımışdır. Ümumilikdə 170 dövlət qurumlarının, hüquqi şəxslərin və yerli icra hakimiyyətləri orqanlarının rəsmi saytı monitorinq olunmuşdur. 

Dövlət qurumlarının informasiya resurslarının “İnformasiya əldə etmək haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun tələblərinə uyğunluğu, rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının vəziyyəti iki qiymətləndirici metodla monitorinq edilmişdir. Mərkəzi icra hakimiyyətlərinin rəsmi internet saytlarının onlayn şəffaflıq vəziyyəti 13 parametr və 59 qiymətləndirici meyarlar üzrə (Cədvəl-1), yerli icra hakimiyyətləri (Cədvəl-14) və Naxçıvan MR-nın onlayn şəffaflıq vəziyyəti isə 12 parametr və 46 qiymətləndirici meyarlarla (Cədvəl-19) analiz olunmuşdur.  

Metodikada dövlət  qurumlarının rəsmi İnternet  resurslarında yerləşdirilən 8873 xidmətlər, informasiyalar  kəmiyyət  və keyfiyyət  cəhətdən  analiz  edilmiş  və qiymətləndirilmişdir.

Yekun Hesabat  dövlət qurumlarının informasiya resurslarının Parametrlər üzrə ümumi mənzərəsini, yetərli və dolğun bilgi verməsini, saytın texniki imkanlarını və funksionallığını, habelə, Dövlət Xidmətləri Portalında (www.dxr.az ) e-xidmətlərin məlumat bazasının mövcud durumunu ayrılıqda və dolğun şəkildə analiz etmişdir.

Eyni zamanda Hesabatda dövlət qurumlarının internet saytlarında çatışmayan bilgilər və bu çatışmazlıqların aradan qaldırılması və saytların təkmilləşdirilməsi istiqamətdə bəzi tövsiyələr də təqdim olunmuşdur.

 

II. Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının Monitorinqi

Monitorinq prosesində 81 mərkəzi icra hakimiyyəti və hüquqi şəxslərin rəsmi  İnternet resursunun monitorinqi aparılıb. Təqdim edilən informasiyaların “İnformasiya  əldə edilməsi haqqında” Qanunun tələblərinə uyğunluğu ölçülüb. 13 parametr və 59 qiymətləndirici meyar üzrə aparılan monitorinq zamanı ümumilikdə dövlət  qurumlarının rəsmi İnternet  resurslarında yerləşdirilən 4779 informasiya bölməsinə giriş edilib. Saytlarda 2750 informasiya bölməsi üzrə (57.5%) məlumatlar olsa da 2030 məlumat bölməsində (42.5%) heç bir informasiya açıqlanmayıb. Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının 55-i (68%-i) informasiya açıqlığı üzrə 50%-lik həddi keçib. 

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı  ən çox (85-100%)  açıqlanan informasiyalar (Cədvəl-11) 33 meyar üzrə 55.9% təşkil edib. Əsasən və qismən (50-85%) açıqlanan informasiyalar (Cədvəl-12) 15 meyar üzrə 25.4% və dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq açıqlanmayan və ya səthi açıqlanan (0-45%) informasiyalar isə (Cədvəl-13) 11 meyar üzrə 18.6% olub. 

Dövlət qurumlarının İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu əsasən normaldır və istifadə üçün rahatdır. Əksəriyyət saytlarda geniş bilgilər yer alıb və bölmələr üzrə dolğunluğu qeyd edə bilərik. Saytların texniki imkanları və funksionallığı da qənaətbəxşdir. 

Lakin, saytlarda çatışmayan bilgilər də mövcuddur.   Xüsusilə, struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri,  rəhbərlərin, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası, dövlət qurumunun cari norma- (qayda) yaratma layihələrinin müzakirəsində vətəndaşların iştirak şərtləri, qurumların büdcəsi və onun icrası haqqında məlumat, büdcədənkənar daxilolmalar və onların istiqamətləri barədə informasiyalar, tenderlər, müsabiqələr, dövlət proqramları, dövlət satınalmaları haqqında məlumatlar habelə, tender və yarışmaların nəticələri ilə bağlı mübahisələrin həlli qaydaları o cümlədən bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər,  işə qəbulla bağlı komissiyalar haqqında bilgilər əsasən defsit məlumatlar kateqoriyasına aiddir. İctimai informasiya subyektlərinin informasiya xidmətlərinin fəaliyyəti qənaətbəxş deyil. Xüsusilə, saytların elektron qaydada informasiya əldə etmək üçün platformaları qanunvericiliyini tələblərinə uyğun formalaşdırılmayıb, demək olar ki, böyük əksəriyyət dövlət qurumu saytlarında müraciətlə informasiya sorğusu fərqli məsələlər olmasına baxmayaraq ya eyniləşdirilib, yaxud əlavə şərtlər və tələblər qoyulub. Özəlliklə, sorğuçudan qanunvericilikdə tələb olunmasına yol verilməyən cinsi, təhsil vəziyyəti, sosial mənşəyi, şəxsiyyət vəsiqəsinin nömrəsi və FİN kodu və digər əlavə informasiyalar məcburi bilgilər kimi tələb olunmaqdadır. Halbuki, informasiya əldə etmək üçün zəruri olan elektron sorğuların qəbulu əlçatımlı və şərtləri yalnız qanunla nəzərdə tuutlan çərçivədə aydın olmalıdır. 

Dövlət qurumunun bütün rəsmi saytlarında fəaliyyət göstərdiyi sahədən asılı olmayaraq hakim siyasi partiyanın və onun əsas rəhbərliyinin təbliğinə dair materealların çoxluğundan  əsas panellər xeyli mürəkkəb və qarışıqdır.  Axtarış sistemində açar sözlərə görə axtarışın qaneedici olmaması, habelə, Sayt strukturunda məlumatların yerləşdirildiyi başlıqların vahid standartda təqdim edilməməsini də qeyd edə bilərik. 

“Google” üzərindən sadə axtarışla tapılan açıq informasiyaların saytın özündə olmaması və ya çox qarışıq alt başlıqlarda gizlədilməsi halları kifayət qədərdir.  Dövlət qurumu ilə bağlı bir çox sənədin ziyarətçiyə təqdim olunarkən yalnız məcburi yükləmə sistemli olması, əks əlaqə üçün informasiya sorğusu seçiminin olmaması, habelə, elektron müraciət zamanı əlavə şəxsi məlumatların tələb edilməsi ziyarətçi üçün əlavə çətinliklər yaradır.

Mərkəzi icra orqanlarının informasiya açıqlığı üzrə Monitorinqində istifadə olunan Parametrlər və qiymətləndirmə Meyarları (Cədvəl-1)

№	Qiymətləndirmə →	Kəmiyyət Həcm	Dolğunluq	Aktuallıq	Giriş	İnformasiya açıqlığı
	Parametrlər ↓
1.Dövlət qurumu ilə bağlı informasiya (haqqında)
1.1.	Qurumun tarixi	1	1	1	1	100
1.2.	Rəhbərləri haqqında məlumatlar və kollegiya	0.9	0.9	1	1	90
1.3.	Dövlət qurumunun fəaliyyətini təmin edən qanunverici baza. Əsasnamə və təlimatlar	1	0.9	1	1	98
2.Ziyarətçilərin dövlət qurumu ilə əlaqə saxlaması üçün imkanlar
2.1.	Dövlət qurumunun yerləşdiyi ünvan	1	1	1	1	100
2.2.	Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri	0.9	0.9	1	1	90
2.3.	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları	07	1	1		70
2.4.	Dövlət qurumunun ünvanının marşrut və sxemi	1	0.9	1	1	98
2.5.	Dövlət qurumuna getmək üçün müxtəlif istiqamətlərdən gələn ictimai nəqliyyat	0.2	0.3	1	1	20
3.Dövlət qurumunun strukturu
3.1.	Dövlət qurumunun strukturunun ümumi sxemi. Aparat	1	0.8	1	1	95
3.2.	Dövlət qurumunun alt bölmələri və regional strukturu	0.8	0.8	1		80
3.3.	Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar	0.8	0.8	1	1	80
3.4.	Struktur bölmələrinin dəqiq (tam) ünvanları	0.8	0.8	1	1	80
3.5.	Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri	0	0	0	0	0
3.6	Qurumun tabeliyindəki informasiya sistemləri	0.5	0.5	1	1	50
4. Rəhbər və rəhbər işçilər. Əks əlaqə
4.1.	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları	0.7	0.8	1	1	75
4.2.	Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər	0.4	0.5	1	1	45
4.3.	Dövlət qurumunun rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları	0.5	0.5	1	1	50
4.4.	Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları	0.6	0.6	1	1	60
4.5.	Dövlət qurumu ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan	1	1	1	1	100
5. Dövlət qurumunun cari fəaliyyəti haqqında informasiya
5.1.	Mətbuat üçün açıqlamalar və onların  tezliyi	1	1	1	1	100
5.2.	Dövlət qurumuna aid olan informasiya	1	1	1	1	100
5.3.	Dövlət qurumuna aid olan hər cür başqa cari informasiya	1	1	1	1	100
5.4.	Qurumdaxili əmr və qərarlar	1	0.8	1	1	95
5.5.	Bu cür aktların reyestri (qəbul və qüvvəyə minmə tarixi də daxil olmaqla)	1	0.8	1	1	95
5.6.	Dövlət qurumunun həyata keçirdiyi proqram və layihələrlə bağlı bölmə və yetərli məlumatlar	1	0.8	1	1	95
6. Ümumi dövlət büdcəsinin quruma aid hissəsi (ayrıntıları ilə) və onun icrası
6.1.	Qurumun büdcəsi və onun icrası haqqında məlumat	0.1	0.1	0.5	1	5
6.2.	Büdcədənkənar daxilolmalar və onların istiqamətləri barədə informasiya	0.1	0.1	0.5	1	5
7.Dövlət qurumu tərəfindən təklif edilən xidmətlər haqqında informasiya
7.1.	Dövlət qurumunun təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər	0.8	0.8	1	1	80
7.2.	Dövlət qurumu tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər	0.8	0.8	1	1	80
7.3.	Elektron formada təklif olunan xidmətlər. Xidmətlərin statistikası ( sayı)	0.9	0.9	1	1	90
7.4.	Onlayn müraciət imkanı	0.9	0.9	1	1	90
7.5.	Qaynar xətt	0.7	0.6	1	1	65
7.6.	Xidmətlərdən istifadə qaydaları	0.7	0.7	1	1	70
7.7	Çağrı Mərkəzi	0.7	0.6	1	1	65
8.İşə qəbul qaydaları və boş iş yerləri haqqında bilgi
8.1.	Dövlət qurumu və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi	0.7	0.7	1	1	75
8.2.	İşə qəbulun norma və qaydaları	0.7	0.7	1	1	75
8.3.	İşə qəbulla bağlı komissiyalar haqqında bilgi	0.4	0.4	1	1	40
8.4.	Dövlət qurumu və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar	0.6	0.6	1	1	60
8.5.	Boş iş yerləri haqqında elanların arxivi	0.3	0.3	1	1	30
9.Sahə işçilərinin əmək haqları
9.1.	Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası	0.1	0.1	0.1	1	5
10.Vətəndaşların qəbul şərtləri və qəbul günləri (saatları)
10.1.	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi	1	0.9	1	1	98
10.2.	Dövlət qurumunda vətəndaşların qəbul qaydaları	1	0.9	1	1	98
10.3.	Dövlət qurumunun ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları.  Digər qəbul formaları (video qəbul və s)	1	1	1	1	100
10.4.	Dövlət qulluqçusunun etika qaydaları haqqında bilgi	1	0.9	1	1	98
11.Tender və yarışmaların keçirilməsi ilə bağlı bütün mümkün qayda və elanlar
11.1.	Dövlət qurumu tərəfindən tenderlər, hərraclar və yarışmaların keçirilmə qaydaları	0.9	0.9	1	1	90
11.2.	Tenderlərin, hərracların keçirilməsi ilə bağlı elanlar və nəticələri	0.9	0.9	1	1	90
11.3.	Tender və yarışmaların nəticələri	0.9	0.9	1	1	90
11.4.	Elanların arxivi	0.8	0.8	1	1	80
11.5.	Tender və yarışmaların nəticələri ilə bağlı mübahisələrin həlli qaydaları	0.3	0.3	1	1	30
12.Dövlət qurumunun norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti
12.1.	Dövlət qurumunun cari norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti	0.9	0.9	1	1	90
12.2.	Bütün mümkün normativ aktların layihələri (tam mətni)	0.9	0.9	1	1	90
12.3.	Bu cür layihələrin müzakirəsində vətəndaşların iştirak şərtləri	0.1	0.1	0.1	1	0.5
12.4.	Dövlət qurumunun norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti ilə bağlı arxiv	0.9	0.9	1	1	90
13.Yuxarıda qeyd edilən informasiyalara giriş üçün texniki imkanlar
13.1.	Dövlət qurumunun İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu	1	1	1	1	100
13.2.	Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu	0.7	0.7	1	1	70
13.3.	İstifadə rahatlığı	1	1	1	1	100
13.4	Domen rahatlığı	1	1	1	1	100
13.5.	Sayt daxilində axtarış	0.8	0.8	1	1	80
13.6	Sosial mediadan istifadə imkanları və onların yenilənməsi (aktivliyi)	1	0.9	1	1	95

Mərkəzi icra orqanlarının informasiya açıqlığı 

Reytinq Cədvəlindən (Cədvəl-2) göründüyü kimi Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının ən yüksək informasiya açıqlığı göstəricisi 70.1%-lə nazirliklərə (Cədvəl-3), ən aşağı göstərici isə 43.6%-lə dövlət xidmətlərinə (Cədvəl-8) aiddir.

Müvafiq olaraq digər reytinqlər aşağıdakı kimi sıralanır. Dövlət komitələri, dövlət şirkətləri, dövlət komissiyaları 59%-lə ikincidir. (Cədvəl-4)

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin,  Milli Məclisin, Nazirlər Kabinetinin, Konstitusiya Məhkəməsinin, Ali Məhkəmənin, Baş Prokurorluğun, Mərkəzi Bankın, İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilin, Milli Elmlər Akademiyasının və Məhkəmə-Hüquq Şurasının saytlarının da daxil olduğu (Cədvəl-5) dövlət qurumları 56.2% -lə üçüncü yerdədir. Agentlik və fondlar 54.6%-lə dördüncü (Cədvəl-6), açıq və qapalı səhmdar cəmiyyətlər (ASC və QSC) 48.9%-lə beşinci (Cədvəl-7) pillədədir. Qeyd etdiyimiz kimi ən sonuncu, altıcı yerdə 43.6%-lə dövlət xidmətləri qərar tutub. 

Mərkəzi icra orqanlarının informasiya açıqlığı baxımından 98.3%-lə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi www.mlspp.gov.az və Vergilər Nazirliyi (İqtisadiyyat) www.taxes.gov.az , 93.2%-lə Energetika Nazirliyi www.mie.gov.az , 91.5%-lə Maliyyə Nazirliyi www.maliyye.gov.az və 91.5%-lə Dövlət Statistika Komitəsi www.azstat.org  ilk beşlikdədir.

Müvafiq olaraq sonuncu beşlikdə qərar tutan dövlət qurumları isə belə sıralanır. 30.5%-lə 77-ci yerdə “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC www.aztv.az , 20.3%-lə 78-79-cu yerlərdə Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA www.anama.gov.az və Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi www.caa.gov.az , 16.1%-lə 80-ci sırada Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası www.human.gov.az və nəhayət 4.2%-lə ən soncu 81-ci yeri Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyasının www.aak.gov.az rəsmi saytı  tutur.

№	Cədvəl-2 Mərkəzi icra orqanları	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi	www.mlspp.gov.az	98.3
2	- İqtisadiyyat Nazirliyi-Vergilər	www.taxes.gov.az	98.3
3	Energetika Nazirliyi	www.mie.gov.az	93.2
4	Maliyyə Nazirliyi	www.maliyye.gov.az	91.5
5	Dövlət Statistika Komitəsi	www.azstat.org	91.5
6	Dövlət Gömrük Komitəsi	www.customs.gov.az	89.8
7	Ədliyyə Nazirliyi	www.en.gov.az	89.8
8	Baş Prokurorluq	www.genprosecutor.gov.az	89.8
9	İqtisadiyyat Nazirliyi	www.economy.gov.az	85.5
10	Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi	www.eco.gov.az	84.7
11	Mədəniyyət Nazirliyi	www.mct.gov.az	83.5
12	Dövlət Turizm Agentliyi	www.tourism.gov.az	83
13	Dövlət İmtahan Mərkəzi	www.dim.gov.az	77.9
14	Təhsil Nazirliyi	www.edu.gov.az	79.6
15	Müəllif Hüquqları Agentliyi	www.copag.gov.az	76.2
16	Mərkəzi Seçki Komissiyası	www.msk.gov.az	76.2
17	Dövlət Sığorta Kommersiya Şirkəti	www.azersigorta.az	74.5
18	Mərkəzi Bank	www.cbar.az	72.8
19	Dövlət Neft Şirkəti	www.socar.az	72
20	Dövlət Neft Fondu	www.oilfound.az	71.1
21	Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi	www.scwra.gov.az	70.3
22	Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi	www.mincom.gov.az	70.3
23	Daxili İşlər Nazirliyi	www.din.gov.az	69.4
24	Hesablama Palatası	www.ach.gov.az	69.4
25	Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi	www.refugee.gov.az	67.7
26	“Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC	www.railway.gov.az	67.7
27	AR Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi	www.asan.gov.az  www.vxsida.gov.az	67.7
28	Auditorlar Palatası	www.audit.gov.az	67.7
29	Azərsu ASC	www.azersu.az	66.1
30	Gənclər və İdman Nazirliyi	www.mys.gov.az	65.2
31	QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurası	www.cssn.gov.az	64.4
32	Elmin İnkişafı Fondu	www.elmfondu.gov.az	64.4
33	Fövqəladə Hallar Nazirliyi	www.fhn.gov.az	63.5
34	İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili	www.ombudsman.gov.az	61.8
35	Milli Teleradio Şurası	www.ntrc.gov.az	61.8
36	Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu	www.edf.gov.az	61
37	Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi	www.arxkom.gov.az	59.3
38	İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu	www.mcgf.gov.az	59.3
39	Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi	www.aayda.gov.az	57.6
40	Dövlət Dəniz Administrasiyası	www.ardda.gov.az	57.6
41	Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Komissiya	www.antikorrupsiya.gov.az	57.6
42	Ali Məhkəmə	www.supremecourt.gov.az	57.6
43	Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC	www.mst.gov.az	57.6
44	Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi	www.diaspora.gov.az	55.9
45	Xarici İşlər Nazirliyi	www.mfa.gov.az	55.9
46	Milli Arxiv İdarəsi	www.milliarxiv.gov.az	54.2
47	Milli Elmlər Akademiyası	www.elm.gov.az	53.3
48	“AzerGold” QSC	www.azergold.az	52.5
49	"Bakı Metropoliteni" QSC	www.metro.gov.az	52.5
50	Konstitusiya Məhkəməsi	www.constcourt.gov.az	52.5
51	Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti	www.seferberlik.gov.az	51.6
52	Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti	www.consumer.gov.az	51.6
53	Səhiyyə Nazirliyi	www.sehiyye.gov.az	50.8
54	Nazirlər Kabineti	www.cabmin.gov.az	50.8
55	Milli Məclis	www.meclis.gov.az	50
56	Aqrarkredit QSC	www.aqrarkredit.az	49.1
57	İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti	www.emdk.gov.az	48.4
58	Müdafiə Nazirliyi	www.mod.gov.az	47.4
59	AzərEnerji ASC	www.azerenerji.gov.az	46.6
60	Dövlət Miqrasiya Xidməti	www.migration.gov.az	46.1
61	Azərxalça ASC	www.azerxalca.az	44
62	Azərişıq ASC	www.azerishiq.gov.az	44
63	Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti	www.dmx.gov.az	44
64	Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi	www.agro.gov.az	44
65	Müdafiə Sənayesi Nazirliyi	www.mdi.gov.az	44
66	Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi	www.scfwca.gov.az	43.2
67	Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi	www.afsa.gov.az	40.6
68	Tarif Şurası	www.tariffcouncil.gov.az	40.6
69	Azəristiliktəchizat ASC	www.azeristilik.gov.az	38.9
70	Azərbaycan Hava Yolları QSC	www.azal.az	37.2
71	Azərbaycan Respublikası Prezidentinin saytı	www.president.gov.az	37.2
72	Məhkəmə-Hüquq Şurası	www.jlc.gov.az	36.4
73	Dövlət Təhlükəszilik Xidməti	www.mns.gov.az	32.3
74	Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu	www.kivdf.gov.az	32.2
75	Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi	www.dyp.gov.az	32.2
76	Dövlət Sərhəd Xidməti	www.dsx.gov.az	30.8
77	“Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC	www.aztv.az	30.5
78	Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA	www.anama.gov.az	20.3
79	Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi	www.caa.gov.az	20.3
80	Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası	www.human.gov.az	16.1
81	Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyası	www.aak.gov.az	4.2
	Mərkəzi icra orqanları üzrə orta açıqlıq göstəricisi- cəmi		57.5%

Nazirliklər üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-3)

Nazirliklərin rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 1062 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 745 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (70.1%) məlumatlar təhlil olunub. 

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin www.mlspp.gov.az  rəsmi saytı və Vergilər Nazirliyinin (indi İqtisadiyyat Nazirliyinə daxildir) www.taxes.gov.az rəsmi saytı bütün parametrlər üzrə yetərli və dolğun bilgi verməsi baxımından diqqət çəkir. Bu iki qurumun informasiya açıqlığı 98.3% -lə ilk yerdədir.  Saytların istifadəsi rahatdır və olduqca dolğun bilgi təqdim edir. Bu qurumların Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az  e-xidmətlərin məlumat bazasında müvafiq olaraq ən çox (96 və 209) elektron xidməti təqdim olunub. Ümumiyyətlə 18 nazirliyin hamısı www.dxr.az  e-xidmətinə inteqrasiya olunub və müvafiq sahələrə uyğun olaraq 774 e-xidmət təqdim edilib.

Energetika, Maliyyə, Ədliyyə, İqtisadiyyat, Ekologiya və Təbii Sərvətlər, Mədəniyyət, Təhsil, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin də Saytlarında e-xidmətlər bölümü kifayət qədər zəngin təəssürat yaradır. İnformasiyalara giriş üçün texniki imkanlar qənaətbəxşdir. Dövlət qurumunun İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi yüksək səviyyədədir. Bəzi parametrlər üzrə yetərli məlumatlar olmasa da, əsasən lazımi bilgilər təqdim edilir. 

Nazirliklər arasında Müdafiə, Kənd Təsərrüfatı və Müdafiə Sənayesi Nazirliklərinin saytları informasiya açıqlığı baxımından daha zəif qiymətləndirilib. Müdafiə və Müdafiə Sənayesi Nazirliklərinin informasiya açıqlığı baxımından spesfikliyini nəzərə alsaq alınan nəticələr qənaətbəxş sayıla bilər. Ancaq Kənd Təsərrüfatı və Səhiyyə Nazirliklərinin informasiya açıqlığı mənfi qiymətləndirilir. Xatırladaq ki Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin saytı vizulallığı və məlumat zənginliyinə görə ən yaxşı saytlardan biri kimi qeyd edilə bilər. Dövlət Xidmətləri Portalında  l49 xidmət təqdim olunub. Ancaq bir çox parametrlər üzrə informasiyaların olmaması bu Saytın reytinq cədvəlində aşağı sıralarda olması ilə nəticələnib.

Nazirliklərin ən çox (Cədvəl-11), qismən (Cədvəl-12) və az (Cədvəl-13) açıqladıqları informasiyaları ilə daha əhatəli şəkildə müvafiq cədvəllərdən tanış olmaq mümkündür.  

№	Cədvəl-3 Dövlət qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi	www.mlspp.gov.az	98.3
2	Vergilər Nazirliyi - İqtisadiyyat Nazirliyi	www.taxes.gov.az	98.3
3	Energetika Nazirliyi	www.mie.gov.az	93.2
4	Maliyyə Nazirliyi	www.maliyye.gov.az	91.5
5	Ədliyyə Nazirliyi	www.en.gov.az	89.8
6	İqtisadiyyat Nazirliyi	www.economy.gov.az	85.5
7	Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi	www.eco.gov.az	84.7
8	Mədəniyyət Nazirliyi	www.mct.gov.az	83.5
9	Təhsil Nazirliyi	www.edu.gov.az	79.6
10	Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi	www.mincom.gov.az	70.3
11	Daxili İşlər Nazirliyi	www.din.gov.az	69.4
12	Gənclər və İdman Nazirliyi	www.mys.gov.az	65.2
13	Fövqəladə Hallar Nazirliyi	www.fhn.gov.az	63.5
14	Xarici İşlər Nazirliyi	www.mfa.gov.az	55.9
15	Səhiyyə Nazirliyi	www.sehiyye.gov.az	50.8
16	Müdafiə Nazirliyi	www.mod.gov.az	47.4
17	Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi	www.agro.gov.az	44
18	Müdafiə Sənayesi Nazirliyi	www.mdi.gov.az	44
19	Mərkəzi icra orqanları üzrə orta açıqlıq göstəricisi		70.1%

Komitələr, Şirkətlər, Komissiyalar üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-4)

Komitələr, Şirkətlər və Komissiyaların rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 1062 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 627.5 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (59%) məlumatlar təhlil olunub.

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin www.azstat.org  rəsmi saytı əksər parametrlər üzrə yetərli və dolğun bilgi verməsi baxımından diqqət çəkir. Bu qurumun informasiya açıqlığı 91.5% -lə ilk yerdədir. İkinci yerdə Dövlət Gömrük Komitəsinin www.customs.gov.az saytı 89.8%, üçüncü və dördüncü yerləri isə 76.2%-lə müvafiq olaraq Dövlət İmtahan Mərkəzi www.dim.gov.az və Mərkəzi Seçki Komissiyası www.msk.gov.az tutur. 

Ümumi götürdükdə Komitələrin, Şirkətlərin və Komissiyaların Saytların istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə dolğun bilgilər təqdim edir. Bu qurumların 7-si Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az  e-xidmətlərin məlumat bazasına inteqrasiya olunsa da  11-i olunmayıb. Ümumilikdə isə Portala 75 müvafiq elektron xidmətləri təqdim olunub. 

Bu dövlət qurumlarının İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi yüksək səviyyədə olsa da bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgilər təqdim edilmir.

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən pis göstərici 4.2%-lə Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyasına www.aak.gov.az aiddir. Bu saytda sahə üzrə xeyli dolğun məlumatlar təqdim olunsa da qiymətləndirici paramertlərə və meyarlara uyğun gəlmədiyinə görə daha zəif qiymətləndirilib. 

Həmçinin, 16.1%-lə Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası www.human.gov.az və 32.2%-lə Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi www.dyp.gov.az sonuncu üçlükdə yer tutub.  

Komitələr, Şirkətlər və Komissiyaların ən çox (Cədvəl-11), qismən (Cədvəl-12) və az (Cədvəl-13) açıqladıqları informasiyaları ilə daha əhatəli şəkildə müvafiq cədvəllərdən tanış olmaq mümkündür.

№	Cədvəl-4 Komitələr, Şirkətlər, Komissiyalar	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə)
1	Dövlət Statistika Komitəsi	www.azstat.org	91.5
2	Dövlət Gömrük Komitəsi	www.customs.gov.az	89.8
3	Dövlət İmtahan Mərkəzi	www.dim.gov.az	76.2
4	Mərkəzi Seçki Komissiyası	www.msk.gov.az	76.2
5	Dövlət Sığorta Kommersiya Şirkəti	www.azersigorta.az	74.5
6	Dövlət Neft Şirkəti	www.socar.az	72
7	Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi	www.scwra.gov.az	70.3
8	Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi	www.refugee.gov.az	67.7
9	QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurası	www.cssn.gov.az	64.4
10	Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi	www.arxkom.gov.az	59.3
11	Dövlət Dəniz Administrasiyası	www.ardda.gov.az	57.6
12	Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Komissiya	www.antikorrupsiya.gov.az	57.6
13	Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi	www.diaspora.gov.az	55.9
14	Milli Arxiv İdarəsi	www.milliarxiv.gov.az	54.2
15	Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi	www.scfwca.gov.az	43.2
16	Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi	www.dyp.gov.az	32.2
17	Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası	www.human.gov.az	16.1
18	Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyası	www.aak.gov.az	4.2
Cəmi			59%

Dövlət qurumları üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-5)

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin saytının da daxil olduğu 10 dövlət qurumunun rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 590 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 332 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (56.2%) məlumatlar təhlil olunub.

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Baş Prokurorluğun www.genprosecutor.gov.az  rəsmi saytı əksər parametrlər üzrə yetərli və dolğun bilgi verməsi baxımından diqqət çəkir. Bu qurumun informasiya açıqlığı 89.8% -lə ilk yerdədir. İkinci yerdə 72.8%-lə Mərkəzi Bankın www.cbar.az  saytıdır. 

Ümumi götürdükdə bu qurumların Saytlarının istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə xeyli maraqlı bilgilər təqdim edir. Bu dövlət qurumlarının İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi yüksək səviyyədə olsa da bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgilər təqdim edilmir.

Mərkəzi Bank istisna olmaqla bu qurumların heç biri Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az  e-xidmətlərin məlumat bazasına inteqrasiya olunmayıb. Yalnız Portalda Mərkəzi Bankın 64 elektron xidmətlərini tapmaq mümkündür. 

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən aşağı göstərici 36.4%-lə Məhkəmə-Hüquq Şurasına www.jlc.gov.az aiddir. Həmçinin, 37.2%-lə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin saytı www.president.gov.az və 50%-lə Milli Məclisin www.meclis.gov.az rəsmi saytını qeyd edə bilərik. 

№	Cədvəl-5 Dövlət qurumu	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) %
1	Baş Prokurorluq	www.genprosecutor.gov.az	89.8
2	Mərkəzi Bank 64	www.cbar.az	72.8
3	İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili	www.ombudsman.gov.az	61.8
4	Ali Məhkəmə	www.supremecourt.gov.az	57.6
5	Milli Elmlər Akademiyası	www.elm.gov.az	53.3
6	Konstitusiya Məhkəməsi	www.constcourt.gov.az	52.5
7	Nazirlər Kabineti	www.cabmin.gov.az	50.8
8	Milli Məclis	www.meclis.gov.az	50
9	Azərbaycan Respublikası Prezidentinin saytı	www.president.gov.az	37.2
10	Məhkəmə-Hüquq Şurası	www.jlc.gov.az	36.4
Cəmi:	Dövlət orqanlarının orta açıqlıq göstəricisi		56.2%

Agentlik və fondlar üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-6)

Agentlik və Fondların rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 949 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 518.5 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (54.6%) məlumatlar təhlil olunub. 

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Dövlət Turizm Agentliyinin www.tourism.gov.az  rəsmi saytı əksər parametrlər üzrə yetərli və dolğun bilgi verməsi baxımından diqqət çəkir. Bu qurumun informasiya açıqlığı 83% -lə ilk yerdədir. İkinci yerdə Müəllif Hüquqları Agentliyinin www.copag.gov.az saytı 76.2%, üçüncü və dördüncü yerləri isə 67.7%-lə müvafiq olaraq AR Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi www.asan.gov.az , www.vxsida.gov.az  və Auditorlar Palatası www.audit.gov.az  tutur.

Ümumi götürdükdə Agentlik və Fondların Saytlarının istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə yetərli bilgilər tapmaq olar. Bu qurumların Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az  e-xidmətlərin məlumat bazasında  25 elektron xidmətləri təqdim olunub. İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi qənaətbəxş olsa da bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgilər təqdim edilmir.

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən pis göstərici 20.3%-lə Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi www.caa.gov.az və  Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA www.anama.gov.az saytlarıdır. Habelə, 32.2%-lə Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun www.kivdf.gov.az saytı da aşağı yerdə qərar tutub. 

№	Cədvəl-6 Agentlik və fondlar	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) %
1	Dövlət Turizm Agentliyi	www.tourism.gov.az	83
2	Müəllif Hüquqları Agentliyi	www.copag.gov.az	76.2
3	AR Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi	www.asan.gov.az  www.vxsida.gov.az	67.7
4	Auditorlar Palatası	www.audit.gov.az	67.7
5	Dövlət Neft Fondu	www.oilfound.az	64.4
6	Elmin İnkişafı Fondu	www.elmfondu.gov.az	64.4
7	Milli Teleradio Şurası	www.ntrc.gov.az	61.8
8	Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu	www.edf.gov.az	61
9	Hesablama Palatası	www.ach.gov.az	61
10	İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu	www.mcgf.gov.az	59.3
11	Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi	www.aayda.gov.az	57.6
12	Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi	www.afsa.gov.az	40.6
13	Tarif Şurası	www.tariffcouncil.gov.az	40.6
14	Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu	www.kivdf.gov.az	32.2
15	Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA	www.anama.gov.az	20.3
16	Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi	www.caa.gov.az	20.3
Cəmi			54.6%

ASC QSC üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-7)

 Açıq (ASC) və Qapalı Səhmdar Cəmiyyətlərin (QSC) rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 708 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 346.5 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən 48.9% məlumatlar təhlil olunub. 

Bu dövlət qurumlarının bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgiləri təqdim edilməsə də, İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi normal qiymətləndirilir.

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin  www.railway.gov.az saytı 67.7%-lə ilk yerdədir. İkinci yerdə Azərsu ASC www.azersu.az saytı 66.1%, üçüncü yerdə isə 57.6%-lə Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-nin www.mst.gov.az  saytıdır. 

Ümumi götürdükdə Komitələrin, Şirkətlərin və Komissiyaların Saytların istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə dolğun bilgilər təqdim edir.  Bu qurumların Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az e-xidmətlərin məlumat bazasında 41 elektron xidmətləri təqdim olunub.

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən aşağı göstərici 30.5%-lə “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC www.aztv.az rəsmi saytıdır. Azərbaycan Hava Yolları QSC www.azal.az saytı 37.2%-lə ikinci, Azəristiliktəchizat ASC www.azeristilik.gov.az saytı isə 38.9%-lə üçüncü yerdədir.

 

№	Cədvəl-7 Açıq Səhmdar Cəmiyyət ASC   Qapalı Səhmdar Cəmiyyət QSC	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) %
1	“Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC	www.railway.gov.az	67.7
2	Azərsu ASC	www.azersu.az	66.1
3	Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC	www.mst.gov.az	57.6
4	“AzerGold” QSC	www.azergold.az	52.5
5	"Bakı Metropoliteni" QSC	www.metro.gov.az	52.5
6	Aqrarkredit QSC	www.aqrarkredit.az	49.1
7	AzərEnerji ASC	www.azerenerji.gov.az	46.6
8	Azərxalça ASC	www.azerxalca.az	44
9	Azərişıq ASC	www.azerishiq.gov.az	44
10	Azəristiliktəchizat ASC	www.azeristilik.gov.az	38.9
11	Azərbaycan Hava Yolları QSC	www.azal.az	37.2
12	“Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC	www.aztv.az	30.5
	ASC və QSC üzrə orta açıqlıq göstəricisi		48.9%

Dövlət xidmətləri üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-8)

Azərbaycan Respublikası 7 Dövlət xidmətlərinin rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 413 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 180 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (43.6%) məlumatlar təhlil olunub.  

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti www.seferberlik.gov.az 51.6%-lə birinci yerdədir. 

Ümumi götürdükdə dövlət xidmətlərinin Saytlarının istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə xeyli maraqlı bilgilər təqdim edir. Bu dövlət qurumlarının İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi məqbul olsa da bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgilər təqdim edilmir.

Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az e-xidmətlərin məlumat bazasına inteqrasiya olunmuş 32 elektron xidmətləri tapmaq mümkündür. 

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən aşağı göstərici 30.8%-lə Dövlət Sərhəd Xidməti  www.dsx.gov.az saytına aiddir. 

№	Cədvəl-8 Dövlət xidmətləri	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti 32	www.seferberlik.gov.az	51.6
2	Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti	www.consumer.gov.az	51.6
3	İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti	www.emdk.gov.az	48.4
4	Dövlət Miqrasiya Xidməti	www.migration.gov.az	46.1
5	Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti	www.dmx.gov.az	44
6	Dövlət Təhlükəszilik Xidməti	www.mns.gov.az	32.3
7	Dövlət Sərhəd Xidməti	www.dsx.gov.az	30.8
	Dövlət xidmətləri üzrə orta açıqlıq göstəricisi		43.6%

Reytinq Cədvəlinə görə ilk onluqda olan dövlət qurumları: (Cədvəl-9)

№	Cədvəl-9 Dövlət qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi	www.mlspp.gov.az	98.3
2	Vergilər Nazirliyi - İqtisadiyyat Nazirliyi	www.taxes.gov.az	98.3
3	Energetika Nazirliyi	www.mie.gov.az	93.2
4	Maliyyə Nazirliyi1	www.maliyye.gov.az	91.5
5	Dövlət Statistika Komitəsi	www.azstat.org	91.5
6	Dövlət Gömrük Komitəsi	www.customs.gov.az	89.8
7	Ədliyyə Nazirliyi	www.en.gov.az	89.8
8	Baş Prokurorluq	www.genprosecutor.gov.az	89.8
9	İqtisadiyyat Nazirliyi	www.economy.gov.az	85.5
10	Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi	www.eco.gov.az	84.7

Reytinq Cədvəlində sonuncu onluq aşağıdakı kimidir: (Cədvəl-10)

№	Dövlət qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Məhkəmə-Hüquq Şurası	www.jlc.gov.az	36.4
2	Dövlət Təhlükəszilik Xidməti  5	www.mns.gov.az	32.3
3	Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu	www.kivdf.gov.az	32.2
4	Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi	www.dyp.gov.az	32.2
5	Dövlət Sərhəd Xidməti 2	www.dsx.gov.az	30.8
6	“Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri”QSC	www.aztv.az	30.5
7	Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA	www.anama.gov.az	20.3
8	Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi	www.caa.gov.az	20.3
9	Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası	www.human.gov.az	16.1
10	Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyası	www.aak.gov.az	4.2

Monitorinq zamanı  dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında ən çox açıqlanan  informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-11)

%	Ən çox açıqlanan İnformasiyalar
95-100	Qurumun tarixi. Dövlət qurumunun yerləşdiyi ünvan. Dövlət qurumunun fəaliyyətini təmin edən qanunverici baza. Əsasnamə və təlimatlar. Dövlət qurumunun ünvanının marşrut və sxemi. Dövlət qurumunun strukturunun ümumi sxemi. Aparat. Dövlət qurumu ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan. Mətbuat üçün açıqlamalar və onların  tezliyi. Dövlət qurumuna aid olan informasiya. Dövlət qurumuna aid olan hər cür başqa cari informasiya. Qurumdaxili əmr və qərarlar. Bu cür aktların reyestri (qəbul və qüvvəyə minmə tarixi də daxil olmaqla). Dövlət qurumunun həyata keçirdiyi proqram və layihələrlə bağlı bölmə və yetərli məlumatlar. Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi. Dövlət qurumunda vətəndaşların qəbul qaydaları. Dövlət qurumunun ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları. Digər qəbul formaları (video qəbul və s). Dövlət qulluqçusunun etika qaydaları haqqında bilgi. Dövlət qurumunun İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu. İstifadə rahatlığı. Domen rahatlığı. Sosial mediadan istifadə imkanları və onların yenilənməsi (aktivliyi)
85-95	Dövlət qurumunun rəhbərləri haqqında məlumatlar və kollegiya. Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri. Elektron formada təklif olunan xidmətlər. Xidmətlərin statistikası ( sayı). Onlayn müraciət imkanı. Dövlət qurumu tərəfindən tenderlər, hərraclar və yarışmaların keçirilmə qaydaları. Tenderlərin, hərracların keçirilməsi ilə bağlı elanlar və nəticələri. Tender və yarışmaların nəticələri. Dövlət qurumunun cari norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti.  Bütün mümkün normativ aktların layihələri (tam mətni). Dövlət qurumunun norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti ilə bağlı arxiv.

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında əsasən açıqlanan informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-12)

%	Əsasən və qismən açıqlanan İnformasiyalar
65-85	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları. Dövlət qurumunun alt bölmələri və regional strukturu. Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar. Struktur bölmələrinin dəqiq (tam) ünvanları. Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları. Dövlət qurumunun təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər. Dövlət qurumu tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər. Qaynar xətt. Xidmətlərdən istifadə qaydaları. Çağrı Mərkəzi. Dövlət qurumu və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi.İşə qəbulun norma və qaydaları. Elanların arxivi. Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu. Sayt daxilində axtarış.
50-65	Qurumun tabeliyindəki informasiya sistemləri. Dövlət qurumunun rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları. Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları. Dövlət qurumu və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar.

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq açıqlanmayan və ya səthi açıqlanan informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-13)

%	Açıqlanmayan və ya az açıqlanan  İnformasiyalar
0-1	Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri. Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası. Dövlət qurumunun cari norma- (qanun)yaratma layihələrinin müzakirəsində vətəndaşların iştirak şərtləri.
5-10	Qurumun büdcəsi və onun icrası haqqında məlumat. Büdcədənkənar daxilolmalar və onların istiqamətləri barədə informasiya.
15-35	Dövlət qurumuna getmək üçün müxtəlif istiqamətlərdən gələn ictimai nəqliyyat. Boş iş yerləri haqqında elanların arxivi. Tenderlər, müsabiqələr, dövlət proqramları, dövlət satınalmaları haqqında məlumatlar. Tender və yarışmaların nəticələri ilə bağlı mübahisələrin həlli qaydaları.
40-45	Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər. İşə qəbulla bağlı komissiyalar haqqında bilgi.

Yerli icra orqanlarının (şəhər və rayon icra hakimiyyətlərinin) informasiya açıqlığı üzrə Monitorinqində istifadə olunan Parametrlər və qiymətləndirmə Meyarları (Cədvəl-14)

Qiymətləndirmə → Parametrlər ↓		Kəmiyyət Həcm	Dolğunluq	Aktuallıq	Giriş	İnformasiya açıqlığı
İcra hakimiyyəti ilə bağlı informasiya (haqqında)						%
1.1.	İcra hakimiyyətinin başçısı.  Bioqrafiyası və icra aparatı	0.8	0.5	0.5	1	80%
1.2.	Struktur, İH  Əsasnaməsi, Dövlət qulluqçusunun etik davranış  qaydaları haqqında AR  qanunu	0.9	0.9	1	1	90%
1.3.	Rayon/şəhər haqqında məlumat, tarixi, mədəniyyəti və s	1	1	1	1	100%
Ziyarətçilərin icra hakimiyyəti ilə əlaqə saxlaması üçün imkanlar
2.1.	İcra hakimiyyətinin yerləşdiyi ünvan	1	1	1	1	100%
2.2.	Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri	0.7	0.7	1	1	70%
2.3.	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları.	0.1	0.1	0.1	1	10%
İcra hakimiyyətinin strukturu
3.1.	İcra hakimiyyətinin alt bölmələri və  yerli icra nümayəndəlikləri	1	1	1	1	100%
3.2.	Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar	0.5	0.5	1	1	50%
3.3.	Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri	0.5	0.5	1	0.5	50%
3.4.	Əsas idarə və müəssisələr, banklar, təhsil və mədəniyyət qurumları haqqında bilgilər	1	1	1	1	100%
3.5.	Bələdiyyələr haqqında məlumatlar	0.8	0.8	1	1	80%
Rəhbər və rəhbər işçilər. Əks əlaqə
4.1.	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları	0	0	0	0	0
4.2.	Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər	0	0	0	0	0
4.3.	İcra hakimiyyətinin rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları	0	0	0	0	0
4.4.	Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları	0	0	0	0	0
4.5.	İcra hakimiyyəti ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan	1	1	1	1	100%
4.6.	Vətəndaşların müraciətlərinə baxılma qaydası	0	0	0	0	0
4.7.	Rayondan/şəhərdən seçilmiş millət vəkili haqqında məlumat və əlaqə imknaı	0.1	1	1	1	10%
İcra hakimiyyətinin cari fəaliyyəti haqqında informasiya
5.1.	Mətbuat üçün açıqlamalar	1	1	1	1	100%
5.2.	Rayonda həyata keçirilən dövlət layihələri və proqramları haqqında məlumatlar	1	1	1	1	100%
5.3.	Rayonun/şəhərin ictimai həyatı haqqında məlumatlar	1	1	1	1	100%
5.4.	Qurumdaxili əmrlər, sərəncamlar və qərarlar	1	1	1	1	100%
5.5.	İcra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, cari işlər haqqında məlumatlar (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat və s. sahələrdə)	1	1	1	1	100%
5.6.	Rayonun/şəhərin ictimai-siyasi qurumları, media qurumları haqqında bilgilər	0.5	0.5	1	1	50%
Ümumi dövlət büdcəsinin icra hakimiyyətinə aid hissəsi (ayrıntıları ilə) və onun icrası
6.1.	Büdcə haqqında məlumat	0	0	0	0	0
6.2.	Rayonun büdcəsi (gəlir və xərclər) haqqında məlumat	0	0	0	0	0
İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən xidmətlər haqqında informasiya
7.1.	İcra hakimiyyətinin təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər	0.5	0.5	1	1	50%
7.2.	İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər	0.5	0.5	1	1	50%
7.3.	Elektron formada təklif olunan xidmətlərin statistikası	0	0	0	0	0
7.4.	Onlayn müraciət etmək imkanı	0	0	0	0	0
7.5.	Xidmətlərdən istifadə qaydaları	0	0	0	0	0
İşə qəbul qaydaları və boş iş yerləri haqqında bilgi
8.1.	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi	0	0	0	0	0
8.2.	İşə qəbulun norma və qaydaları	0	0	0	0	0
8.3.	İşə qəbulla bağlı mümkün komissiyalar haqqında bilgi	0	0	0	0	0
8.4.	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar	0	0	0	0	0
Sahə işçilərinin əmək haqları
9.1.	Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası	0	0	0	0	0
Vətəndaşların qəbul şərtləri və qəbul günləri (saatları)
10.1.	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi	0	0	0	0	0
10.2.	İcra hakimiyyətində vətəndaşların qəbul qaydaları	0	0	0	0	0
10.3.	İcra hakimiyyətinin ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları	1	1	1	1	100%
Tender və yarışmaların keçirilməsi ilə bağlı bütün mümkün qayda və elanlar
11.1.	Dövlət orqanları tərəfindən tender və yarışmaların keçirilməsinin qaydaları ilə bağlı ümumi informasiya	0	0	0	0	0
11.2.	İcra hakimiyyəti tərəfindən tender və yarışmaların keçirilmə qaydaları	0	0	0	0	0
11.3.	Tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı elanlar	0	0	0	0	0
Yuxarıda qeyd edilən informasiyalara giriş üçün texniki imkanlar
12.1.	İcra hakimiyyətinin İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu	1	1	1	1	100%
12.2.	Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu	0	0	0	0	0
12.3.	İstifadə üçün rahatlığı	1	1	1	1	100%
12.4	Sosial mediadan istifadə imkanları	0	0	0	0	0

Yerli icra hakimiyyətlərinin informasiya açıqlığı

Monitorinq prosesində 79 yerli icra hakimiyyəti qurumunun (şəhər və rayon icra hakimiyyətlərinin) rəsmi  İnternet resursunun monitorinqi aparılıb. İcra hakimiyyətinin İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu normaldır və istifadə üçün rahatdır. 

Lakin, ictimai informasiya subyektlərinin informasiya xidmətlərinin fəaliyyəti qənaətbəxş deyil. Xidmət sektoru ilə İKT sektorunun qarşılıqlı əlaqələri ümumiyyətlə tənzimlənməyib. Müvafiq olaraq informasiya infrastrukturu formalaşdırmayıb.

Monitorinqin nəticəsi göstərir ki Mərkəzi icra qurumları ilə müqayisədə yerli icra hakimiyyətlərinin internet resursları  olduqca aşağı göstəricilər əldə edib. Demək olar ki əksəriyyət  yerli icra orqanlarında informasiya açıqlığı baxımından vəziyyət pisdir. Eyni bir standart əsasında yaradılan  yerli icra orqanlarının saytları əsasən bir-birini təkrar edir və açıqlanması vacib olan informasiyaların çox cüzi bir hissəsi  sayta yerləşdirilib.  

12 parametr və 46 qiymətləndirici meyar üzrə aparılan monitorinq zamanı ümumilikdə 3634 informasiya bölməsinə giriş edilib. Saytlarda 1627 informasiya bölməsi üzrə (44.7%) məlumatlar olsa da 2007 məlumat bölməsində (55.3%) heç bir informasiya açıqlanmayıb. Təqdim edilən informasiyaların “İnformasiya  əldə edilməsi haqqında” Qanunun tələblərinə uyğunluğu ölçülüb.

3 parametr üzrə 17 meyar (36.9%) tamamilə və ya əsasən, 2 parametr üzrə 7 meyar (15.2%) qismən açıqlanıb. Ancaq  8 parametr və  22 meyar (47.8%) üzrə məlumatlara saytlarda rast gəlinmir. Ümumiyyətlə, İcra hakimiyyətləri (rayon  və şəhər ) üzrə  üzrə orta infromasiya açıqlığı göstəricisi 44.7% olub. 

Reytinq Cədvəlindən göründüyü kimi rayonlar üzrə ən yüksək informasiya açıqlığı göstəricisi 60.8%-lə Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinə, ən aşağı göstərici isə 13.3%-lə Ağsu Rayon İcra Hakimiyyətinə  aiddir. 

Gəncə Şəhər İH-nin ardınca ilk üçlükdə 58%-lə müvafiq olaraq Daşkəsən, Hacıqabul və Yasamal Rayon İcra Hakimiyyətlərini qeyd edə bilərik.  Həmçinin, Ağsu Rayon İcra Hakimiyyəti ilə yanaşı ən az  informasiya açıqlayan rayonlar arasında 23%-lə Ağdam və Ağdaş Rayon İcra Hakimiyyətlərinin saytlarını qeyd edə bilərik.

Eyni zamanda ən diqqətçəkən məsələ kimi Bakı Şəhərinin və rayonlarının rəsmi saytlarının informasiya açıqlığı baxımından digər rayonlardan daha aşağı səviyyəli olmasıdır. Belə ki Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti 38.1%-lə 55-ci,  Qaradağ, Nəsimi və Nizami Rayon İcra Hakimiyyəti 40.1%-lə 43-45-ci, Binəqədi, Nərimanov Rayon İcra Hakimiyyəti 42.1%-lə 35-36-cı, Suraxanı, Sabunçu, Səbail Rayon İcra Hakimiyyəti  isə 44.2%-lə 27-29-cu yerlərdə  informasiya açıqlayıb.  

Əlbəttə ki, bu cür durumu ayrıca şərh və təhlil edib hanasısa tövsiyələr irəli sürmək lüzumsuz olardı. Ona görə də Yerli icra qurumlarına aid İnternet resurslarının durumunu geniş təhlil etmədən onların Reytinq Cədvəlini təqdim edirik.

Yerli icra orqanlarının ( rayon və şəhər icra hakimiyyətlərinin) informasiya  açıqlığı üzrə Reytinq Cədvəli

(01 aprel 2020 –   15 yanvar 2021).    (Cədvəl-15)

Reytinq Cədvəli

(01 aprel 2020 –   15 yanvar 2021)

(Cədvəl-15)

№	Yerli icra qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə)      2020
1	Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti:	www.ganja-ih.gov.az	60.8
2	Daşkəsən Rayon İcra Hakimiyyəti	http://dashkesen-ih.gov.az/	58.6
3	Hacıqabul Rayon İcra Hakimiyyəti	www.haciqabul-ih.gov.az	58.2
4	Yasamal Rayon İcra Hakimiyyəti	www.yasamal-ih.gov.az	58.1
5	Zərdab Rayon İcra Hakimiyyəti	www.zerdab-ih.gov.az	54.3
6	Xəzər Rayon İcra Hakimiyyəti	www.xazar-ih.gov.az	54.1
7	Xocavənd Rayon İcra Hakimiyyəti	www.xocavend-ih.gov.az	53.7
8	Xızı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.khizi-ih.gov.az	53.6
9	Zəngilan Rayon İcra Hakimiyyəti	www.zengilan-ih.gov.az	53.5
10	Ucar Rayon İcra Hakimiyyəti	www.ucar-ih.gov.az	53.4
11	Yevlax Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.yevlax-ih.gov.az	53.3
12	Tovuz Rayon İcra Hakimiyyəti	www.tovuz-ih.gov.az	53.3
13	Zaqatala Rayon İcra Hakimiyyəti	www.zaqatala-ih.gov.az	53.2
14	Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti	www.khatai-ih.gov.az	53.2
15	Abşeron Rayon İcra Hakimiyyəti	www.absheron.gov.az	53.1
16	Goranboy Rayon İcra Hakimiyyəti	www.goranboy-ih.gov.az	51.4
17	Şirvan Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.shirvan-ih.gov.az	51.3
18	Tərtər Rayon İcra Hakimiyyəti	www.terter-ih.gov.az	51.2
19	Şəmkir Rayon İcra Hakimiyyəti	www.shamkir-ih.gov.az	48.9
20	Ağcabədi Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agcabedi-ih.gov.az	48.9
21	Gədəbəy Rayon İcra Hakimiyyəti	www.gedebey-ih.gov.az	48.8
22	Şəki Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.sheki-ih.gov.az	48.7
23	İsmayıllı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.ismayilli-ih.gov.az	46.8
24	Beyləqan Rayon İcra Hakimiyyəti	www.beyleqan-ih.gov.az	46.7
25	Göyçay Rayon İcra Hakimiyyəti	www.goychay-ih.gov.az	44.6
26	Balakən Rayon İcra Hakimiyyəti	http://balaken-ih.gov.az	44.5
27	Suraxanı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.surakhani-ih.gov.az	44.4
28	Sabunçu Rayon İcra Hakimiyyəti	www.sabunchu-ih.gov.az	44.3
29	Səbail Rayon İcra Hakimiyyəti	www.sabail-ih.gov.az	44.2
30	Göygöl Rayon İcra Hakimiyyəti	www.goygol-ih.gov.az	44.1
31	Şamaxı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.shamaxi-ih.gov.az	42.6
32	Xaçmaz Rayon İcra Hakimiyyəti	www.xachmaz-ih.gov.az	42.5
33	Salyan Rayon İcra Hakimiyyəti	www.salyan-ih.gov.az	42.4
34	Şabran  Rayon İcra Hakimiyyəti	www.shabran-ih.gov.az	42.3
35	Binəqədi Rayon İcra Hakimiyyəti	www.binegedi-ih.gov.az	42.2
36	Nərimanov Rayon İ. Hakimiyyəti	www.narimanov-ih.gov.az	42.1
37	Sabirabad Rayon İcra Hakimiyyəti	www.sabirabad-ih.gov.az	40.5
38	Siyəzən Rayon İcra Hakimiyyəti	www.siyezen-ih.gov.az	40.5
39	Saatlı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.saatli-ih.gov.az	40.4
40	Samux Rayon İcra Hakimiyyəti	www.samux-ih.gov.az	40.4
41	Qax Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qax-ih.gov.az:	40.3
42	Lənkəran Şəhər İcra Hakimiyyəti:	www.lenkeran-ih.gov.az	40.2
43	Qaradağ Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qaradagh.gov.az	40.1
44	Nəsimi Rayon İcra Hakimiyyəti	www.nasimi-ih.gov.az	40.1
45	Nizami Rayon İcra Hakimiyyəti	www.nizami-ih.gov.az	40.1
46	Xocalı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.xocali-ih.gov.az	38.4
47	Kəlbəcər Rayon İcra Hakimiyyəti	www.kelbecer-ih.gov.az	38.4
48	Neftçala Rayon İcra Hakimiyyəti	www.neftchala-ih.gov.az	38.3
49	Yardımlı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.yardimli-ih.gov.az	38.3
50	Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qazax-ih.gov.az	38.3
51	Bərdə Rayon İcra Hakimiyyəti	www.berde-ih.gov.az:	38.2
52	Gəncə-Nizami Rayon İH	www.nizami.ganja-ih.gov.az	38.2
53	Quba Rayon İcra Hakimiyyəti	www.quba-ih.gov.az	38.2
54	Oğuz Rayon İcra Hakimiyyəti	www.oguz-ih.gov.az	38.2
55	Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti:	http://baku-ih.gov.az/	38.1
56	Füzuli Rayon İcra Hakimiyyəti	www.fuzuli-ih.gov.az	36.3
57	Cəlilabad Rayon İcra Hakimiyyəti	www.celilabad-ih.gov.az	36.3
58	Mingəçevir Şəhər İ.Hakimiyyəti	www.mingechevir-ih.gov.az	36.3
59	Pirallahı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.pirallahi-ih.gov.az	36.2
60	Naftalan Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.naftalan-ih.gov.az	36.2
61	Lerik Rayon İcra Hakimiyyəti	www.lerik-ih.gov.az	36.1
62	Masallı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.masalli-ih.gov.az	36.1
63	Laçın Rayon İcra Hakimiyyəti	www.lachin-ih.gov.az	34.3
64	Astara Rayon İcra Hakimiyyəti	www.astara-ih.gov.az:	34.2
65	Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.sumqayit-ih.gov.az	34.1
66	Cəbrayıl Rayon İcra Hakimiyyəti	www.cabrail-ih.gov.az:	31.4
67	Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyyəti	www.bilesuvar-ih.gov.az	31.3
68	İmişli Rayon İcra Hakimiyyəti	www.imishli-ih.gov.az	31.2
69	Kürdəmir  Rayon İcra Hakimiyyəti	http://kurdemir-ih.gov.az/	31.1
70	Şuşa Rayon İcra Hakimiyyəti	www.shusha-ih.gov.az	29.5
71	Gəncə-Kəpəz Rayon İH	www.kapaz.ganja-ih.gov.az	29.4
72	Qobustan Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qobustan-ih.gov.az	27.2
73	Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qubadli-ih.gov.az	25.4
74	Ağstafa Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agstafa-ih.gov.az	25.3
75	Qəbələ Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qebele-ih.gov.az	25.2
76	Qusar Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qusar-ih.gov.az	25.1
77	Ağdam Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agdam-ih.gov.az	23.9
78	Ağdaş Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agdash-ih.gov.az	23.9
79	Ağsu Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agsu-ih.gov.az	13.3
	Yerli icra orqanları üzrə orta informasiya açıqlığı əmsalı		44.7%

Monitorinq zamanı  Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq ən çox açıqlanan  informasiyalar: (Cədvəl-16)

№	Ən çox açıqlanan İnformasiyalar
1 90-100%	İcra hakimiyyətinin yerləşdiyi ünvan. İcra hakimiyyətinin alt bölmələri və  yerli icra nümayəndəlikləri. Əsas idarə və müəssisələr, banklar, təhsil və mədəniyyət qurumları haqqında bilgilər. İcra hakimiyyəti ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan. Mətbuat üçün açıqlamalar. İcra hakimiyyətinin ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları.
2 80-90%	Rayonda həyata keçirilən dövlət layihələri və proqramları haqqında məlumatlar. Rayonun/şəhərin ictimai həyatı haqqında məlumatlar. Qurumdaxili əmrlər, sərəncamlar və qərarlar. İcra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, cari işlər haqqında məlumatlar (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat və s. sahələrdə)
3 70-80%	İcra hakimiyyətinin başçısı.  Bioqrafiyası və icra aparatı. Struktur, İH  Əsasnaməsi. Dövlət qulluqçusunun etik davranış  qaydaları haqqında AR  qanunu. Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri. Bələdiyyələr haqqında məlumatlar.

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq Qismən açıqlanan İnformasiyalar: (Cədvəl-17)

№	Qismən açıqlanan İnformasiyalar
1 50%	İcra hakimiyyətinin təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər. İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər. Rayonun/şəhərin ictimai-siyasi qurumları, media qurumları haqqında bilgilər. Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar. Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri.
2 5-10%	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları. Rayondan/şəhərdən seçilmiş millət vəkili haqqında məlumat və əlaqə imknaı.

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq açıqlanmayan informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-18)

№	Açıqlanmayan və ya az açıqlanan  İnformasiyalar
1	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları.Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər. İcra hakimiyyətinin rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları. Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları. Vətəndaşların müraciətlərinə baxılma qaydası.
2	Büdcə haqqında məlumat. Rayonun büdcəsi (gəlir və xərclər) haqqında məlumat.
3	Elektron formada təklif olunan xidmətlərin statistikası. Onlayn müraciət etmək imkanı. Xidmətlərdən istifadə qaydaları.
4	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi. İşə qəbulun norma və qaydaları. İşə qəbulla bağlı mümkün komissiyalar haqqında bilgi. İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar.
5	Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası.
6	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi. İcra hakimiyyətində vətəndaşların qəbul qaydaları.
7	Dövlət orqanları tərəfindən tender və yarışmaların keçirilməsinin qaydaları ilə bağlı ümumi informasiya. İcra hakimiyyəti tərəfindən tender və yarışmaların keçirilmə qaydaları. Tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı elanlar.
8	Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu. Sosial mediadan istifadə imkanları.

Naxçıvan Muxtar Respublikası üzrə informasiya açıqlığının Monitorinqində istifadə olunan Parametrlər və qiymətləndirmə  Meyarları (Cədvəl-19)

Qiymətləndirmə → Parametrlər ↓		Kəmiyyət Həcm	Dolğunluq	Aktuallıq	Giriş	İnformasiya açıqlığı
İcra hakimiyyəti ilə bağlı informasiya (haqqında)
1.1.	İcra hakimiyyətinin başçısı.  Bioqrafiyası və icra aparatı	0.01	0.1	1	1	1%
1.2.	Struktur, İH  Əsasnaməsi, Dövlət qulluqçusunun etik davranış  qaydaları haqqında AR  qanunu	0.01	0.1	1	1	1%
1.3.	Rayon/şəhər haqqında məlumat, tarixi, mədəniyyəti və s	0	0	0	0	0
Ziyarətçilərin icra hakimiyyəti ilə əlaqə saxlaması üçün imkanlar
2.1.	İcra hakimiyyətinin yerləşdiyi ünvan	0.01	0.1	1	1	1%
2.2.	Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri	0	0	0	0	0
2.3.	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları	0.1	0.5	1	1	10%
İcra hakimiyyətinin strukturu
3.1.	İcra hakimiyyətinin alt bölmələri və  yerli icra nümayəndəlikləri	0	0	0	0	0
3.2.	Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar	0	0	0	0	0
3.3.	Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri	0.01	0.1	1	1	1%
3.4.	Əsas idarə və müəssisələr, banklar, təhsil və mədəniyyət qurumları haqqında bilgilər	0	0	0	0	0
3.5.	Bələdiyyələr haqqında məlumatlar	0	0	0	0	0
Rəhbər və rəhbər işçilər. Əks əlaqə
4.1.	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları	0	0	0	0	0
4.2.	Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər	0	0	0	0	0
4.3.	İcra hakimiyyətinin rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları	0	0	0	0	0
4.4.	Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları	0	0	0	0	0
4.5.	İcra hakimiyyəti ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan	1	1	1	1	100%
4.6.	Vətəndaşların müraciətlərinə baxılma qaydası	0	0	0	0	0
4.7.	Rayondan/şəhərdən seçilmiş millət vəkili haqqında məlumat və əlaqə imknaı	0	0	0	0	0
İcra hakimiyyətinin cari fəaliyyəti haqqında informasiya
5.1.	Mətbuat üçün açıqlamalar	0.01	0.5	1	1	1%
5.2.	Rayonda həyata keçirilən dövlət layihələri və proqramları haqqında məlumatlar	0	0	0	0	0
5.3.	Rayonun/şəhərin ictimai həyatı haqqında məlumatlar	0	0	0	0	0
5.4.	Qurumdaxili əmrlər, sərəncamlar və qərarlar	0.01	0.1	1	1	1%
5.6.	İcra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, cari işlər haqqında məlumatlar (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat və s. sahələrdə)	0	0	0	0	0
5.7.	Rayonun/şəhərin ictimai-siyasi qurumları, media qurumları haqqında bilgilər	0	0	0	0	0
Ümumi dövlət büdcəsinin icra hakimiyyətinə aid hissəsi (ayrıntıları ilə) və onun icrası
6.1.	Büdcə haqqında məlumat	0	0	0	0	0
6.2.	Rayonun büdcəsi (gəlir və xərclər) haqqında məlumat	0	0	0	0	0
İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən xidmətlər haqqında informasiya
7.1.	İcra hakimiyyətinin təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər	0	0	0	0	0
7.2.	İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər	0	0	0	0	0
7.3.	Elektron formada təklif olunan xidmətlərin statistikası	0	0	0	0	0
7.4.	Onlayn müraciət etmək imkanı	0.1	0.5	1	1	10%
7.5.	Xidmətlərdən istifadə qaydaları	0	0	0	0	0
İşə qəbul qaydaları və boş iş yerləri haqqında bilgi
8.1.	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi	0	0	0	0	0
8.2.	İşə qəbulun norma və qaydaları	0	0	0	0	0
8.3.	İşə qəbulla bağlı mümkün komissiyalar haqqında bilgi	0	0	0	0	0
8.4.	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar	0	0	0	0	0
Sahə işçilərinin əmək haqları
9.1.	Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası	0	0	0	0	0
Vətəndaşların qəbul şərtləri və qəbul günləri (saatları)
10.1.	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi	0	0	0	0	0
10.2.	İcra hakimiyyətində vətəndaşların qəbul qaydaları	0	0	0	0	0
10.3.	İcra hakimiyyətinin ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları	0	0	0	0	0
Tender və yarışmaların keçirilməsi ilə bağlı bütün mümkün qayda və elanlar
11.1.	Dövlət orqanları tərəfindən tender və yarışmaların keçirilməsinin qaydaları ilə bağlı ümumi informasiya	0	0	0	0	0
11.2.	İcra hakimiyyəti tərəfindən tender və yarışmaların keçirilmə qaydaları	0	0	0	0	0
11.3.	Tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı elanlar	0	0	0	0	0
Yuxarıda qeyd edilən informasiyalara giriş üçün texniki imkanlar
12.1.	İcra hakimiyyətinin İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu	0.01	0.1	1	1	1%
12.2.	Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu	0	0	0	0	0
12.3.	İstifadə üçün rahatlığı	0.01	0.1	1	1	1%
12.4	Sosial mediadan istifadə imkanları	0	0	0	0	0

Naxçıvan Muxtar Respublikasının informasiya açıqlığı

Naxçıvan Muxtar Respublikasının 10 yerli qurumunun rəsmi İnternet resursu 12 parametr və 46 qiymətləndirici meyar üzrə monitorinq edilib. Monitorinq prosesində ümumilikdə 460 informasiya bölməsinə giriş edilib. Saytlarda təqribən 37 informasiya bölməsi üzrə (8%) məlumatlar olsa da 423 məlumat bölməsində (92%) heç bir informasiya açıqlanmayıb. Belə bir vəziyyətdə dövlət qurumlarının informasiya açıqlığının vəziyyətini ölçmək olduqca çətindir. Naxçıvan Muxtar Respublikası üzrə dövlət qurumlarının rəsmi saytlarının informasiya açıqlığının vəziyyəti olduqca pis qiymətləndirilib. 

Monitorinqin nəticəsi göstərir ki Mərkəzi icra qurumları və Rayon icra hakimiyyətlərinin saytları ilə müqayisədə Naxçıvan MR-nın internet resursları  olduqca aşağı göstəricilər əldə edib. Demək olar ki bütün qurumlarda informasiya açıqlığı baxımından vəziyyət pisdir. Eyni bir standart əsasında yaradılan saytlar əsasən bir-birini təkrar edir və açıqlanması vacib olan informasiyalar sayta yerləşdirilməyib.

Hətta MR-nın dövlət qurumlarının saytlarını təkmilləşdirmək üçün hər hansı tövsiyələrə də lüzum qalmayıb. Faktiki olaraq MR ərazisindəki bütün rəsmi saytlar İnformasiya  əldə edilməsi haqqında Qanunun tələblərinə müvafiq olaraq informasiya infrastrukturu formalaşdırmayıb. İctimai informasiya subyektlərinin informasiya xidmətlərinin fəaliyyəti qənaətbəxş deyil. Xidmət sektoru ilə İKT sektorunun qarşılıqlı əlaqələri ümumiyyətlə tənzimlənməyib. İnformasiya almaq,  informasiya sorğusu etmək üçün bölmə yoxdur. Xəbərlər bölməsi olsa da xəbərlərin tarixi olmadığından tezliyi müəyyən etmək mümkün deyil.

Reytinq Cədvəlindən göründüyü kimi ən yüksək informasiya açıqlığı göstəricisi 24.1%-lə Naxçıvan MR Nazirlər Kabinetinə aiddir. İkinci yerdə 8.4%-lə Naxçıvan MR Ali Məclisi, üçüncü yerdə isə 6.3%-lə Naxçıvan şəhəridir. Digər bütün saytlar 5.1% informasiya açıqlayıb. 

Əlbəttə ki, bu cür durumu ayrıca şərh və təhlil edib hanasısa tövsiyələr irəli sürmək lüzumsuz olardı. 

Naxçıvan Muxtar Respublikasının informasiya açıqlığı üzrə Reytinq Cədvəli 

(Cədvəl-20)

№	Yerli icra qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə)      2020
1	Naxçıvan MR Nazirlər Kabineti	http://nazirlerkabineti.nakhchivan.az	24.1%
2	Naxçıvan MR Ali Məclisi	http://www.alimeclis.az/	8.4%
3	Naxçıvan şəhəri	http://ih.nakhchivan.az/	6.3%
4	Naxçıvan MR Babək rayonu	http://babek-ih.nakhchivan.az/	5.1%
5	Naxçıvan MR Culfa rayonu	http://culfa-ih.nakhchivan.az/	5.1%
6	Naxçıvan MR Kəngərli rayonu	http://kengerli-ih.nakhchivan.az/	5.1%
7	Naxçıvan MR Ordubad rayonu	http://ordubad-ih.nakhchivan.az/	5.1%
8	Naxçıvan MR Sədərək rayonu	http://sederek-ih.nakhchivan.az/	5.1%
9	Naxçıvan MR Şahbuz rayonu	http://sahbuz-ih.nakhchivan.az	5.1%
10	Naxçıvan MR Şərur rayonu	http://serur-ih.nakhchivan.az/	5.1%-
	Naxçıvan MR üzrə orta informasiya açıqlığı əmsalı		8.1%

Naxçıvan Muxtar Respublikasının informasiya açıqlığı üzrə ən çox açıqlanan  informasiyaları: (Cədvəl-21)

№	Ən çox açıqlanan İnformasiyalar
1	Dövlət qurumunun yerləşdiyi ünvan, domen rahatlığı və icra hakimiyyəti ilə əks əlaqə üçün e-mail ünvanı qeyd olunub.
2	Dövlət qurumunun İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, mümkün olan bütün e-poçt ünvanları və onlayn müraciət imkanı.
3	Əlavə şəxsi məlumatları daxil etməklə sadəcə məktub yazmaq mümkündür.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının informasiya açıqlığı üzrə bir  qayda olaraq açıqlanmayan və ya yetərincə açıqlanmayan informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-22)

№	Açıqlanmayan və ya az açıqlanan  İnformasiyalar
1	Rayon/şəhərin tarixi və mədəniyyəti haqqında məlumat, həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri, struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar.
2	Əsas idarə və müəssisələr, banklar, təhsil və mədəniyyət qurumları, icra hakimiyyətinin alt bölmələri və  yerli icra nümayəndəlikləri, habelə, bələdiyyələr barəsində bilgilər.
3	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları, bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər, ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları, dövlət qurumu ilə əks əlaqə üçün ümumi imkanlar, vətəndaşların müraciətlərinə baxılma qaydası və rayondan/şəhərdən seçilmiş millət vəkili haqqında məlumat və əlaqə imkanları.
4	Rayonda həyata keçirilən dövlət layihələri və proqramları barədə, rayonun/şəhərin ictimai həyatı və icra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, cari işlər haqqında məlumatlar (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat və s. sahələrdə), habelə, rayonun/şəhərin ictimai-siyasi qurumları, media qurumları barədə  məlumatlar.
3	Dövlət qurumunun büdcəsi (gəlir və xərclər) barədə məlumat.
4	İcra hakimiyyətinin təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər, icra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər, elektron formada təklif olunan xidmətlərin statistikası, xidmətlərdən istifadə qaydaları.
5	İşə qəbulun norma və qaydaları, işə qəbulla bağlı mümkün komissiyalar haqqında bilgi, icra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar.
6	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi, icra hakimiyyətində vətəndaşların qəbul qaydaları, icra hakimiyyətinin ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları, habelə, rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası, icra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgilər.
7	Dövlət orqanları tərəfindən tender və yarışmaların keçirilməsinin qaydaları ilə bağlı ümumi informasiya, icra hakimiyyəti tərəfindən tender və yarışmaların keçirilmə qaydaları, tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı elanlar.

Monitorinqin yekunu üzrə əldə olunan ümumi nəticələr

Müsbət tendensiyalar:

1.Dövlət qurumunun İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu əsasən normaldır, istifadə üçün rahatdır, informasiya açıqlığı, texniki imkanları və funksionallığı da qənaətbəxşdir.

2. Dövlət qurumunun yerləşdiyi ünvanları, domen rahatlığını, dövlət qurumu ilə əks əlaqə üçün e-mail ünvanı, e-poçt ünvanları və onlayn müraciət imkanını qeyd edə bilərik.

3.Elektron xidmətlərin sayı və keyfiyyətini, əksəriyyət saytlarda sahələr üzrə çox geniş bilgilərin yer almasını və bölmələr üzrə məlumat dolğunluğunu qeyd edə bilərik. 

4.Sosial şəbəkələrdə aktivliyini və dövlət qurumuna məktub yazmağın mümkünlüyünü də müsbət hal kimi qeyd edə bilərik.

Əsas çatışmazlıqlar:

1.Bir sıra dövlət qurumlarında hələ də İnformasiya  əldə edilməsi haqqında Qanunun tələblərinə müvafiq olaraq informasiya infrastrukturu formalaşmayıb.

2.Dövlət  qurumları bir qayda olaraq büdcəsinin xərclənməsi ilə bağlı informasiyaları gizli saxlayır.

3.Karantin müddətində  ƏƏSM Nazirliyinin e-sosial resursu vətəndaşların işsizliyin qeydiyyatı və sosial müavinət üçün müraciətlərinə keyfiyyətli xidmət göstərə bilmədi.

4.Şəxsiyyət vəsiqələrində e-imzanın  aktiv edilməməsi problem olaraq qalır.

5.Ölkə üzrə keyfiyyətli internet xidmətinə əlçatanlıq problemi davam edir.

6.Regionlarda və xüsusilə də kəndərdə geniş zolaqlı internet əsasən ADSL xidməti ilə köhnə mis telefon xətti üzərindən verilir. 1.7 milyon şagirdin keyfiyyətli distant təhsilində bu problem qabarıq göründü.

7.44 günlük müharibə zamanı ən vacib anda XİN-nin rəsmi internet resursu müəyyən müddət çökdü.

MSK-dan vətəndaşların fərdi məlumatlarının ələ keçirilməsi halları yaşandı.

Kirayə mənzil qeydiyyatı ilə bağlı "Elektron ipoteka və kredit zəmanət" sisteminin də çökməsinin şahidi olduq.

DGK-nın faydalı və vacib resursu olan “Smart Customs” mobil tətbiqi və e.customs.gov.az portalı da müəyyən müddət çökdü. Xaricdən mal sifariş edən çoxsaylı istifadəçilər, kargo şirkətləri, onların xarici ölkələrdəki anbarları arasında ciddi narazılıqlar və problemlər yarandı.

TÖVSİYƏLƏR

1.Səhiyyə sisteminin rəqəmsallaşması və  ictimai əhəmiyyət kəsb edən xidmətlərin elektronlaşması, mövcud e-xidmətlərin faydalılıq baxımından sistemləşdirilməsi və əlçatanlığın təmin edilməsi, rəsmi resursun istifadəçi üçün daha rahat və sadə olması vacibdir. Xüsusilə də Səhiyyə Nazirliyinin “Ölüm haqqında tibbi şəhadətnamə” xidmətinin sadələşdirilməsi və optimallaşdırılmasına ehtiyac var.

2.Dövlət qurumunun bütün rəsmi saytlarında fəaliyyət göstərdiyi sahədən asılı olmayaraq hakim siyasi partiyanın və onun əsas rəhbərliyinin təbliğinə dair materealların çoxluğundan  əsas panellər xeyli mürəkkəb və qarışıqdır. Bu istiqamətdə müəyyən dəyişikliklərin olmasını tövsiyə edərdik.

  

3.Axtarış sistemində açar sözlərə görə axtarışın qaneedici olmaması, habelə, Sayt strukturunda məlumatların yerləşdirildiyi başlıqların vahid standartda təqdim edilməməsini də qeyd edə bilərik. Xüsusilə də “Google” üzərindən sadə axtarışla tapılan açıq informasiyaların saytın özündə olmaması və ya çox qarışıq alt başlıqlarda gizlədilməsi halları kifayət qədərdir. 

4.Dövlət qurumu ilə bağlı bir çox sənəd ziyarətçiyə təqdim olunarkən yalnız məcburi yükləmə sistemi tətbiq edilir. Əks əlaqə üçün informasiya sorğusu seçiminin olmaması, habelə, elektron müraciət zamanı əlavə şəxsi məlumatların tələb edilməsi ziyarətçi üçün əlavə çətinliklər yaradır.

5.Dövlət qurumlarının İnformasiya açıqlığı üzərində dövlət nəzarəti qənaətbəxş deyil. Xüsusilə də Naxçıvan MR və rayon icra hakimiyyətləri ilə bağlı bu hallar qabarıqdır. Müvafiq dövlət və ictimai nəzarət sisteminin qurulması yaxşı olardı.

6.Dövlət qurumlarında qanunvericilikdə nəzərdə tutulan informasiya infrastrukturunun formalaşdırılması, tam başa çatdırılması və təkmilləşdirilməsi vacibdir. Habelə, qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada keyfiyyətli, dolğun, dəqiq informasiyaların saytda yerləşdirilməsini tövsiyə edirik.