Kaş ki....

Bu günkü əfv fərmanından sonra siyasi məhbusların sayı daha bir nəfər artdı. Jurnalist Rauf Mirqədirova 6 il həbs cəzası verdilər. İştə gerçək humanizm nümunəsi!

Bu günkü əfv fərmanında 13 ölkənin 18 vətəndaşı da əfv edilib. Bu ölkələr sırasında, Kamboça, Kamerun, Nİgeriya, Suriya, Pakistan, İran, Çin, Əfqanistan, Gürcüstan, Qazaxıstan, Türkiyə, İrlandiya, Böyük Britaniya vətəndaşları var. Amma bu siyahıda az qala bu məhkumların toplamının çəkisindən çox hüquq kitabı nəşr etdirən İntiqam müəllimin adı yoxdur. Digər günahsız təcrid edilən siyasi intriqa qurbanlarının adları yoxdur... 
Əfv edilənlər arasında 8 nəfər cəmi bir neçə ay öncə, 74 nəfər bir il öncə, 55 nəfər iki il öncə qalanları isə 2 ildən bir az çox müddətdə məhkum ediliblər.. Bunların içərisində həqiqətən də toplum üçün təhlükəli olduğuna görə təcrid edilmişlər də yəqin ki var...Amma daha yaxın zamana qədər bizimlə çiyin-çiyinə ölkə problemlərinin həllinə baş sındıran, vətəndaşları marifləndirən, hesabatlar hazırlayan, naqisliklərin ortaya çıxmasına çalışan onlarla ziyalımız, gəncimiz (İlqar Məmmədov, Tofiq Yaqublu, Anar Məmmədov, Rəsul Cəfərov, Xədicə İimayıl, Seymur Həzi, Pərviz Həşimli....və digərləri) yoxdur!
Hər kəs bilir ki, Azərbaycan məhkəmə sistemi ədalətdən uzaq olduğuna görə həbsə düşənlərin heç də hamısı bunu haqq etmiş şəxslər deyil. Odur ki, bunların azad olmasına təbii hal kimi baxıram. Amma hər bayramda kütləvi əfv gözləntisinin olması, hər il bir və ya birdən çox belə fərmanların imzalanması o dövlətdə məhkəmə sisteminin tıxanıqlığının, hətta bağımlılığının, ədalətsizliyinin, hüquqazidd davranışının qeyd-şərtsiz təsdiqi- etirafıdır. 
Bu gün cəmiyyətin ümidsiz gözləntiləri də suya düşdü. 210 nəfərlik bu siyahıya "siyasi məhbus" siyahısına düşmüş, beynəlxalq qurumlar və ictimaiyyət tərəfindən "vicdan məhbusu" statusu verilmiş heç bir nəfərin adının salınmaması, onsuz da iqtisadi, siyasi, hərbi krzislərin təsirindən son zamanlar gərginləşən, ümidsizləşən cəmiyyəti bir az da ümidsizliyin dibinə yuvarladı. 3 gün öncə şəxsi blogumda "Çox vaxtımız qalmayıb, ağlımızla qərar vermək vaxtıdır..." -yazmışdım. Çox təəssüf ki, çox önəmli bir fürsəti, çöx dəyərli bir zamanı əldən verdik. Sonra "kaş ki!" nidaları ilə bu gün tez-tez xatırlanacaq.

Çox vaxtımız qalmayıb, ağlımızla qərar vermək vaxtıdır...

      Çox vaxtımız qalmayıb, ağlımızla qərar vermək vaxtıdır...

Milli Məclisin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin sədr müavini, deputat Rövşən Rzayevin “ABŞ-da insan hüquqlarının vəziyyəti ilə bağlı” hazırladığı qanun layihəsinin dünəndən sosial şəbəkələrdə tragikomedik müzakirələri gedir.

Mən, bu layihənin ortaya çıxmasının qeyri-ciddiliyi üzərində durmayacağam. Çünki, MM sədrinin son cümə günü çıxışı başqa tonda idi və ABŞ Konqresi tərəfindən atılması planlaşdırılan addımın ciddiliyinin dərk edildiyi mesajı verilmişdi. Hətta siyasi məhbusların  əfv ediləcəyinə dair ilk işartılar da bu çıxışda var idi. Vəziyyətin ciddiliyini izah edən yazılar, çıxışlar, açıqlamalar həm hökuməti dəstəkləyən şəxslərin içindən, həm də müstəqil ekspertlərdən gəldi.  Məsələ ciddidir və fevralda bu layihə qanunlaşa bilər.

 ABŞ-ın belə bir addım atması önlənə bilərdimi və ya bundan sonra önlənə bilərmi?

Bu suala birmənalı cavab vermək çətindir. Amma bizim hökumət tərəfindən zamanla bəzi addımlar atılmasaydı əminəm ki, Azərbaycanın daxilində insan hüquq və azadlığına olan basqılar təkbaşına bu layihənin ortaya çıxması ilə nəticələnmiyəcəkdi. Bu mənim qənaətimdir.

ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə ilk zərbələr keçən ilin yazından etibarən  ABŞ tərəfindən yox, Azərbaycan tərəfindən tam əsassız olaraq vurulmuşdu. İndi hər kəsin gülərək keçdiyi R.Rzayev layihəsinin “qərar” hissəsində göstərilən aşağıdakı  müddəalar artıq ABŞ QHT-lərinə tətbiq edilib və onların layihələri, proqraramları dayandırılıb, bank hesablarına həbs qoyulub, cinayət işləri açılıb, ofisləri bağlanıb və təşkilatlar ölkədən çıxarılıb.

Qərar layihəsindən stat: Müvafiq mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarına tövsiyə edilsin:
“ABŞ-da fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət təşkilatlarının Azərbaycan Respublikası ərazisində proqram və layihələr həyata keçirməsinə imkan verilməsin və onların bank hesabları bağlanılsın;
ABŞ hökuməti və Konqresi tərəfindən maliyyələşdirilən qeyri-hökumət təşkilatlarının Azərbaycan Respublikasındakı filial və nümayəndəlikərinin fəaliyyətinin dayandırılması üçün zəruri tədbirlər görülsün;" 

Yəni ilk atəş hələ 2014-cü ilin aprelindən etibarən “uzaqgörən” siyasətçilərimiz və onların əlaltısı olan media qurumları tərəfindən atılıb. Hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən dərinləşdirilib, məhkəmələr tərəfindən icra edilib və proses bitmək üzrədir. Rusiyaya xoş getsin deyə, ölkədaxili ictimaiyyətə “ABŞ-ın Azərbaycanda destruktiv fəaliyyət göstərdiyi” mesajı verilərək sistemli şəkildə ABŞ və onun rəsmi qurumları şantaj edildi. Ölkədə humanitar fəaliyyət göstərən çoxsaylı qurum və şəxslər hədəfə çevrildi. Bununla bərabər, Azərbaycan vətəndaş cəmiyyəti fəalları, jurnalistlər hədəfə götürüldü, Konqresin maliyyələşdirdiyi radionun ofisi onurqırıcı şəkildə bağlandı.  Hətta bir az da irəli gedilərək müxtəlif bəhanələrlə cəmiyyətin dəyər verdiyi şəxslərə cinayət işi açıldı, həbslər ard-arda gəldi. Üstəlik bu şəxslərə qarşı “5-ci kalon” adı altında davamlı olaraq ittihamlar irəli sürüldü. Əsasən başda ABŞ olmaqla qərb dairələrinin suçlanması davam etdirildi. Yəni, hafizəmizi təzələsək görərik ki, bu vaxtadək təktərəfli “atəş” açan sadəcə bizim tərəf olub. Hətta vətəndaş cəmiyyəti, demokratik qüvvələr ABŞ-ı adekvat olmamaqda suçladı. ABŞ demokratik dəyərləri neft və təhlükəsizlik  mənafelərinə qurban verməkdə ittihamlar edildi. Yəni oxun yaydan çıxmasından çox vaxt keçib.

Amma hələ də gec deyil. Azərbaycan tərəfi məntiqli hərəkət etməli, problemi yaradan tərəfin əslində özü olduğunu başa düşməli, dərhal səmimi addımlar atmalıdır. Çünki, yaxın bir-iki ildə Azərbaycan  çox kəskin iqtisadi, maliyyə problemləri ilə mübarizə etməlidir.  Qarabağ problemi yeni daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər. Neft qiymətinin yaxın zamanda yüksəlmə ehtimalı çox zəifdir.  Son 7 ildə sabit rəqəmlərə öyrənmiş cəmiyyətdə 10 ay ərzində milli manatın 100% dəyər itirməsi, qiymətlərin 70-100% artması ictimai narazılığın çox ciddi olacağını indidən göstərir. Ayrıca, müstəqiilliyimizi həzm edə bilməyən İran, Rusiya və Ermənistan üçbucağının bizə hansı sürprizlər yaradacağı bir digər müəmmadır.

                            Səmimi və ciddi addımlar nələr olmalıdır?

1.      Heç bir ön şərt olmadan siyasi səbəblərlə tutulan və məhkum edilən bütün şəxslər qeyd-şərtsiz dərhal azad edilməlidir. Bunların bir hissəsi, yaxud müraciət edən anlayışı rədd edilməli, təktərəfli olaraq hər kəsin azad edilməsi təmin edilməlidir. (Bunların sayı son rəqmlərə görə yüzə çatmır və ölkə üçün əminəm ki bu insanlar təhlükəli deyil, əksinə onların mövcudluğu faydalıdır).

2.      90-cı illərin sonundan etibarən  ölkədə faydalı humanitar layihələr icra edən və ölkəmizdə minlərlə iş yeri açan, ölkəyə qarşılıqsız olaraq valyuta gətirib, müxtəlif srefalara, təhsilə, tibbə, mədəniyyətə, kənd təsərrüfatına və s. sektorlara dəstək verən ABŞ QHT-ləri də daxil olmaqla digər beynəlxalq humanitar qurumların haqqında başladılan bütün süni suçlamalar ləğv edilməli, bank hesablarındakı həbslər qaldırılmalı, ofislərinin bərpa olunması üçün şərait yaradılmalı, onların fəaliyyəti üçün 2001-ci ildə mövcud olan qanunvericilik normalarına geri dönülməlidir.

3.      Fəaliyyətinə mane yaradılan media qurumlarına təkrar iş şəraiti yaradılmalı, ölkədə azad media mühiti formalaşdırılmalı, TV və radio lisenziyaları verilməsi məsələsi liberallaşmalı, siyasi plüralizm mühiti dəstəklənməli, qanunvericilikdə mövcud olan məhdudiyyətlər dərhal aradan qaldırılmalıdır.

4.      Yerli QHT-lərin fəaliyyət imkanları təkrar bərpa edilməli, bütün saxta cinayət işləri ləğv edilməli, hətta haqsız şəkildə zərər görən tərəflərin zərərləri kompensasiya edilməlidir. Qanunvericilik Avropa Konvensiyası prinsipləri çərçivəsinə gətirilməlidir. 

5.      Siyasi fəaliyyət sferasında liberallaşmaya start verilməli, siyasi fəaliyyət imkanları genişləməli, təqiblər aradan qaldırılmalı, siyasi dialoq mədəniyyəti inkişaf edilməlidir.

6.      Digər islahatlar, iqtisadi liberallaşma, seçki islahatı, inhisarçılığın və korrupsiyanın aradan qaldırılmasını zəruri edən addımlar, xüsusilə məhkəmə islahatı da paralel başlamalıdır.

Bu zəruri addımların atıması ölkə büdcəsinə, iqtisadiyyatına bir qəpik yük gətirməyəcək. Cəmiyyət bu addımlardan qazanacaq. Hökumətin imici müsbətə dəyişəcək və əminəm ki, hər hansı sanksiya istəyi bu addımların kölgəsində yox olub gedəcək. Tarixdə radikal islahatlara imza atan şəxsiyyətlər hər zaman cəmiyyət tərəfindən müsbət dəyərə çevrilir və xatırlanır.

Çox vaxtımız qalmayıb, duyğularımızla, hislərimizlə yox, ağlımızla qərar vermək vaxtıdır. Boş-boş şüarlarla, pafoslu çıxışlarla, saxta bəyanatlarla vəziyyətimizi bir az da pisləşdirə bilərik. Səmimi olaraq imkanlarımızı, potensialımızı yox etməyə deyil, inkişaf etdirməyə yönələk. O zaman itirən olmaz, hər kəs qazanar. Buna inanın. 

Azərbaycan qəzetində gedən bir məqaləyə reaksiya

Parlamentin rəsmi orqanı olan Azərbaycan qəzetində gedən bu məqaləyə reaksiyam!

“ http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=86552 Avropa Məhkəməsinin hökmü yerli məhkəmələr üzərində üstünlüyə malik deyil

22 Dekabr 2015

 Azərbaycan da Avropa ölkələri kimi davranaraq öz məhkəmələrinin qəbul etdiyi qərarların tətbiqinə üstünlük verməlidir”

Bu məqalənin müəllifinin  Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin formalaşması və funksiyası haqqında əhatəli bilgiyə malik olması şübhə doğurur. AİHM-i əslində heç bir dövlətə məcburi nəyisə qəbul etdirməyib. Bu qurum sadəcə Avropa İH Konvensiyasının tətbiqinə nəzarət həyata keçirir. Konvensiyanın tətbiqi isə hər bir dövlətin milli qanunvericiliyinə daxil olduqdan və AİHM-nin yurdiksiyası tanındıqdan sonra tətbiq olunmağa başlayır. Azərbaycan könüllü olaraq AİHK-nı qəbul edib və ölkədə bu sənəddə tanınan hüquqların qorunmasını öz üzərinə öhdəlik kimi götürüb. Hətta Konstitusiyaya 2002-ci ildə dəyişiklik edib Konvensiyadakı hüququları təminat altına alıb. Milli Hüquqa görə (Konstitusiyanın 151-ci maddəsi) ratifikasiya olunan beynəlxalq aktların hüquqi qüvvəsi qanunlardan üstündür. Odur ki, hüququ  vəziyyəti bilmədən, bəzi qeyri-dəqiq "misallar" çəkərək oxucuları yanıltma durumu aydın görünür. İstənilən Konvensiyaya qoşulan Avropa ölkəsi AİHM-nini qərarlarını qeyd-şərtsiz icra edir və pozuntuya səbəb olan norma varsa onu dərhal Konvensiyadakı şəklə salmaq üçün tədbirlər görür. LAkin Azərbaycan neçə ildir ki, AİHM-nin qərarlarını yarımçıq icra edir. Sadəcə kompensasiya verilir, lakin pozuntuya səbəb olan normalar dəyişmir və pozuntuna yol verən məmurlar cəzalandırılmır. Əslində AİHM-nin qərarlarına ən biganə ölkələrdən biri də Azərbaycan tərəfidir. Rusiyaya gəldikdə, Rusiyanın AŞ-dakı vəziyyəti bəllidir. Artıq bu ölkə Avropa məkanından təcrid edilib. Odur ki, nə qərar qəbul etməsindən asılı olmayaraq bu qərarlar sadəcə ölkə vətəndaşlarının hüquqlarının tapdanması ilə bitir. Müəllif nədənsə belə bir ortam arzu edir. Yəni vətəndaşın hüquqlarını kim necə istər pozsun, incitsin, amma AİHM-yə getmək imkanını əlindən alaq. Bu məntiq totalitar məntiqdir. Çox təəssüf ki, belə bir məntiqlə Azərbaycanın Parlamentinin rəsmi orqanı olan qəzet və onun yazarları çıxış edir. Bu qanunlara qarşı ciddi sayğısızlıqdır. Ölkə qanunlarının pozulmasına səsləmək, onun üstün norma hesab etdiyi Konvensional hüquqların müdafiəsindən imtinaya səsləmək ən azından  nəşrin öz statusuna hörrmətsizlikdir.  

Jurnalistika fakultələrinə qəbulun kəskin azalmasına dair

Bu linkdəki məqalədən çıxarış...

http://www.sherg.az/site/id-13040/Jurnalistika_fak%C3%BClt%C9%99sin%C9%99_maraq_niy%C9%99_azal%C4%B1b?#.VnA_Rkp97Dc 

Media hüquqşünası Ələsgər Məmmədli isə hələ jurnalistika fakültəsinə qəbul üçün qabiliyyət imtahanının tətbiq olunması ilə bağlı qərar qəbul edilən zaman bunun çox sərt bir addım olduğunu dediyini xatırladıb: "Universitet özü peşə öyrədilən yerdir. Həkimliyi bilib sonra gedib həkim olunmur, yəni həkimliyi gedib Tibb Universitetində öyrənirsən. Hüquqşünas əvvəl hüquqşünas olub, sonra gedib oxumur. Öncə gedib imtahan verirsən, sonra hüquqşünas olursan. Jurnalistika da elədir. Məqalə yazmağı bilməyən abituriyent 4-5 il jurnalistika fakültəsində təhsil aldıqdan sonra yazmağı öyrənməlidir. Hətta bu müddət ərzində o, jurnalistikanın bütün nəzəriyyəsini, peşə kodeksini mükəmməl mənimsəyən bir mütəxəssisə də çevrilə bilər. Hesab edirəm ki, "yazı qabiliyyəti olmayan abituriyentlər jurnalistikaya gəlməsin” kimi düşüncə absurddur. Əgər orta məktəb şagirdi məqalə yazmağı bilirsə, onda ali məktəbə niyə hazırlaşır? Öyrənəcək bir şey qalmayıbsa, 4-5 ilini gəlib, jurnalistika fakültəsində niyə itirməlidir? Universitetin işi bilməyəni öyrətməkdir. Ona görə də, öz fikrimdə qalaraq jurnalistikada qabiliyyət imtahanının tətbiqini kifayət qədər anormal bir qərar hesab edirəm. Bu qərarın verilməsi başından yanlış idi və artıq nəticələr də özünü göstərməkdədir. Bir neçə ali məktəbdə jurnalistika fakültələri bağlandı və ölkə üzrə bir qrupda olan uşaqların sayı qədər jurnalist hazırlanır. Bu isə artıq gələcəkdə jurnalistika üzrə peşəkarların sayının çox az və yaxud da heç olmayacağı deməkdir. Amma bir məsələ var ki, zərərin harasından dönsən xeyirdir”.
Ekspertin sözlərinə görə, qabiliyyət imtahanının tətbiqi jurnalistikanın gələcək inkişafı üçün mənfi bir addımdır: "Jurnalistika peşədir. Bu peşə ilə məşğul olmaq istəyənləri ayrı-seçkilik edərək ikiqat imtahana salmaq çox ciddi yanlışdır. Bu, hər hansı bir şeir yazmaq deyil ki, fitri istedad olsun. Müəllim inşa yazmağı öyrəndiyi kimi jurnalist də peşə etikasına uyğun şəkildə yazını hazırlamağı öyrənəcək. Ona görə bu imtahanın başından təsdiq olunması ciddi ayrı-seçkilik və konstitusiyanın 25-ci maddəsinə də zidd idi. Və mən bununla bağlı mediada öz fikrimi bildirmişdim. Bu gün də nəticə göstərir ki, bəli, jurnalistika fakültələri boş qalacaq. İndiki halda cəmisi 57 nəfər gələcəkdə jurnalistika təhsili almaq şansı əldə edib. Düşünürəm ki, bu əlbəttə, Azərbaycanın, xüsusilə, ifadə azadlığına və jurnalistikanın inkişafı baxımından gələcəyinə yönəlik mənfi bir addımdır. Bir an öncə bu səhvdən dönülməlidir və qabiliyyət imtahanı məsələsini ortadan qaldırmaq lazımdır. Əvvəlcə "KİV haqqında” qanuna dəyişiklik edərək ali təhsili olmayan şəxslərin redaktor olmasına qadağa qoydular, daha sonra isə jurnalistika fakültəsinə qabiliyyət imtahanı tətbiq etməklə mediaya balta vurdular”.
Jurnalistikaya marağın azalmasına gəldikdə isə Ə.Məmmədli deyib ki, jurnalistikaya maraq azalmayıb. Sadəcə olaraq, bu sektora qəbul üçün keçirilən qəbul imtahanı diskriminasiyaya məruz qaldığı üçün tələbə qəbulu azalıb: "Həkimlik, hüquqşünaslıq kimi mürəkkəb ixtisaslara və çətin fakültələrə tələbələr bir imtahan verməklə daxil olduqları halda jurnalistikaya 2 imtahan verirlər. Bu ayrıseçkiliyin nə mənası var? Deməli, 57 nəfərin fakültəyə qəbulu jurnalistikaya marağın azalmasının yox, sadəcə ikiqat imtahanın risk tələb etməsi ilə bağlıdır. Jurnalist olmaq istəyən abituriyentlərin qabiliyyət imtahanına girmək üçün aprel ayından qeydiyyatdan keçməsi həmin uşaqların digər ixtisasları seçmək şansını əlindən alır. Bu da böyük riskdir. Heç bir abituriyent yüzdə yüz bir ixtisası seçib gəlmir ali məktəbə. Amma jurnalistikanı seçən tələbə bəri başdan bütün imkanlarını məhdudlaşdırmış olur. Yəni ya jurnalistika, ya da heç. Buna rəğmən 57 nəfər tələbə jurnalistikaya qəbul ola bilibsə, bu da böyük işdir. Yəqin ki, gələn il heç bu qədər də olmayacaq. Uşaqları buna məcbur etmək doğru deyil. Çünki orta məktəbi bitirən məzunların 90 faiz hədəfi ali məktəbə qəbul olmaqdır”.

Gənclər üçün intelektual platforma olan AFU-da Sosial Mediada azadlıq və məsuliyyət mövzusunda 17 Fevral 2013 tarixli çıxışdan bir hissə. 

Əslində hər zaman aktualdır. 

"İnformasiyanın psixoloji təhlükəsizliyi haqqında " qanun layihəsi təşəbbüsünu tənqid etdik. 19 Fevral 2014-cü ildə yayılıb.

25 Noyabr 2015 tarixində yayıldı.

"2015 ci ildə Milli Məclisdə son 20 səsvermədə bütün hallarda qərarlar 99 faiz lehinə olmaqla qəbul edilib. Indiyə qədər parlamentin hökumətdən əvvəl təklif irəli sürdüyünü görməmişəm" - Ələsgər Məmmədli

2 May 2015 tarihinde yayınlandı

Mövzu: Azərbaycanda QHT qanunvericiliyi və yeni qanunlarda olan boşluqlar
Qonaq: Ələsgər Məmmədli
Aparıcı: Xalid Vahidoğlu

Sürət rekordmeni Parlament

Son 20 ildə Konstitusiya qəbul ediləndən bəri qanunların qəbulu və imzalanıb, qüvvəyə minməsində bu sürət olmamışdı. 5-ci gün axşam 4 dekabr 2015-cii ldə Milli Məclisdə bir neçə qanun layihəsi müzakirə olundu və qəbul olundu. Şənbə günü atrıq bunlar qüvvəyə minmişdi. Həm də qeyri iş günü.

Bunlardan dini ekstrimizm haqqında qanun ümumiyyətlə ilk oxunuşa çıxarılmışdı. Üstəlik elə həmin gün İnformasiya əldə etmək haqqında Qanunun tələbinə görə layihəsi Parlamentin rəsmi səhifəsinə ictimai müzakirə üçün yerləşdirilmişdi. http://meclis.gov.az/?%2Faz%2Flaw%2F  (Normalda qanunlar 3 oxunuşdan keçir)  
Digər məsələlər uşağı məktəbə 7 gün ardıcıl getməyən valideyinin 100 manat cərimələnməsi, dini səbəblərlə vətəndaşlıqdan mərhumetmə, İslam dininə aid ayin və mərasimlərin xaricdə dini təhsil almış Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı tərəfindən aparılmasına görə cinayət məsuliyyətinin yaranması və bir ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılması, polsin “dini ekstrimistlərə” qarşı silah tətəbiqini asanlaşdırması və s.
Dünən şənbə günü http://president.az/documents/laws saytında bu Qanunların hər birinin imzalanıb qüvvəyə mindiyini gördüyümdə çox təəccübləndim. Çünki, bu ilk dəfə baş verir. 24 saat ərzində həm qanun layihəsi ictimai müzakirəyə çıxarılır, həm komitələrdə və plenar sesiyada müzakirə edilir və qəbul edilir, həm MM rəhbəri tərəfindən imzalanıb Prezidentə göndərilir, həm də Prezident tərəfindən imzalanıb, yayılır və qüvvəyə minir. Bütün bunlar bir gün ərzində baş verir. 
Konstitusiyanın 97-ci maddəsi deyir ki: Qanunlar qəbul edildiyi gündən 14 gün müddətində Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə imzalanmaq üçün təqdim edilir. Təcili elan olunan qanun layihəsi Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə imzalanmaq üçün qəbul edildiyi gündən 24 saat ərzində təqdim edilir.
Konstitusiyanın 110-cu maddəsində isə: “ Azərbaycan Respublikasının Prezidenti qanunları ona təqdim olunmuş gündən başlayaraq 56 gün ərzində imzalayır”-deyir. 
Yəni normalda bu proses Parlamentdə qəbul edildikdən sonra 70 gün ərzində reallaşır. Belə anlaşılır ki, bu qanunlar təcili elan edilib. Lakin bunula bağlı mən Milli Məclisin müzakirəsindən olan reportajlarda bir qeyd görmədim. Ayrıca, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 96-cı maddəsinə əsasən qanunvericilik təşəbbüsü olan tərəflərin Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə təqdim etdiyi qanun və ya qərar layihələri iki ay ərzində səsə qoyulur. Qanun və ya qərar layihəsini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi, Azərbaycan Respublikasının Prokurorluğu və ya Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi təcili elan edibsə, bu müddət 20 gün təşkil edir. Yeni tərkibdə parlament öz fəaliyyətinə yalnız 24 Noyabr 2015-ci ildə başlayıb. Cəmi 11 gün öncə. Belə olan halda, həqiqətən ilklərin yaşandığı çıx açıqdır.  

Dini ekstremizmə qarşı qanunvericiliyə edilmiş yeniliklərdə çoxsaylı qeyri-müəyyənliklər var

http://www.amerikaninsesi.org/content/elesger_memedli/3087443.html

Ələsgər Məmmədli: Dini ekstremizmə qarşı qanunvericiliyə edilmiş yeniliklərdə çoxsaylı qeyri-müəyyənliklər var

Azərbaycan Milli Məclisinin birinci oxunuşda qəbul etdiyi "Dini ekstremizmə qarşı mübarizə haqqında" qanun layihəsində çoxsaylı qeyri-müəyyənliklər var. Bu barədə hüquqşünas Ələsgər Məmmədli Amerikanın Səsinə müsahibəsində bildirib.

Sənədə əsasən, Azərbaycan qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada dini ekstremizm əleyhinə aparılan xüsusi əməliyyat zamanı dini ekstremistlərin həyatına, sağlamlığına və ya əmlakına ziyan vurulmasına yol verilir. Dini ekstremizmə qarşı mübarizədə iştirak edən şəxs dini ekstremizm əleyhinə aparılan xüsusi əməliyyat zamanı vurulmuş ziyana görə məsuliyyət daşımır.

“Bu artıq dini ekstremizmə qarşı mübarizə zamanı xəbərdarlıq edilmədən insanın həyatına, əmlakına ziyan vura biləcək hərəkərlərə yol açır və ziyan vuran şəxsə qarşı məsuliyyət müəyyən edilməyib. Qanun layihəsində göstərilməli idi ki, ancaq zəruri müdafiə halında və qarşıdurma halı olduqda öncədən xəbərdarlıq etmək şərti ilə silahdan istifadə oluna bilər. Sənəddə dini ekstermizmin, dini radikalizmin aydın anlayışı verilməlidir. Bu əməliyyata hüquqi qiymətin kimin verəcəyi də qanunda əksini tapmalıdır. Çünki burada insan həyatı, mülkiyyətə ziyan vurulması kimi konstitusion hüquqların məhdudlaşdırılmasından söhbət gedir-, o qeyd edib.

Eyni zamanda, qanun layihəsində xaricdə dini təhsil alan şəxslərin dini mərasimləri aparmasına qadağa qoyulması nəzərdə tutulur.

“Bu qanun qüvvəyə minəndən sonra Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri və onun müavini də dini mərasim idarə edə bilməyəcək. Çünki Allahşükür Paşazadə və onun müavini Azərbaycanda təhsil almayıb. Bu, düzgün hüquqi yanaşma deyil. Harada təhsil almanın ekstremizmə və ya radikalizmə hər hansı aidiyyatı yoxdur. Burada şəxslərə fərdi yanaşma olmalıdır, dini ekstremizmlə məşğul olanlar cəzalandırlmalıdır”, o qeyd edib.

“Vətəndaşlıq haqqında” qanuna edilmiş əlavəyə görə, Azərbaycanda terrorda iştirak etmək, konstitusiya quruluşunun zorla dəyişdirilməsi hərəkətlərinin həyata keçirilməsi vətəndaşlığın itirilməsi ilə nəticələnəcək.

Sənəddə deyilir ki, vətəndaş dini təhsil adı altında xarici dövlətdə hərbi təlim keçərsə, düşmənçilik zəminində dini məzhəbləri yayarsa, dini ayinlər adı altında xarici dövlətdə dini münaqişələrdə iştirak edərsə, həmin fəaliyyətə digər şəxsi cəlb edərsə, yaxud bu məqsədlə silahlı qrup yaradarsa vətəndaşlıqdan məhrum ediləcək.

“Əvvəla konstitusiyaya görə, heç kim Azərbaycan vətəndaşını vətəndaşlıqdan məhrum edə bilməz. Vətəndaşlığın itirilməsi anlayışı hüquqda yoxdur və bunun hüquqi nəticəsi vətəndaşlıqdan məhrum etmədir. Azərbaycan konstitusiyasının 53-cü maddəsinə görə Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı heç bir halda vətəndaşlıqdan məhrum edilə bilməz. Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı heç bir halda Azərbaycandan qovula və ya xarici dövlətə verilə bilməz. Konstitusiya norması qanuna bu əlavəni qeyri-mümkün edir. Ona görə də qanun qəbul edilməmişdən öncə Konstitusiya Məhkəməsinin rəyinin alınması zəruri idi.

İndi düşünmək lazımdır ki, Azərbaycan vətəndaşı vətəndaşlıqdan məhrum edildikdən sonra onu hansı ölkə qəbul edəcək? Onun gələcək taleyi necə olacaq? Bu insanın yaşamaq hüququna birbaşa təhlükə yaradır. Qanuna bu dəyişikliyin məntiqi ümumiyyətlə başa düşülmür”, Məmmədli qeyd edib.

Brüssel səfəri təssüratlarım

Bu gün Brüssel səfərini başa vurub ölkəyə qayıtdım. Belə rəsmi  səfərlərdən sonra bir qayda olaraq iki istiqamətdə fikirlərimi paylaşmaq istəyirəm. Birinci, rəsmi tədbir və onun nəticələri, ikincisi isə həmin ölkə haqqında təəssüratlarım.

Bu yazıda rəsmi tədbirdən təssüratlarımı paylaşmağa çalışacağam. Çünki, Avropa İttifaqı və Avropa Komissiyasından birlikdə dəvət aldığım “Şərq Tərəfdaşlıq ölkələri və Rusiyada Medianın vəziyyəti” mövzusunda iki günlük seminarda diqqətimi çəkən maraqlı məqamlar oldu.

Bu dəvəti alanda Azərbaycandan daha kimlərin iştirak edəcəyinə dair heç bir məlumatım yox idi. Ora çatdıqda mənə məlum oldu ki, əsas iştirakçılardan biri və seminarın 2-ci günündə məruzəçi olması planlaşdırılan şəxsin Azərbaycandan çıxışı mümkün olmayıb. Onun çıxışına inzibati orqanların məhdudiyyət gətirdiyini yüksək tribunadan seminarın moderatoru cənab Andris Kesteris səsləndirdi. Bu addım ölkəm adına şəxsən məni çox utandırdı. Seminarda məruzəçi olaraq bütün ölkələrdən, Rusiyadan, Belarusdan, Ukraynadan,  Gürcüstandan, Ermənistandan, Moldovadan xüsusi məruzə ilə çıxış edən olsa da ölkəmizdən məruzəçinin gedişinə icazə verilmədiyindən, bu səviyyədə təmsil olmadı. Bu son anda məlum olduğundan, proqramda əvəzləmənin də aparılması mümkün olmamışdı.  Yaranmış boşluğu doldurmaq tam mümkün olmasa da, mən sual adı altında xırda arayışla çıxış edib, qismən də olsa ölkənin təmsil olunduğunu göstərməyə çalışdım.

Çox aydın səviyyədə hiss olunur ki, Azərbaycan sürətlə Avropa ilə əməkdaşlıqdan uzaqlaşır. Bunu iki gün ərzindəki müzakirələrdən, çıxışların mahiyyətindən, həyata keçirilən proqramların əhatəsindən də aydın görmək olurdu.

Tədbirin ana mövzusu Şərq tərəfdaşlığı ölkələrində və Rusiyada medianın vəziyyəti olsa da, mənim şəxsi müşahidələrim göstərir ki, Rusiya daha önə çıxmışdı. Demək olar ki, bütün panellərdə ana mövzu Rusiya, onun aqressiv politikaları, mediada  propaqanda siyasəti və rusdilli məkanda dominantlıq həvəsi müzakirə predmeti idi.

Xüsusilə şərqi Avropa ölkələrindən və Baltikyanı respublikalarından olan məruzəçilər Rusiyanın siyasətindən çox narahat idilər. Bunu çox tez-tez hiss etdirirdilər. Rusiyanın Ukraynanın bir hissəsini işğal etməsi Avropanı, xüsusilə şərqi Avropalıları çox “qorxudub”. 

Tədbirdə aydın görünən xətlərdən biri Gürcüstan hökuməti və vətəndaş cəmiyyətinin ciddi şəkildə Avropa Birliyinə inteqrasiya yolunda olması idi. Şərq tərəfdaşlığı çərçivəsində istər Avropa İttifaqının parlamenti, istərsə də Avropa Komissiyası ilə əməkdaşlıq etməsinin mövcudluğu idi. Bu ölkədə ciddi irəliləyişlər var.  Avropa Birliyi, Avropa Komissiyası burada əhatəli proqramlar həyata keçirir. Xüsusilə Gürcüstanda özəl media sektoruna maddi və material dəstək verilir, yeni vərdişlərin öyrədilməsi, yeni münasibətlərin formalaşması hərtərəfli dəstəklənir.

Rusiyanın əlaltısı olmasına baxmayaraq Ermənistanla, Gürcüstan qədər olmasa da, münasibətlərdə irəliləyişlər var. Bu ölkədə qərblə bağını qoparmaq istəməyənlərə ciddi dəstək verildiyi bəlli oldu. Xüsusilə Avropa Birliyinin geniş proyektlərinin bu ölkəni də əhatə etdiyi səsləndi. Cənubi Qafqazda Gürcüstanla bərabər Ermənistan da  Şərq tərəfdaşlığı layihələrində birlikdə koordinasiya edilir. Şərq Strateji Kommunikasiya Hədəf Grupunun rəhbəri xanım Anneli Kimber də bu layihələri kordinasiya edir.

Cənubi Qafqazın bu iki ölkəsi Avropa ilə münasibətdə sürətlə bizi üstələyir.  Azərbaycan isə Avropa Komissiyasının bütün layihələrini ölkədə dayandırdı. Xarici donorların ölkədə fəaliyyətinə məhdudiyyət gətirdi. Qanunvericilikdə dəyişiklik edərək, xarici mənbədən gələn qrantların ölkənin inkişafına dəstək verməsinin önünü kəsdi. Ölkəmizdə hər hansı sosial, humanitar layihələri dəstəkləmək istəyən donorların rəsmi olaraq qeydiyyatdan keçmələrini tələb etdi. Üstəlik də, bu tələbi tənzimləyən qaydalar 23 aydır ki yaradılmadı. Yəni, qısası “biz sizi istəmirik!”- deyildi. Bu geişat gələcək nöqteyi-nəzərindən çox təhlükəli məcaraya yönəlir.  Gələcəkdə regional problemlərin həllində bizim qarşımızda bu iki ölkənin mütləq üstünlüyünün formalaşması indidən gedir. Özünü təcridlə biz gələcəyimizə ciddi balta vururuq. Avropa qurumları ilə sıx əməkdaşlıq edilməməsi, bizim adımızın artıq çox geridə olan Orta Asiya ölkəsi Özbəkistanla bir çəkilməsinə aparıb çıxarır. Təsadüfi deyil ki, 17 noyabrda tədbirin ilk panelində “Azad medinın, ifadə azadlığının, demokratiya və insan haqlarının dəstəklənməsində Avropa Parlamentinin rolu” –mövzusu müzakirə edilərkən, xanım Heidi Hautala Gürcüstanda Rustavi telekanalı ətrafındakı problemlərdən danışdıqdan sonra Ermənistanda Rusiyanın təsirinin Azərbaycana qarşı ciddi nifrət və aqresivlik yaratdığını vurğuladı və bu ölkələrdə media azadlığına müəyyən problemlər yaradıldığını bildirdi. Sonra isə Azərbaycandakı vəziyyətlə bağlı danımağın mənasız olduğunu bildirərək, ölkəni və rəhbərini Özbəkistanla eyni səviyyədə “diktatura-diktator”  adlandırdı. Yüksək səviyyədə keçirilən tədbirlərdə ölkəmizin adına deyilən hər mənfi  fikir hansısa bir fakta söykənəndə deyəcək bir söz tapmaq olmur. Araşdırmaçı jurnalist Xədicə İsmayıl başda olmaqla, Tofiq Yaqublu, Seymur Həziyev, Rauf Mirqədirov, Pərviz Həşimov, Hilal Məmmədov, Nidaçı blogerlər və digər həbsdə olan ondan çox ifadə azadlığı carçılarının adları sıralandığında, ödürülən jurnalistlərdən Elmar Hüqeynovun, Rafiq Tağının qatillərinin azadlıqda gəzdiklərini bildikdə “bizdə ifadə azadlığının problemi yoxdur”, “Media azaddır”- demək sadəcə ağlı yerində olmamaq kimi qəbul edilə bilər...

Seminar sadəcə problemləri deməklə bitmədi. Avropa Parlamentinin, Avropa Komissiyasının bu ölkələrdə demokratiyanın dəstəklənməsi və media azdlığının vəziyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində yaxın planları, habelə, strateji kommunikasiya vasitələrinin işlədilməsi də müzakirə mövzusu oldu. Çox aydın ifadə edilən bir fikir vardı. Avropa yaşadığı dəyərləri “ixrac”- edə bilməz. Bu sadəcə yaşana bilə, yaşanaraq  göstərilə bilər,  anlatıla bilər. Kim daha yaxşı olmaq istəyirsə, onunla əməkdaşlıq etmək, onu dəstəkləmək mümkündür. Kim bunu istəmirsə, bunu zorla ora aparmaq nə mümkündür, nə də zəruridir. Hətta, son vaxtlar sürətlə artan Rusya  mediasındakı propaqandanın önlənməsinin metodları müzakirə edilərkən, Avropa rəsmilərinin bu mövqeyi çox önə çıxdı. “Biz propaqandaya propaqanda ilə cavab verə bilmərik. Bizim öz prinsiplərimiz var. Biz plüralizmi, çoxfikirliliyi, alternativliyi təşviq və təbliğ edə bilərik, amma təbliğata təbliğatla cavab verə bilmərik”.   Odur ki, planlar açıqlanırkən, layihələrin coğrafiyası müzakirə edilərkən demək olar ki Azərbaycan adı ortada olmadı. Bunun səbəbi, Azərbaycanın rəsmi  mövqeyinin Avropadan uzaqlaşmaq olduğudur.

Azərbaycana xarici mənbədən gələcək bu istiqamətli layihələrə 2013-cü ildən yollar bağlanıb. Siyasi körpülərə isə 2015-ci ilin sentyabrının 10-dan sonra “od vurulub”. Yanmaqda olan bu körpünün atəşini hələ ki söndürmək istəyən yoxdur.

Bir sözlə cəmiyyət olaraq  istehlak etdiyimiz mallarda, texnikada, sürdüyümüz maşınlarda, ev alətlərində, mebellərdə, tibb sektorunda,  xidmətdə, tətildə, müalicədə Avropaya üstünlük versək də, davranışlarımızda, düşüncəmizdə,  ifadəmizdə,  başqalarının hüquqlarına və haqlarına sayğıda, hüquqa əməldə,  idarəetmədə “şərqli” olaraq qalmağı seçmişik. Siyasi olaraq Avropaya, coğrafi olduğumuzdan çox-cox uzaqlaşmaqdayıq!             

MTN-RİYTN "əməkdaşlığının" qanunu səbəbləri

Bu gün Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Naziri Əli Abbasovun işdən çıxarılması ilə 25 gündür “Eldar Mahmudovun işi” ətrafında davam edən müzakirələrə yeni məqamlar əlavə edildi. Dərhal hökumətin kor-koranə təbliğatçısı olan TV-lər və digər media orqanları müxtəlif “xəyanət” iddiaları ilə öz efirlərini, səhifələrini bəzəməyə başladılar.

Əslində problemin kökünə heç kim baxmaq istəmir. Heç kim soruşmur ki, nəyə görə MTN rabitə sisteminə bu qədər geniş müdaxilə edə bilib və bunun hüquqi səbəbi varmı? Varsa səbəb nədən qaynaqlanır? “Heç kimin ağlına gəlmir,” yaxud  heç kimə sərf etmir ki, bu prosesə təkan verən Telekommunikasiya haqqında Qanundakı olan antidemokratik, nə ictimai nə də hüquqi  nəzarətə imkan verməyən müddəalardan danışsın.

Mən bir neçə dəfə telekommunikasiya sahəsinin hüquqi tənzimləməsi ilə bağlı araşdırmalar aparmış və bu məsələni gündəmə gətirmişəm. Bunun gələcəkdə ciddi problemlər yaradacağını, hüquqi və ictimai nəzarət imkanları olmayan sistemin bir gün hər kəsə zərər verəcək vəziyyətə gələcəyini yüksək tribunalarda, beynəlxalq və milli konfranslarda söyləmişəm. Məhkəmə qərarına ehtiyac olmadan şəbəkələrə müvafiq qurumların istəyi ilə qurğular yerləşdirmək və onların istəyinə uyğun olaraq, dinləmə və izləmə həyata keçirmək ciddi hüquqi pozuntudur.

Məsələnin mahiyyəti bundadır ki,  14 iyun 2005-ci il tarixdə № 927-IIQ saylı Telekommunikasiya haqqında Qanunun 39-cu maddəsi MTN-ə geniş səlahiyyət vermişdir. Maddə belədir:

“Maddə 39. Operatorların, provayderlərin əməliyyat-axtarış, kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat fəaliyyətini həyata keçirən orqanlarla qarşılıqlı əlaqəsi

39.1. Operatorlar, provayderlər qanunla müəyyən edilmiş qaydada əməliyyat-axtarış, kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat tədbirlərinin keçirilməsi üçün şərait yaratmağa, bu məqsədlə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi şərtlərə uyğun telekommunikasiya şəbəkələrini əlavə texniki vasitələrlə təchiz etməyə, təşkilati məsələləri həll etməyə və bu tədbirlərin keçirilməsində istifadə olunan üsulları gizli saxlamağa borcludur. ^[9]

39.2. Bu tələblərin pozulmasına görə operator, provayder qanunla müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyır.”

Qanun çox aydın şəkildə Operatorlar, provayderlərə məcbur edir ki,  MTN-in müəyyən etdiyi şərtlərə uyğun telekommunikasiya şəbəkələrini əlavə texniki vasitələrlə təchiz etsin, təşkilati məsələləri həll etsin və bu tədbirlərin keçirilməsində istifadə olunan üsulları gizli saxlasın. Hətta, Bu tələblərin pozulmasına görə operator, provayder qanunla müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyır. Hər hansı məhkəmə qərarı olmadan bu qurğuların istifadəsi MTN-in müəyyən etdiyi çərçivədə hər kəsə yönəlməkdə sərbəstdir. Heç bir nəzarət mexanizmi yoxdur.

2006-cı il 27 sentyabr tarixli 465 nömrəli Fərmanda qanundakı səlahiyyət təkbaşına MTN-ə verilmişditr. Son 9 ildə bu belə davam etdi.   2 oktyabr 2015-ci il də Prezidentin Fərmanı ilə MTN-dən əlavə Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyinin səlahiyyətlərinə aid olan hissədə isə Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyi ilə razılaşdırılmaqla Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinə də bu səlahiyyət verilmişdir. Beləliklə, Eldar Mahmudovun vəzifədən alınmasından 15 gün öncə onun səlahiyyətləri XDMX ilə paylaşılmışdır. Beləliklə, yenə də beynəlxalq standartlarda olduğundan fərli olaraq məhkəmənin qərarına ehtiyac olmadan, proses davam edəcək. Yəni gələcəkdə də bənzər, şəxslərin keyfinə uyğun dinləmələr, izləmələrin olduğuna dair informasiyalar eşidəcəksiniz. İndidən buna hazır olun ki, şok olmayasınız. Sadəcə bir fərq olacaq, gələcəkdə daha çox qurumun əməkdaşları haqqında bunu eşidə bilərik.  

Seçkiləri saxtalaşdırmaq cinayətdir

Son günlər sosial şəbəkələri seçkilərin kobud saxtalaşdırması faktları bəzəyir.

 MSK-nın öz resurslarında iki rəqəmi bir-birindən kəskin fərqlənir. Eyni dairə üzrə (35 Dairə) seçkilər bitdikdən sonra seçici aktivliyini göstərən mənbə ilə, protokolda seçici aktivliyini göstərən qrafa arasında bir dairə üzrə mindən çox seçici fərqi var. Ümumiyyətlə, 60-dan çox dairədə heç bir alternativ görüşlü namizədlərin olmaması, seçkilərin əsas müxalif partiya\lar, qurum və topluluq tərəfindən baykot edilməsinə baxmayaraq, yenə də nəticələrə mərkəzləşmiş müdaxilələrin olduğunu təsdiqləyən çoxsaylı sübutlar paylaşılmaqda, pozuntulara yol verən bir nəfər də məsuliyyətə cəlb edilməməkdədəir. Bu da öz növbəsində yeni müzakirə açır.

Cəmiyyət sonsuzadək onun rəyinə hörmət etməyib, seçki nəticələrinə müdaxilə edənləri seyr etməlidirmi? Yoxsa buna dur! demək üçün bir legitim haqq vardır? Bu suala cavab olaraq xırda hüquqi araşdırma aparıb bunun nəticəsini sizinlə də paylaşıram.

 Seçkilərin demokratik keçirilməsini diktə edəcək mexanizmlər hər zaman vardır. Bu mexanizmləriin legitimliyinin mənbəyi 1995-ci ildə Azərbaycan xalqı tərəfindən referendum yolu ilə təsdiq edilən Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının müddəalarıdır. 

Konstitusiyanın 1-ci maddəsinin 1-ci bəndində göstərilir ki: " Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyətinin yeganə mənbəyi Azərbaycan xalqıdır."

Konstitusiyanın 6-cı maddəsi “Hakimiyyətin mənimsənilməsinə yol verilməməsi” başlığını daşıyır və maddədə “Azərbaycan xalqının heç bir hissəsi, sosial qrup, təşkilat və ya heç bir şəxs hakimiyyətin həyata keçirilməsi səlahiyyətini mənimsəyə bilməz”- deyir. Ardınca 2-ci bənddə “Hakimiyyətin mənimsənilməsi xalqa qarşı ən ağır cinayətdir”-deyərək, bu əmələ qol qoyan şəxsləri cinayətkar kimi göstərir. Konstitusiyanın 7-ci maddəsi dövlət hakimiyyətini həyata keçirən 3 qoldan 2-nin seçkilərlə formalaşdırıldığını bildirir. 

Yəni bizim nümunəmizdə parlamentin formalaşmasına müdaxilə edib, seçkini saxtalaşdıran sosial qruplar, şəxslər (bura inzibati vəzifə tutan şəxslər, komissiyalarda üzv və ya rəhbər olan şəxslər, partiya nümayəndələri, jek işçiləri, məktəb müəllimləri, səhiyyə işçiləri, müşahidəçi kimliyində gizlənənlər, icraçı rolunda olan qruplar və s. daxildir) bu əmələ qoy qolduqları andan konkret olaraq cinayətkar hesab edilirlər. Konstitusiya sadəcə olmazları göstərib, nəzəri duruş müəyyən etməklə işini bitmiş hesab etmir. Bu zaman hakimiyyətin mənbəyi olan xalqa qurduğu dövləti, konstitusion quruluşu, hakimiyyəti mənimsəyən tərəfə qarşı müqavimət hüququ tanıyır. Konstitusiyanın 54-cü maddəsi: “Dövlətə qarşı qiyama və ya dövlət çevrilişinə müstəqil müqavimət göstərmək Azərbaycan Respublikasının hər bir vətəndaşının hüququdur.”-deyərək, müqavimət göstərməyi şəxsin legitim hüququ olaraq tanıyıb. Hakimiyyəti qeyri-legitim yolla (seçkiləri saxtalaşdırmaq yolu ilə) dəyişmək, yaxud əldə saxlamaq dövlət çevrilişinin bir formasıdır. Buna müqavimət göstərmək isə konstitusion hüquqdur. Siyasi tərəflər Konstitusion hüquqlara hörmət göstərməlidir.