Dövlət Qurumlarında İnformasiya Şəffaflığının Monitorinqinin Yekun HESABATI

 

İcraçı: Hüquqşünas Ələsgər Məmmədli 

“Dövlət Qurumlarında İnformasiya Şəffaflığının Monitorinqi 01 aprel 2020 – 15 dekabr 2020 dövrünü əhatə edib. 

I.Giriş

Azərbaycan Respublikası “Dövlət Qurumlarında İnformasiya Şəffaflığının Ölçülməsi”  Layihəsi çərçivəsində 10 dövlət qurumu, 18 nazirlik, 18 komitə, şirkətlər, komissiyalar, 7 dövlət xidməti, 16 agentlik və fond, 12 Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (ASC) və Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti QSC), Naxçıvan Muxtar Respublikasının şəhər və rayon icra hakimiyyətləri də daxil olmaqla 10 qurumu, habelə, 79 şəhər və rayon icra hakimiyyətinin monitorinqi aparılımışdır. Ümumilikdə 170 dövlət qurumlarının, hüquqi şəxslərin və yerli icra hakimiyyətləri orqanlarının rəsmi saytı monitorinq olunmuşdur. 

Dövlət qurumlarının informasiya resurslarının “İnformasiya əldə etmək haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun tələblərinə uyğunluğu, rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının vəziyyəti iki qiymətləndirici metodla monitorinq edilmişdir. Mərkəzi icra hakimiyyətlərinin rəsmi internet saytlarının onlayn şəffaflıq vəziyyəti 13 parametr və 59 qiymətləndirici meyarlar üzrə (Cədvəl-1), yerli icra hakimiyyətləri (Cədvəl-14) və Naxçıvan MR-nın onlayn şəffaflıq vəziyyəti isə 12 parametr və 46 qiymətləndirici meyarlarla (Cədvəl-19) analiz olunmuşdur.  

Metodikada dövlət  qurumlarının rəsmi İnternet  resurslarında yerləşdirilən 8873 xidmətlər, informasiyalar  kəmiyyət  və keyfiyyət  cəhətdən  analiz  edilmiş  və qiymətləndirilmişdir.

Yekun Hesabat  dövlət qurumlarının informasiya resurslarının Parametrlər üzrə ümumi mənzərəsini, yetərli və dolğun bilgi verməsini, saytın texniki imkanlarını və funksionallığını, habelə, Dövlət Xidmətləri Portalında (www.dxr.az ) e-xidmətlərin məlumat bazasının mövcud durumunu ayrılıqda və dolğun şəkildə analiz etmişdir.

Eyni zamanda Hesabatda dövlət qurumlarının internet saytlarında çatışmayan bilgilər və bu çatışmazlıqların aradan qaldırılması və saytların təkmilləşdirilməsi istiqamətdə bəzi tövsiyələr də təqdim olunmuşdur.

 

II. Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının Monitorinqi

Monitorinq prosesində 81 mərkəzi icra hakimiyyəti və hüquqi şəxslərin rəsmi  İnternet resursunun monitorinqi aparılıb. Təqdim edilən informasiyaların “İnformasiya  əldə edilməsi haqqında” Qanunun tələblərinə uyğunluğu ölçülüb. 13 parametr və 59 qiymətləndirici meyar üzrə aparılan monitorinq zamanı ümumilikdə dövlət  qurumlarının rəsmi İnternet  resurslarında yerləşdirilən 4779 informasiya bölməsinə giriş edilib. Saytlarda 2750 informasiya bölməsi üzrə (57.5%) məlumatlar olsa da 2030 məlumat bölməsində (42.5%) heç bir informasiya açıqlanmayıb. Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının 55-i (68%-i) informasiya açıqlığı üzrə 50%-lik həddi keçib. 

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı  ən çox (85-100%)  açıqlanan informasiyalar (Cədvəl-11) 33 meyar üzrə 55.9% təşkil edib. Əsasən və qismən (50-85%) açıqlanan informasiyalar (Cədvəl-12) 15 meyar üzrə 25.4% və dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq açıqlanmayan və ya səthi açıqlanan (0-45%) informasiyalar isə (Cədvəl-13) 11 meyar üzrə 18.6% olub. 

Dövlət qurumlarının İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu əsasən normaldır və istifadə üçün rahatdır. Əksəriyyət saytlarda geniş bilgilər yer alıb və bölmələr üzrə dolğunluğu qeyd edə bilərik. Saytların texniki imkanları və funksionallığı da qənaətbəxşdir. 

Lakin, saytlarda çatışmayan bilgilər də mövcuddur.   Xüsusilə, struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri,  rəhbərlərin, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası, dövlət qurumunun cari norma- (qayda) yaratma layihələrinin müzakirəsində vətəndaşların iştirak şərtləri, qurumların büdcəsi və onun icrası haqqında məlumat, büdcədənkənar daxilolmalar və onların istiqamətləri barədə informasiyalar, tenderlər, müsabiqələr, dövlət proqramları, dövlət satınalmaları haqqında məlumatlar habelə, tender və yarışmaların nəticələri ilə bağlı mübahisələrin həlli qaydaları o cümlədən bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər,  işə qəbulla bağlı komissiyalar haqqında bilgilər əsasən defsit məlumatlar kateqoriyasına aiddir. İctimai informasiya subyektlərinin informasiya xidmətlərinin fəaliyyəti qənaətbəxş deyil. Xüsusilə, saytların elektron qaydada informasiya əldə etmək üçün platformaları qanunvericiliyini tələblərinə uyğun formalaşdırılmayıb, demək olar ki, böyük əksəriyyət dövlət qurumu saytlarında müraciətlə informasiya sorğusu fərqli məsələlər olmasına baxmayaraq ya eyniləşdirilib, yaxud əlavə şərtlər və tələblər qoyulub. Özəlliklə, sorğuçudan qanunvericilikdə tələb olunmasına yol verilməyən cinsi, təhsil vəziyyəti, sosial mənşəyi, şəxsiyyət vəsiqəsinin nömrəsi və FİN kodu və digər əlavə informasiyalar məcburi bilgilər kimi tələb olunmaqdadır. Halbuki, informasiya əldə etmək üçün zəruri olan elektron sorğuların qəbulu əlçatımlı və şərtləri yalnız qanunla nəzərdə tuutlan çərçivədə aydın olmalıdır. 

Dövlət qurumunun bütün rəsmi saytlarında fəaliyyət göstərdiyi sahədən asılı olmayaraq hakim siyasi partiyanın və onun əsas rəhbərliyinin təbliğinə dair materealların çoxluğundan  əsas panellər xeyli mürəkkəb və qarışıqdır.  Axtarış sistemində açar sözlərə görə axtarışın qaneedici olmaması, habelə, Sayt strukturunda məlumatların yerləşdirildiyi başlıqların vahid standartda təqdim edilməməsini də qeyd edə bilərik. 

“Google” üzərindən sadə axtarışla tapılan açıq informasiyaların saytın özündə olmaması və ya çox qarışıq alt başlıqlarda gizlədilməsi halları kifayət qədərdir.  Dövlət qurumu ilə bağlı bir çox sənədin ziyarətçiyə təqdim olunarkən yalnız məcburi yükləmə sistemli olması, əks əlaqə üçün informasiya sorğusu seçiminin olmaması, habelə, elektron müraciət zamanı əlavə şəxsi məlumatların tələb edilməsi ziyarətçi üçün əlavə çətinliklər yaradır.

Mərkəzi icra orqanlarının informasiya açıqlığı üzrə Monitorinqində istifadə olunan Parametrlər və qiymətləndirmə Meyarları (Cədvəl-1)

№	Qiymətləndirmə →	Kəmiyyət Həcm	Dolğunluq	Aktuallıq	Giriş	İnformasiya açıqlığı
	Parametrlər ↓
1.Dövlət qurumu ilə bağlı informasiya (haqqında)
1.1.	Qurumun tarixi	1	1	1	1	100
1.2.	Rəhbərləri haqqında məlumatlar və kollegiya	0.9	0.9	1	1	90
1.3.	Dövlət qurumunun fəaliyyətini təmin edən qanunverici baza. Əsasnamə və təlimatlar	1	0.9	1	1	98
2.Ziyarətçilərin dövlət qurumu ilə əlaqə saxlaması üçün imkanlar
2.1.	Dövlət qurumunun yerləşdiyi ünvan	1	1	1	1	100
2.2.	Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri	0.9	0.9	1	1	90
2.3.	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları	07	1	1		70
2.4.	Dövlət qurumunun ünvanının marşrut və sxemi	1	0.9	1	1	98
2.5.	Dövlət qurumuna getmək üçün müxtəlif istiqamətlərdən gələn ictimai nəqliyyat	0.2	0.3	1	1	20
3.Dövlət qurumunun strukturu
3.1.	Dövlət qurumunun strukturunun ümumi sxemi. Aparat	1	0.8	1	1	95
3.2.	Dövlət qurumunun alt bölmələri və regional strukturu	0.8	0.8	1		80
3.3.	Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar	0.8	0.8	1	1	80
3.4.	Struktur bölmələrinin dəqiq (tam) ünvanları	0.8	0.8	1	1	80
3.5.	Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri	0	0	0	0	0
3.6	Qurumun tabeliyindəki informasiya sistemləri	0.5	0.5	1	1	50
4. Rəhbər və rəhbər işçilər. Əks əlaqə
4.1.	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları	0.7	0.8	1	1	75
4.2.	Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər	0.4	0.5	1	1	45
4.3.	Dövlət qurumunun rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları	0.5	0.5	1	1	50
4.4.	Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları	0.6	0.6	1	1	60
4.5.	Dövlət qurumu ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan	1	1	1	1	100
5. Dövlət qurumunun cari fəaliyyəti haqqında informasiya
5.1.	Mətbuat üçün açıqlamalar və onların  tezliyi	1	1	1	1	100
5.2.	Dövlət qurumuna aid olan informasiya	1	1	1	1	100
5.3.	Dövlət qurumuna aid olan hər cür başqa cari informasiya	1	1	1	1	100
5.4.	Qurumdaxili əmr və qərarlar	1	0.8	1	1	95
5.5.	Bu cür aktların reyestri (qəbul və qüvvəyə minmə tarixi də daxil olmaqla)	1	0.8	1	1	95
5.6.	Dövlət qurumunun həyata keçirdiyi proqram və layihələrlə bağlı bölmə və yetərli məlumatlar	1	0.8	1	1	95
6. Ümumi dövlət büdcəsinin quruma aid hissəsi (ayrıntıları ilə) və onun icrası
6.1.	Qurumun büdcəsi və onun icrası haqqında məlumat	0.1	0.1	0.5	1	5
6.2.	Büdcədənkənar daxilolmalar və onların istiqamətləri barədə informasiya	0.1	0.1	0.5	1	5
7.Dövlət qurumu tərəfindən təklif edilən xidmətlər haqqında informasiya
7.1.	Dövlət qurumunun təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər	0.8	0.8	1	1	80
7.2.	Dövlət qurumu tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər	0.8	0.8	1	1	80
7.3.	Elektron formada təklif olunan xidmətlər. Xidmətlərin statistikası ( sayı)	0.9	0.9	1	1	90
7.4.	Onlayn müraciət imkanı	0.9	0.9	1	1	90
7.5.	Qaynar xətt	0.7	0.6	1	1	65
7.6.	Xidmətlərdən istifadə qaydaları	0.7	0.7	1	1	70
7.7	Çağrı Mərkəzi	0.7	0.6	1	1	65
8.İşə qəbul qaydaları və boş iş yerləri haqqında bilgi
8.1.	Dövlət qurumu və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi	0.7	0.7	1	1	75
8.2.	İşə qəbulun norma və qaydaları	0.7	0.7	1	1	75
8.3.	İşə qəbulla bağlı komissiyalar haqqında bilgi	0.4	0.4	1	1	40
8.4.	Dövlət qurumu və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar	0.6	0.6	1	1	60
8.5.	Boş iş yerləri haqqında elanların arxivi	0.3	0.3	1	1	30
9.Sahə işçilərinin əmək haqları
9.1.	Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası	0.1	0.1	0.1	1	5
10.Vətəndaşların qəbul şərtləri və qəbul günləri (saatları)
10.1.	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi	1	0.9	1	1	98
10.2.	Dövlət qurumunda vətəndaşların qəbul qaydaları	1	0.9	1	1	98
10.3.	Dövlət qurumunun ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları.  Digər qəbul formaları (video qəbul və s)	1	1	1	1	100
10.4.	Dövlət qulluqçusunun etika qaydaları haqqında bilgi	1	0.9	1	1	98
11.Tender və yarışmaların keçirilməsi ilə bağlı bütün mümkün qayda və elanlar
11.1.	Dövlət qurumu tərəfindən tenderlər, hərraclar və yarışmaların keçirilmə qaydaları	0.9	0.9	1	1	90
11.2.	Tenderlərin, hərracların keçirilməsi ilə bağlı elanlar və nəticələri	0.9	0.9	1	1	90
11.3.	Tender və yarışmaların nəticələri	0.9	0.9	1	1	90
11.4.	Elanların arxivi	0.8	0.8	1	1	80
11.5.	Tender və yarışmaların nəticələri ilə bağlı mübahisələrin həlli qaydaları	0.3	0.3	1	1	30
12.Dövlət qurumunun norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti
12.1.	Dövlət qurumunun cari norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti	0.9	0.9	1	1	90
12.2.	Bütün mümkün normativ aktların layihələri (tam mətni)	0.9	0.9	1	1	90
12.3.	Bu cür layihələrin müzakirəsində vətəndaşların iştirak şərtləri	0.1	0.1	0.1	1	0.5
12.4.	Dövlət qurumunun norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti ilə bağlı arxiv	0.9	0.9	1	1	90
13.Yuxarıda qeyd edilən informasiyalara giriş üçün texniki imkanlar
13.1.	Dövlət qurumunun İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu	1	1	1	1	100
13.2.	Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu	0.7	0.7	1	1	70
13.3.	İstifadə rahatlığı	1	1	1	1	100
13.4	Domen rahatlığı	1	1	1	1	100
13.5.	Sayt daxilində axtarış	0.8	0.8	1	1	80
13.6	Sosial mediadan istifadə imkanları və onların yenilənməsi (aktivliyi)	1	0.9	1	1	95

Mərkəzi icra orqanlarının informasiya açıqlığı 

Reytinq Cədvəlindən (Cədvəl-2) göründüyü kimi Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının ən yüksək informasiya açıqlığı göstəricisi 70.1%-lə nazirliklərə (Cədvəl-3), ən aşağı göstərici isə 43.6%-lə dövlət xidmətlərinə (Cədvəl-8) aiddir.

Müvafiq olaraq digər reytinqlər aşağıdakı kimi sıralanır. Dövlət komitələri, dövlət şirkətləri, dövlət komissiyaları 59%-lə ikincidir. (Cədvəl-4)

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin,  Milli Məclisin, Nazirlər Kabinetinin, Konstitusiya Məhkəməsinin, Ali Məhkəmənin, Baş Prokurorluğun, Mərkəzi Bankın, İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilin, Milli Elmlər Akademiyasının və Məhkəmə-Hüquq Şurasının saytlarının da daxil olduğu (Cədvəl-5) dövlət qurumları 56.2% -lə üçüncü yerdədir. Agentlik və fondlar 54.6%-lə dördüncü (Cədvəl-6), açıq və qapalı səhmdar cəmiyyətlər (ASC və QSC) 48.9%-lə beşinci (Cədvəl-7) pillədədir. Qeyd etdiyimiz kimi ən sonuncu, altıcı yerdə 43.6%-lə dövlət xidmətləri qərar tutub. 

Mərkəzi icra orqanlarının informasiya açıqlığı baxımından 98.3%-lə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi www.mlspp.gov.az və Vergilər Nazirliyi (İqtisadiyyat) www.taxes.gov.az , 93.2%-lə Energetika Nazirliyi www.mie.gov.az , 91.5%-lə Maliyyə Nazirliyi www.maliyye.gov.az və 91.5%-lə Dövlət Statistika Komitəsi www.azstat.org  ilk beşlikdədir.

Müvafiq olaraq sonuncu beşlikdə qərar tutan dövlət qurumları isə belə sıralanır. 30.5%-lə 77-ci yerdə “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC www.aztv.az , 20.3%-lə 78-79-cu yerlərdə Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA www.anama.gov.az və Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi www.caa.gov.az , 16.1%-lə 80-ci sırada Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası www.human.gov.az və nəhayət 4.2%-lə ən soncu 81-ci yeri Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyasının www.aak.gov.az rəsmi saytı  tutur.

№	Cədvəl-2 Mərkəzi icra orqanları	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi	www.mlspp.gov.az	98.3
2	- İqtisadiyyat Nazirliyi-Vergilər	www.taxes.gov.az	98.3
3	Energetika Nazirliyi	www.mie.gov.az	93.2
4	Maliyyə Nazirliyi	www.maliyye.gov.az	91.5
5	Dövlət Statistika Komitəsi	www.azstat.org	91.5
6	Dövlət Gömrük Komitəsi	www.customs.gov.az	89.8
7	Ədliyyə Nazirliyi	www.en.gov.az	89.8
8	Baş Prokurorluq	www.genprosecutor.gov.az	89.8
9	İqtisadiyyat Nazirliyi	www.economy.gov.az	85.5
10	Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi	www.eco.gov.az	84.7
11	Mədəniyyət Nazirliyi	www.mct.gov.az	83.5
12	Dövlət Turizm Agentliyi	www.tourism.gov.az	83
13	Dövlət İmtahan Mərkəzi	www.dim.gov.az	77.9
14	Təhsil Nazirliyi	www.edu.gov.az	79.6
15	Müəllif Hüquqları Agentliyi	www.copag.gov.az	76.2
16	Mərkəzi Seçki Komissiyası	www.msk.gov.az	76.2
17	Dövlət Sığorta Kommersiya Şirkəti	www.azersigorta.az	74.5
18	Mərkəzi Bank	www.cbar.az	72.8
19	Dövlət Neft Şirkəti	www.socar.az	72
20	Dövlət Neft Fondu	www.oilfound.az	71.1
21	Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi	www.scwra.gov.az	70.3
22	Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi	www.mincom.gov.az	70.3
23	Daxili İşlər Nazirliyi	www.din.gov.az	69.4
24	Hesablama Palatası	www.ach.gov.az	69.4
25	Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi	www.refugee.gov.az	67.7
26	“Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC	www.railway.gov.az	67.7
27	AR Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi	www.asan.gov.az  www.vxsida.gov.az	67.7
28	Auditorlar Palatası	www.audit.gov.az	67.7
29	Azərsu ASC	www.azersu.az	66.1
30	Gənclər və İdman Nazirliyi	www.mys.gov.az	65.2
31	QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurası	www.cssn.gov.az	64.4
32	Elmin İnkişafı Fondu	www.elmfondu.gov.az	64.4
33	Fövqəladə Hallar Nazirliyi	www.fhn.gov.az	63.5
34	İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili	www.ombudsman.gov.az	61.8
35	Milli Teleradio Şurası	www.ntrc.gov.az	61.8
36	Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu	www.edf.gov.az	61
37	Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi	www.arxkom.gov.az	59.3
38	İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu	www.mcgf.gov.az	59.3
39	Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi	www.aayda.gov.az	57.6
40	Dövlət Dəniz Administrasiyası	www.ardda.gov.az	57.6
41	Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Komissiya	www.antikorrupsiya.gov.az	57.6
42	Ali Məhkəmə	www.supremecourt.gov.az	57.6
43	Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC	www.mst.gov.az	57.6
44	Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi	www.diaspora.gov.az	55.9
45	Xarici İşlər Nazirliyi	www.mfa.gov.az	55.9
46	Milli Arxiv İdarəsi	www.milliarxiv.gov.az	54.2
47	Milli Elmlər Akademiyası	www.elm.gov.az	53.3
48	“AzerGold” QSC	www.azergold.az	52.5
49	"Bakı Metropoliteni" QSC	www.metro.gov.az	52.5
50	Konstitusiya Məhkəməsi	www.constcourt.gov.az	52.5
51	Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti	www.seferberlik.gov.az	51.6
52	Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti	www.consumer.gov.az	51.6
53	Səhiyyə Nazirliyi	www.sehiyye.gov.az	50.8
54	Nazirlər Kabineti	www.cabmin.gov.az	50.8
55	Milli Məclis	www.meclis.gov.az	50
56	Aqrarkredit QSC	www.aqrarkredit.az	49.1
57	İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti	www.emdk.gov.az	48.4
58	Müdafiə Nazirliyi	www.mod.gov.az	47.4
59	AzərEnerji ASC	www.azerenerji.gov.az	46.6
60	Dövlət Miqrasiya Xidməti	www.migration.gov.az	46.1
61	Azərxalça ASC	www.azerxalca.az	44
62	Azərişıq ASC	www.azerishiq.gov.az	44
63	Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti	www.dmx.gov.az	44
64	Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi	www.agro.gov.az	44
65	Müdafiə Sənayesi Nazirliyi	www.mdi.gov.az	44
66	Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi	www.scfwca.gov.az	43.2
67	Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi	www.afsa.gov.az	40.6
68	Tarif Şurası	www.tariffcouncil.gov.az	40.6
69	Azəristiliktəchizat ASC	www.azeristilik.gov.az	38.9
70	Azərbaycan Hava Yolları QSC	www.azal.az	37.2
71	Azərbaycan Respublikası Prezidentinin saytı	www.president.gov.az	37.2
72	Məhkəmə-Hüquq Şurası	www.jlc.gov.az	36.4
73	Dövlət Təhlükəszilik Xidməti	www.mns.gov.az	32.3
74	Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu	www.kivdf.gov.az	32.2
75	Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi	www.dyp.gov.az	32.2
76	Dövlət Sərhəd Xidməti	www.dsx.gov.az	30.8
77	“Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC	www.aztv.az	30.5
78	Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA	www.anama.gov.az	20.3
79	Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi	www.caa.gov.az	20.3
80	Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası	www.human.gov.az	16.1
81	Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyası	www.aak.gov.az	4.2
	Mərkəzi icra orqanları üzrə orta açıqlıq göstəricisi- cəmi		57.5%

Nazirliklər üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-3)

Nazirliklərin rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 1062 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 745 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (70.1%) məlumatlar təhlil olunub. 

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin www.mlspp.gov.az  rəsmi saytı və Vergilər Nazirliyinin (indi İqtisadiyyat Nazirliyinə daxildir) www.taxes.gov.az rəsmi saytı bütün parametrlər üzrə yetərli və dolğun bilgi verməsi baxımından diqqət çəkir. Bu iki qurumun informasiya açıqlığı 98.3% -lə ilk yerdədir.  Saytların istifadəsi rahatdır və olduqca dolğun bilgi təqdim edir. Bu qurumların Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az  e-xidmətlərin məlumat bazasında müvafiq olaraq ən çox (96 və 209) elektron xidməti təqdim olunub. Ümumiyyətlə 18 nazirliyin hamısı www.dxr.az  e-xidmətinə inteqrasiya olunub və müvafiq sahələrə uyğun olaraq 774 e-xidmət təqdim edilib.

Energetika, Maliyyə, Ədliyyə, İqtisadiyyat, Ekologiya və Təbii Sərvətlər, Mədəniyyət, Təhsil, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin də Saytlarında e-xidmətlər bölümü kifayət qədər zəngin təəssürat yaradır. İnformasiyalara giriş üçün texniki imkanlar qənaətbəxşdir. Dövlət qurumunun İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi yüksək səviyyədədir. Bəzi parametrlər üzrə yetərli məlumatlar olmasa da, əsasən lazımi bilgilər təqdim edilir. 

Nazirliklər arasında Müdafiə, Kənd Təsərrüfatı və Müdafiə Sənayesi Nazirliklərinin saytları informasiya açıqlığı baxımından daha zəif qiymətləndirilib. Müdafiə və Müdafiə Sənayesi Nazirliklərinin informasiya açıqlığı baxımından spesfikliyini nəzərə alsaq alınan nəticələr qənaətbəxş sayıla bilər. Ancaq Kənd Təsərrüfatı və Səhiyyə Nazirliklərinin informasiya açıqlığı mənfi qiymətləndirilir. Xatırladaq ki Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin saytı vizulallığı və məlumat zənginliyinə görə ən yaxşı saytlardan biri kimi qeyd edilə bilər. Dövlət Xidmətləri Portalında  l49 xidmət təqdim olunub. Ancaq bir çox parametrlər üzrə informasiyaların olmaması bu Saytın reytinq cədvəlində aşağı sıralarda olması ilə nəticələnib.

Nazirliklərin ən çox (Cədvəl-11), qismən (Cədvəl-12) və az (Cədvəl-13) açıqladıqları informasiyaları ilə daha əhatəli şəkildə müvafiq cədvəllərdən tanış olmaq mümkündür.  

№	Cədvəl-3 Dövlət qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi	www.mlspp.gov.az	98.3
2	Vergilər Nazirliyi - İqtisadiyyat Nazirliyi	www.taxes.gov.az	98.3
3	Energetika Nazirliyi	www.mie.gov.az	93.2
4	Maliyyə Nazirliyi	www.maliyye.gov.az	91.5
5	Ədliyyə Nazirliyi	www.en.gov.az	89.8
6	İqtisadiyyat Nazirliyi	www.economy.gov.az	85.5
7	Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi	www.eco.gov.az	84.7
8	Mədəniyyət Nazirliyi	www.mct.gov.az	83.5
9	Təhsil Nazirliyi	www.edu.gov.az	79.6
10	Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi	www.mincom.gov.az	70.3
11	Daxili İşlər Nazirliyi	www.din.gov.az	69.4
12	Gənclər və İdman Nazirliyi	www.mys.gov.az	65.2
13	Fövqəladə Hallar Nazirliyi	www.fhn.gov.az	63.5
14	Xarici İşlər Nazirliyi	www.mfa.gov.az	55.9
15	Səhiyyə Nazirliyi	www.sehiyye.gov.az	50.8
16	Müdafiə Nazirliyi	www.mod.gov.az	47.4
17	Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi	www.agro.gov.az	44
18	Müdafiə Sənayesi Nazirliyi	www.mdi.gov.az	44
19	Mərkəzi icra orqanları üzrə orta açıqlıq göstəricisi		70.1%

Komitələr, Şirkətlər, Komissiyalar üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-4)

Komitələr, Şirkətlər və Komissiyaların rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 1062 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 627.5 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (59%) məlumatlar təhlil olunub.

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin www.azstat.org  rəsmi saytı əksər parametrlər üzrə yetərli və dolğun bilgi verməsi baxımından diqqət çəkir. Bu qurumun informasiya açıqlığı 91.5% -lə ilk yerdədir. İkinci yerdə Dövlət Gömrük Komitəsinin www.customs.gov.az saytı 89.8%, üçüncü və dördüncü yerləri isə 76.2%-lə müvafiq olaraq Dövlət İmtahan Mərkəzi www.dim.gov.az və Mərkəzi Seçki Komissiyası www.msk.gov.az tutur. 

Ümumi götürdükdə Komitələrin, Şirkətlərin və Komissiyaların Saytların istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə dolğun bilgilər təqdim edir. Bu qurumların 7-si Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az  e-xidmətlərin məlumat bazasına inteqrasiya olunsa da  11-i olunmayıb. Ümumilikdə isə Portala 75 müvafiq elektron xidmətləri təqdim olunub. 

Bu dövlət qurumlarının İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi yüksək səviyyədə olsa da bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgilər təqdim edilmir.

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən pis göstərici 4.2%-lə Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyasına www.aak.gov.az aiddir. Bu saytda sahə üzrə xeyli dolğun məlumatlar təqdim olunsa da qiymətləndirici paramertlərə və meyarlara uyğun gəlmədiyinə görə daha zəif qiymətləndirilib. 

Həmçinin, 16.1%-lə Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası www.human.gov.az və 32.2%-lə Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi www.dyp.gov.az sonuncu üçlükdə yer tutub.  

Komitələr, Şirkətlər və Komissiyaların ən çox (Cədvəl-11), qismən (Cədvəl-12) və az (Cədvəl-13) açıqladıqları informasiyaları ilə daha əhatəli şəkildə müvafiq cədvəllərdən tanış olmaq mümkündür.

№	Cədvəl-4 Komitələr, Şirkətlər, Komissiyalar	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə)
1	Dövlət Statistika Komitəsi	www.azstat.org	91.5
2	Dövlət Gömrük Komitəsi	www.customs.gov.az	89.8
3	Dövlət İmtahan Mərkəzi	www.dim.gov.az	76.2
4	Mərkəzi Seçki Komissiyası	www.msk.gov.az	76.2
5	Dövlət Sığorta Kommersiya Şirkəti	www.azersigorta.az	74.5
6	Dövlət Neft Şirkəti	www.socar.az	72
7	Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi	www.scwra.gov.az	70.3
8	Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi	www.refugee.gov.az	67.7
9	QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurası	www.cssn.gov.az	64.4
10	Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi	www.arxkom.gov.az	59.3
11	Dövlət Dəniz Administrasiyası	www.ardda.gov.az	57.6
12	Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Komissiya	www.antikorrupsiya.gov.az	57.6
13	Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi	www.diaspora.gov.az	55.9
14	Milli Arxiv İdarəsi	www.milliarxiv.gov.az	54.2
15	Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi	www.scfwca.gov.az	43.2
16	Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi	www.dyp.gov.az	32.2
17	Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası	www.human.gov.az	16.1
18	Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyası	www.aak.gov.az	4.2
Cəmi			59%

Dövlət qurumları üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-5)

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin saytının da daxil olduğu 10 dövlət qurumunun rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 590 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 332 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (56.2%) məlumatlar təhlil olunub.

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Baş Prokurorluğun www.genprosecutor.gov.az  rəsmi saytı əksər parametrlər üzrə yetərli və dolğun bilgi verməsi baxımından diqqət çəkir. Bu qurumun informasiya açıqlığı 89.8% -lə ilk yerdədir. İkinci yerdə 72.8%-lə Mərkəzi Bankın www.cbar.az  saytıdır. 

Ümumi götürdükdə bu qurumların Saytlarının istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə xeyli maraqlı bilgilər təqdim edir. Bu dövlət qurumlarının İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi yüksək səviyyədə olsa da bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgilər təqdim edilmir.

Mərkəzi Bank istisna olmaqla bu qurumların heç biri Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az  e-xidmətlərin məlumat bazasına inteqrasiya olunmayıb. Yalnız Portalda Mərkəzi Bankın 64 elektron xidmətlərini tapmaq mümkündür. 

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən aşağı göstərici 36.4%-lə Məhkəmə-Hüquq Şurasına www.jlc.gov.az aiddir. Həmçinin, 37.2%-lə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin saytı www.president.gov.az və 50%-lə Milli Məclisin www.meclis.gov.az rəsmi saytını qeyd edə bilərik. 

№	Cədvəl-5 Dövlət qurumu	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) %
1	Baş Prokurorluq	www.genprosecutor.gov.az	89.8
2	Mərkəzi Bank 64	www.cbar.az	72.8
3	İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili	www.ombudsman.gov.az	61.8
4	Ali Məhkəmə	www.supremecourt.gov.az	57.6
5	Milli Elmlər Akademiyası	www.elm.gov.az	53.3
6	Konstitusiya Məhkəməsi	www.constcourt.gov.az	52.5
7	Nazirlər Kabineti	www.cabmin.gov.az	50.8
8	Milli Məclis	www.meclis.gov.az	50
9	Azərbaycan Respublikası Prezidentinin saytı	www.president.gov.az	37.2
10	Məhkəmə-Hüquq Şurası	www.jlc.gov.az	36.4
Cəmi:	Dövlət orqanlarının orta açıqlıq göstəricisi		56.2%

Agentlik və fondlar üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-6)

Agentlik və Fondların rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 949 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 518.5 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (54.6%) məlumatlar təhlil olunub. 

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Dövlət Turizm Agentliyinin www.tourism.gov.az  rəsmi saytı əksər parametrlər üzrə yetərli və dolğun bilgi verməsi baxımından diqqət çəkir. Bu qurumun informasiya açıqlığı 83% -lə ilk yerdədir. İkinci yerdə Müəllif Hüquqları Agentliyinin www.copag.gov.az saytı 76.2%, üçüncü və dördüncü yerləri isə 67.7%-lə müvafiq olaraq AR Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi www.asan.gov.az , www.vxsida.gov.az  və Auditorlar Palatası www.audit.gov.az  tutur.

Ümumi götürdükdə Agentlik və Fondların Saytlarının istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə yetərli bilgilər tapmaq olar. Bu qurumların Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az  e-xidmətlərin məlumat bazasında  25 elektron xidmətləri təqdim olunub. İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi qənaətbəxş olsa da bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgilər təqdim edilmir.

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən pis göstərici 20.3%-lə Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi www.caa.gov.az və  Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA www.anama.gov.az saytlarıdır. Habelə, 32.2%-lə Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun www.kivdf.gov.az saytı da aşağı yerdə qərar tutub. 

№	Cədvəl-6 Agentlik və fondlar	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) %
1	Dövlət Turizm Agentliyi	www.tourism.gov.az	83
2	Müəllif Hüquqları Agentliyi	www.copag.gov.az	76.2
3	AR Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi	www.asan.gov.az  www.vxsida.gov.az	67.7
4	Auditorlar Palatası	www.audit.gov.az	67.7
5	Dövlət Neft Fondu	www.oilfound.az	64.4
6	Elmin İnkişafı Fondu	www.elmfondu.gov.az	64.4
7	Milli Teleradio Şurası	www.ntrc.gov.az	61.8
8	Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu	www.edf.gov.az	61
9	Hesablama Palatası	www.ach.gov.az	61
10	İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu	www.mcgf.gov.az	59.3
11	Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi	www.aayda.gov.az	57.6
12	Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi	www.afsa.gov.az	40.6
13	Tarif Şurası	www.tariffcouncil.gov.az	40.6
14	Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu	www.kivdf.gov.az	32.2
15	Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA	www.anama.gov.az	20.3
16	Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi	www.caa.gov.az	20.3
Cəmi			54.6%

ASC QSC üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-7)

 Açıq (ASC) və Qapalı Səhmdar Cəmiyyətlərin (QSC) rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 708 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 346.5 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən 48.9% məlumatlar təhlil olunub. 

Bu dövlət qurumlarının bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgiləri təqdim edilməsə də, İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi normal qiymətləndirilir.

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin  www.railway.gov.az saytı 67.7%-lə ilk yerdədir. İkinci yerdə Azərsu ASC www.azersu.az saytı 66.1%, üçüncü yerdə isə 57.6%-lə Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-nin www.mst.gov.az  saytıdır. 

Ümumi götürdükdə Komitələrin, Şirkətlərin və Komissiyaların Saytların istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə dolğun bilgilər təqdim edir.  Bu qurumların Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az e-xidmətlərin məlumat bazasında 41 elektron xidmətləri təqdim olunub.

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən aşağı göstərici 30.5%-lə “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC www.aztv.az rəsmi saytıdır. Azərbaycan Hava Yolları QSC www.azal.az saytı 37.2%-lə ikinci, Azəristiliktəchizat ASC www.azeristilik.gov.az saytı isə 38.9%-lə üçüncü yerdədir.

 

№	Cədvəl-7 Açıq Səhmdar Cəmiyyət ASC   Qapalı Səhmdar Cəmiyyət QSC	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) %
1	“Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC	www.railway.gov.az	67.7
2	Azərsu ASC	www.azersu.az	66.1
3	Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC	www.mst.gov.az	57.6
4	“AzerGold” QSC	www.azergold.az	52.5
5	"Bakı Metropoliteni" QSC	www.metro.gov.az	52.5
6	Aqrarkredit QSC	www.aqrarkredit.az	49.1
7	AzərEnerji ASC	www.azerenerji.gov.az	46.6
8	Azərxalça ASC	www.azerxalca.az	44
9	Azərişıq ASC	www.azerishiq.gov.az	44
10	Azəristiliktəchizat ASC	www.azeristilik.gov.az	38.9
11	Azərbaycan Hava Yolları QSC	www.azal.az	37.2
12	“Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” QSC	www.aztv.az	30.5
	ASC və QSC üzrə orta açıqlıq göstəricisi		48.9%

Dövlət xidmətləri üzrə orta açıqlıq göstəricisi

(Cədvəl-8)

Azərbaycan Respublikası 7 Dövlət xidmətlərinin rəsmi saytlarının Monitorinqi zamanı 413 informasiya və xidmət blokuna giriş edilib. Təqribən 180 informasiya bloku üzrə yerləşdirilən (43.6%) məlumatlar təhlil olunub.  

Mərkəzi icra orqanlarının rəsmi internet resurslarının informasiya açıqlığının müəyyən edilməsi üçün nəzərdə tutulan parametrlərə uyğun olaraq Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti www.seferberlik.gov.az 51.6%-lə birinci yerdədir. 

Ümumi götürdükdə dövlət xidmətlərinin Saytlarının istifadəsi rahatdır və sahələri üzrə xeyli maraqlı bilgilər təqdim edir. Bu dövlət qurumlarının İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu, istifadə rahatlığı, domen rahatlığı, sayt daxilində axtarış sistemi məqbul olsa da bəzi parametrlər üzrə yetərli bilgilər təqdim edilmir.

Dövlət Xidmətləri Portalında www.dxr.az e-xidmətlərin məlumat bazasına inteqrasiya olunmuş 32 elektron xidmətləri tapmaq mümkündür. 

İnformasiya açıqlığı baxımından müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən ən aşağı göstərici 30.8%-lə Dövlət Sərhəd Xidməti  www.dsx.gov.az saytına aiddir. 

№	Cədvəl-8 Dövlət xidmətləri	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti 32	www.seferberlik.gov.az	51.6
2	Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti	www.consumer.gov.az	51.6
3	İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti	www.emdk.gov.az	48.4
4	Dövlət Miqrasiya Xidməti	www.migration.gov.az	46.1
5	Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti	www.dmx.gov.az	44
6	Dövlət Təhlükəszilik Xidməti	www.mns.gov.az	32.3
7	Dövlət Sərhəd Xidməti	www.dsx.gov.az	30.8
	Dövlət xidmətləri üzrə orta açıqlıq göstəricisi		43.6%

Reytinq Cədvəlinə görə ilk onluqda olan dövlət qurumları: (Cədvəl-9)

№	Cədvəl-9 Dövlət qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi	www.mlspp.gov.az	98.3
2	Vergilər Nazirliyi - İqtisadiyyat Nazirliyi	www.taxes.gov.az	98.3
3	Energetika Nazirliyi	www.mie.gov.az	93.2
4	Maliyyə Nazirliyi1	www.maliyye.gov.az	91.5
5	Dövlət Statistika Komitəsi	www.azstat.org	91.5
6	Dövlət Gömrük Komitəsi	www.customs.gov.az	89.8
7	Ədliyyə Nazirliyi	www.en.gov.az	89.8
8	Baş Prokurorluq	www.genprosecutor.gov.az	89.8
9	İqtisadiyyat Nazirliyi	www.economy.gov.az	85.5
10	Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi	www.eco.gov.az	84.7

Reytinq Cədvəlində sonuncu onluq aşağıdakı kimidir: (Cədvəl-10)

№	Dövlət qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə) 2020
1	Məhkəmə-Hüquq Şurası	www.jlc.gov.az	36.4
2	Dövlət Təhlükəszilik Xidməti  5	www.mns.gov.az	32.3
3	Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu	www.kivdf.gov.az	32.2
4	Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi	www.dyp.gov.az	32.2
5	Dövlət Sərhəd Xidməti 2	www.dsx.gov.az	30.8
6	“Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri”QSC	www.aztv.az	30.5
7	Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ANAMA	www.anama.gov.az	20.3
8	Dövlət Mülki Aviasiya Agentliyi	www.caa.gov.az	20.3
9	Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası	www.human.gov.az	16.1
10	Prezident yanında Ali Attestasiya Komissiyası	www.aak.gov.az	4.2

Monitorinq zamanı  dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında ən çox açıqlanan  informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-11)

%	Ən çox açıqlanan İnformasiyalar
95-100	Qurumun tarixi. Dövlət qurumunun yerləşdiyi ünvan. Dövlət qurumunun fəaliyyətini təmin edən qanunverici baza. Əsasnamə və təlimatlar. Dövlət qurumunun ünvanının marşrut və sxemi. Dövlət qurumunun strukturunun ümumi sxemi. Aparat. Dövlət qurumu ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan. Mətbuat üçün açıqlamalar və onların  tezliyi. Dövlət qurumuna aid olan informasiya. Dövlət qurumuna aid olan hər cür başqa cari informasiya. Qurumdaxili əmr və qərarlar. Bu cür aktların reyestri (qəbul və qüvvəyə minmə tarixi də daxil olmaqla). Dövlət qurumunun həyata keçirdiyi proqram və layihələrlə bağlı bölmə və yetərli məlumatlar. Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi. Dövlət qurumunda vətəndaşların qəbul qaydaları. Dövlət qurumunun ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları. Digər qəbul formaları (video qəbul və s). Dövlət qulluqçusunun etika qaydaları haqqında bilgi. Dövlət qurumunun İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu. İstifadə rahatlığı. Domen rahatlığı. Sosial mediadan istifadə imkanları və onların yenilənməsi (aktivliyi)
85-95	Dövlət qurumunun rəhbərləri haqqında məlumatlar və kollegiya. Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri. Elektron formada təklif olunan xidmətlər. Xidmətlərin statistikası ( sayı). Onlayn müraciət imkanı. Dövlət qurumu tərəfindən tenderlər, hərraclar və yarışmaların keçirilmə qaydaları. Tenderlərin, hərracların keçirilməsi ilə bağlı elanlar və nəticələri. Tender və yarışmaların nəticələri. Dövlət qurumunun cari norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti.  Bütün mümkün normativ aktların layihələri (tam mətni). Dövlət qurumunun norma- (qanun)yaratma fəaliyyəti ilə bağlı arxiv.

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında əsasən açıqlanan informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-12)

%	Əsasən və qismən açıqlanan İnformasiyalar
65-85	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları. Dövlət qurumunun alt bölmələri və regional strukturu. Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar. Struktur bölmələrinin dəqiq (tam) ünvanları. Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları. Dövlət qurumunun təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər. Dövlət qurumu tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər. Qaynar xətt. Xidmətlərdən istifadə qaydaları. Çağrı Mərkəzi. Dövlət qurumu və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi.İşə qəbulun norma və qaydaları. Elanların arxivi. Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu. Sayt daxilində axtarış.
50-65	Qurumun tabeliyindəki informasiya sistemləri. Dövlət qurumunun rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları. Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları. Dövlət qurumu və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar.

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq açıqlanmayan və ya səthi açıqlanan informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-13)

%	Açıqlanmayan və ya az açıqlanan  İnformasiyalar
0-1	Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri. Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası. Dövlət qurumunun cari norma- (qanun)yaratma layihələrinin müzakirəsində vətəndaşların iştirak şərtləri.
5-10	Qurumun büdcəsi və onun icrası haqqında məlumat. Büdcədənkənar daxilolmalar və onların istiqamətləri barədə informasiya.
15-35	Dövlət qurumuna getmək üçün müxtəlif istiqamətlərdən gələn ictimai nəqliyyat. Boş iş yerləri haqqında elanların arxivi. Tenderlər, müsabiqələr, dövlət proqramları, dövlət satınalmaları haqqında məlumatlar. Tender və yarışmaların nəticələri ilə bağlı mübahisələrin həlli qaydaları.
40-45	Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər. İşə qəbulla bağlı komissiyalar haqqında bilgi.

Yerli icra orqanlarının (şəhər və rayon icra hakimiyyətlərinin) informasiya açıqlığı üzrə Monitorinqində istifadə olunan Parametrlər və qiymətləndirmə Meyarları (Cədvəl-14)

Qiymətləndirmə → Parametrlər ↓		Kəmiyyət Həcm	Dolğunluq	Aktuallıq	Giriş	İnformasiya açıqlığı
İcra hakimiyyəti ilə bağlı informasiya (haqqında)						%
1.1.	İcra hakimiyyətinin başçısı.  Bioqrafiyası və icra aparatı	0.8	0.5	0.5	1	80%
1.2.	Struktur, İH  Əsasnaməsi, Dövlət qulluqçusunun etik davranış  qaydaları haqqında AR  qanunu	0.9	0.9	1	1	90%
1.3.	Rayon/şəhər haqqında məlumat, tarixi, mədəniyyəti və s	1	1	1	1	100%
Ziyarətçilərin icra hakimiyyəti ilə əlaqə saxlaması üçün imkanlar
2.1.	İcra hakimiyyətinin yerləşdiyi ünvan	1	1	1	1	100%
2.2.	Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri	0.7	0.7	1	1	70%
2.3.	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları.	0.1	0.1	0.1	1	10%
İcra hakimiyyətinin strukturu
3.1.	İcra hakimiyyətinin alt bölmələri və  yerli icra nümayəndəlikləri	1	1	1	1	100%
3.2.	Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar	0.5	0.5	1	1	50%
3.3.	Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri	0.5	0.5	1	0.5	50%
3.4.	Əsas idarə və müəssisələr, banklar, təhsil və mədəniyyət qurumları haqqında bilgilər	1	1	1	1	100%
3.5.	Bələdiyyələr haqqında məlumatlar	0.8	0.8	1	1	80%
Rəhbər və rəhbər işçilər. Əks əlaqə
4.1.	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları	0	0	0	0	0
4.2.	Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər	0	0	0	0	0
4.3.	İcra hakimiyyətinin rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları	0	0	0	0	0
4.4.	Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları	0	0	0	0	0
4.5.	İcra hakimiyyəti ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan	1	1	1	1	100%
4.6.	Vətəndaşların müraciətlərinə baxılma qaydası	0	0	0	0	0
4.7.	Rayondan/şəhərdən seçilmiş millət vəkili haqqında məlumat və əlaqə imknaı	0.1	1	1	1	10%
İcra hakimiyyətinin cari fəaliyyəti haqqında informasiya
5.1.	Mətbuat üçün açıqlamalar	1	1	1	1	100%
5.2.	Rayonda həyata keçirilən dövlət layihələri və proqramları haqqında məlumatlar	1	1	1	1	100%
5.3.	Rayonun/şəhərin ictimai həyatı haqqında məlumatlar	1	1	1	1	100%
5.4.	Qurumdaxili əmrlər, sərəncamlar və qərarlar	1	1	1	1	100%
5.5.	İcra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, cari işlər haqqında məlumatlar (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat və s. sahələrdə)	1	1	1	1	100%
5.6.	Rayonun/şəhərin ictimai-siyasi qurumları, media qurumları haqqında bilgilər	0.5	0.5	1	1	50%
Ümumi dövlət büdcəsinin icra hakimiyyətinə aid hissəsi (ayrıntıları ilə) və onun icrası
6.1.	Büdcə haqqında məlumat	0	0	0	0	0
6.2.	Rayonun büdcəsi (gəlir və xərclər) haqqında məlumat	0	0	0	0	0
İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən xidmətlər haqqında informasiya
7.1.	İcra hakimiyyətinin təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər	0.5	0.5	1	1	50%
7.2.	İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər	0.5	0.5	1	1	50%
7.3.	Elektron formada təklif olunan xidmətlərin statistikası	0	0	0	0	0
7.4.	Onlayn müraciət etmək imkanı	0	0	0	0	0
7.5.	Xidmətlərdən istifadə qaydaları	0	0	0	0	0
İşə qəbul qaydaları və boş iş yerləri haqqında bilgi
8.1.	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi	0	0	0	0	0
8.2.	İşə qəbulun norma və qaydaları	0	0	0	0	0
8.3.	İşə qəbulla bağlı mümkün komissiyalar haqqında bilgi	0	0	0	0	0
8.4.	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar	0	0	0	0	0
Sahə işçilərinin əmək haqları
9.1.	Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası	0	0	0	0	0
Vətəndaşların qəbul şərtləri və qəbul günləri (saatları)
10.1.	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi	0	0	0	0	0
10.2.	İcra hakimiyyətində vətəndaşların qəbul qaydaları	0	0	0	0	0
10.3.	İcra hakimiyyətinin ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları	1	1	1	1	100%
Tender və yarışmaların keçirilməsi ilə bağlı bütün mümkün qayda və elanlar
11.1.	Dövlət orqanları tərəfindən tender və yarışmaların keçirilməsinin qaydaları ilə bağlı ümumi informasiya	0	0	0	0	0
11.2.	İcra hakimiyyəti tərəfindən tender və yarışmaların keçirilmə qaydaları	0	0	0	0	0
11.3.	Tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı elanlar	0	0	0	0	0
Yuxarıda qeyd edilən informasiyalara giriş üçün texniki imkanlar
12.1.	İcra hakimiyyətinin İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu	1	1	1	1	100%
12.2.	Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu	0	0	0	0	0
12.3.	İstifadə üçün rahatlığı	1	1	1	1	100%
12.4	Sosial mediadan istifadə imkanları	0	0	0	0	0

Yerli icra hakimiyyətlərinin informasiya açıqlığı

Monitorinq prosesində 79 yerli icra hakimiyyəti qurumunun (şəhər və rayon icra hakimiyyətlərinin) rəsmi  İnternet resursunun monitorinqi aparılıb. İcra hakimiyyətinin İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu normaldır və istifadə üçün rahatdır. 

Lakin, ictimai informasiya subyektlərinin informasiya xidmətlərinin fəaliyyəti qənaətbəxş deyil. Xidmət sektoru ilə İKT sektorunun qarşılıqlı əlaqələri ümumiyyətlə tənzimlənməyib. Müvafiq olaraq informasiya infrastrukturu formalaşdırmayıb.

Monitorinqin nəticəsi göstərir ki Mərkəzi icra qurumları ilə müqayisədə yerli icra hakimiyyətlərinin internet resursları  olduqca aşağı göstəricilər əldə edib. Demək olar ki əksəriyyət  yerli icra orqanlarında informasiya açıqlığı baxımından vəziyyət pisdir. Eyni bir standart əsasında yaradılan  yerli icra orqanlarının saytları əsasən bir-birini təkrar edir və açıqlanması vacib olan informasiyaların çox cüzi bir hissəsi  sayta yerləşdirilib.  

12 parametr və 46 qiymətləndirici meyar üzrə aparılan monitorinq zamanı ümumilikdə 3634 informasiya bölməsinə giriş edilib. Saytlarda 1627 informasiya bölməsi üzrə (44.7%) məlumatlar olsa da 2007 məlumat bölməsində (55.3%) heç bir informasiya açıqlanmayıb. Təqdim edilən informasiyaların “İnformasiya  əldə edilməsi haqqında” Qanunun tələblərinə uyğunluğu ölçülüb.

3 parametr üzrə 17 meyar (36.9%) tamamilə və ya əsasən, 2 parametr üzrə 7 meyar (15.2%) qismən açıqlanıb. Ancaq  8 parametr və  22 meyar (47.8%) üzrə məlumatlara saytlarda rast gəlinmir. Ümumiyyətlə, İcra hakimiyyətləri (rayon  və şəhər ) üzrə  üzrə orta infromasiya açıqlığı göstəricisi 44.7% olub. 

Reytinq Cədvəlindən göründüyü kimi rayonlar üzrə ən yüksək informasiya açıqlığı göstəricisi 60.8%-lə Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinə, ən aşağı göstərici isə 13.3%-lə Ağsu Rayon İcra Hakimiyyətinə  aiddir. 

Gəncə Şəhər İH-nin ardınca ilk üçlükdə 58%-lə müvafiq olaraq Daşkəsən, Hacıqabul və Yasamal Rayon İcra Hakimiyyətlərini qeyd edə bilərik.  Həmçinin, Ağsu Rayon İcra Hakimiyyəti ilə yanaşı ən az  informasiya açıqlayan rayonlar arasında 23%-lə Ağdam və Ağdaş Rayon İcra Hakimiyyətlərinin saytlarını qeyd edə bilərik.

Eyni zamanda ən diqqətçəkən məsələ kimi Bakı Şəhərinin və rayonlarının rəsmi saytlarının informasiya açıqlığı baxımından digər rayonlardan daha aşağı səviyyəli olmasıdır. Belə ki Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti 38.1%-lə 55-ci,  Qaradağ, Nəsimi və Nizami Rayon İcra Hakimiyyəti 40.1%-lə 43-45-ci, Binəqədi, Nərimanov Rayon İcra Hakimiyyəti 42.1%-lə 35-36-cı, Suraxanı, Sabunçu, Səbail Rayon İcra Hakimiyyəti  isə 44.2%-lə 27-29-cu yerlərdə  informasiya açıqlayıb.  

Əlbəttə ki, bu cür durumu ayrıca şərh və təhlil edib hanasısa tövsiyələr irəli sürmək lüzumsuz olardı. Ona görə də Yerli icra qurumlarına aid İnternet resurslarının durumunu geniş təhlil etmədən onların Reytinq Cədvəlini təqdim edirik.

Yerli icra orqanlarının ( rayon və şəhər icra hakimiyyətlərinin) informasiya  açıqlığı üzrə Reytinq Cədvəli

(01 aprel 2020 –   15 yanvar 2021).    (Cədvəl-15)

Reytinq Cədvəli

(01 aprel 2020 –   15 yanvar 2021)

(Cədvəl-15)

№	Yerli icra qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə)      2020
1	Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti:	www.ganja-ih.gov.az	60.8
2	Daşkəsən Rayon İcra Hakimiyyəti	http://dashkesen-ih.gov.az/	58.6
3	Hacıqabul Rayon İcra Hakimiyyəti	www.haciqabul-ih.gov.az	58.2
4	Yasamal Rayon İcra Hakimiyyəti	www.yasamal-ih.gov.az	58.1
5	Zərdab Rayon İcra Hakimiyyəti	www.zerdab-ih.gov.az	54.3
6	Xəzər Rayon İcra Hakimiyyəti	www.xazar-ih.gov.az	54.1
7	Xocavənd Rayon İcra Hakimiyyəti	www.xocavend-ih.gov.az	53.7
8	Xızı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.khizi-ih.gov.az	53.6
9	Zəngilan Rayon İcra Hakimiyyəti	www.zengilan-ih.gov.az	53.5
10	Ucar Rayon İcra Hakimiyyəti	www.ucar-ih.gov.az	53.4
11	Yevlax Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.yevlax-ih.gov.az	53.3
12	Tovuz Rayon İcra Hakimiyyəti	www.tovuz-ih.gov.az	53.3
13	Zaqatala Rayon İcra Hakimiyyəti	www.zaqatala-ih.gov.az	53.2
14	Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti	www.khatai-ih.gov.az	53.2
15	Abşeron Rayon İcra Hakimiyyəti	www.absheron.gov.az	53.1
16	Goranboy Rayon İcra Hakimiyyəti	www.goranboy-ih.gov.az	51.4
17	Şirvan Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.shirvan-ih.gov.az	51.3
18	Tərtər Rayon İcra Hakimiyyəti	www.terter-ih.gov.az	51.2
19	Şəmkir Rayon İcra Hakimiyyəti	www.shamkir-ih.gov.az	48.9
20	Ağcabədi Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agcabedi-ih.gov.az	48.9
21	Gədəbəy Rayon İcra Hakimiyyəti	www.gedebey-ih.gov.az	48.8
22	Şəki Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.sheki-ih.gov.az	48.7
23	İsmayıllı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.ismayilli-ih.gov.az	46.8
24	Beyləqan Rayon İcra Hakimiyyəti	www.beyleqan-ih.gov.az	46.7
25	Göyçay Rayon İcra Hakimiyyəti	www.goychay-ih.gov.az	44.6
26	Balakən Rayon İcra Hakimiyyəti	http://balaken-ih.gov.az	44.5
27	Suraxanı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.surakhani-ih.gov.az	44.4
28	Sabunçu Rayon İcra Hakimiyyəti	www.sabunchu-ih.gov.az	44.3
29	Səbail Rayon İcra Hakimiyyəti	www.sabail-ih.gov.az	44.2
30	Göygöl Rayon İcra Hakimiyyəti	www.goygol-ih.gov.az	44.1
31	Şamaxı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.shamaxi-ih.gov.az	42.6
32	Xaçmaz Rayon İcra Hakimiyyəti	www.xachmaz-ih.gov.az	42.5
33	Salyan Rayon İcra Hakimiyyəti	www.salyan-ih.gov.az	42.4
34	Şabran  Rayon İcra Hakimiyyəti	www.shabran-ih.gov.az	42.3
35	Binəqədi Rayon İcra Hakimiyyəti	www.binegedi-ih.gov.az	42.2
36	Nərimanov Rayon İ. Hakimiyyəti	www.narimanov-ih.gov.az	42.1
37	Sabirabad Rayon İcra Hakimiyyəti	www.sabirabad-ih.gov.az	40.5
38	Siyəzən Rayon İcra Hakimiyyəti	www.siyezen-ih.gov.az	40.5
39	Saatlı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.saatli-ih.gov.az	40.4
40	Samux Rayon İcra Hakimiyyəti	www.samux-ih.gov.az	40.4
41	Qax Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qax-ih.gov.az:	40.3
42	Lənkəran Şəhər İcra Hakimiyyəti:	www.lenkeran-ih.gov.az	40.2
43	Qaradağ Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qaradagh.gov.az	40.1
44	Nəsimi Rayon İcra Hakimiyyəti	www.nasimi-ih.gov.az	40.1
45	Nizami Rayon İcra Hakimiyyəti	www.nizami-ih.gov.az	40.1
46	Xocalı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.xocali-ih.gov.az	38.4
47	Kəlbəcər Rayon İcra Hakimiyyəti	www.kelbecer-ih.gov.az	38.4
48	Neftçala Rayon İcra Hakimiyyəti	www.neftchala-ih.gov.az	38.3
49	Yardımlı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.yardimli-ih.gov.az	38.3
50	Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qazax-ih.gov.az	38.3
51	Bərdə Rayon İcra Hakimiyyəti	www.berde-ih.gov.az:	38.2
52	Gəncə-Nizami Rayon İH	www.nizami.ganja-ih.gov.az	38.2
53	Quba Rayon İcra Hakimiyyəti	www.quba-ih.gov.az	38.2
54	Oğuz Rayon İcra Hakimiyyəti	www.oguz-ih.gov.az	38.2
55	Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti:	http://baku-ih.gov.az/	38.1
56	Füzuli Rayon İcra Hakimiyyəti	www.fuzuli-ih.gov.az	36.3
57	Cəlilabad Rayon İcra Hakimiyyəti	www.celilabad-ih.gov.az	36.3
58	Mingəçevir Şəhər İ.Hakimiyyəti	www.mingechevir-ih.gov.az	36.3
59	Pirallahı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.pirallahi-ih.gov.az	36.2
60	Naftalan Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.naftalan-ih.gov.az	36.2
61	Lerik Rayon İcra Hakimiyyəti	www.lerik-ih.gov.az	36.1
62	Masallı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.masalli-ih.gov.az	36.1
63	Laçın Rayon İcra Hakimiyyəti	www.lachin-ih.gov.az	34.3
64	Astara Rayon İcra Hakimiyyəti	www.astara-ih.gov.az:	34.2
65	Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyəti	www.sumqayit-ih.gov.az	34.1
66	Cəbrayıl Rayon İcra Hakimiyyəti	www.cabrail-ih.gov.az:	31.4
67	Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyyəti	www.bilesuvar-ih.gov.az	31.3
68	İmişli Rayon İcra Hakimiyyəti	www.imishli-ih.gov.az	31.2
69	Kürdəmir  Rayon İcra Hakimiyyəti	http://kurdemir-ih.gov.az/	31.1
70	Şuşa Rayon İcra Hakimiyyəti	www.shusha-ih.gov.az	29.5
71	Gəncə-Kəpəz Rayon İH	www.kapaz.ganja-ih.gov.az	29.4
72	Qobustan Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qobustan-ih.gov.az	27.2
73	Qubadlı Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qubadli-ih.gov.az	25.4
74	Ağstafa Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agstafa-ih.gov.az	25.3
75	Qəbələ Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qebele-ih.gov.az	25.2
76	Qusar Rayon İcra Hakimiyyəti	www.qusar-ih.gov.az	25.1
77	Ağdam Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agdam-ih.gov.az	23.9
78	Ağdaş Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agdash-ih.gov.az	23.9
79	Ağsu Rayon İcra Hakimiyyəti	www.agsu-ih.gov.az	13.3
	Yerli icra orqanları üzrə orta informasiya açıqlığı əmsalı		44.7%

Monitorinq zamanı  Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq ən çox açıqlanan  informasiyalar: (Cədvəl-16)

№	Ən çox açıqlanan İnformasiyalar
1 90-100%	İcra hakimiyyətinin yerləşdiyi ünvan. İcra hakimiyyətinin alt bölmələri və  yerli icra nümayəndəlikləri. Əsas idarə və müəssisələr, banklar, təhsil və mədəniyyət qurumları haqqında bilgilər. İcra hakimiyyəti ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan. Mətbuat üçün açıqlamalar. İcra hakimiyyətinin ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları.
2 80-90%	Rayonda həyata keçirilən dövlət layihələri və proqramları haqqında məlumatlar. Rayonun/şəhərin ictimai həyatı haqqında məlumatlar. Qurumdaxili əmrlər, sərəncamlar və qərarlar. İcra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, cari işlər haqqında məlumatlar (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat və s. sahələrdə)
3 70-80%	İcra hakimiyyətinin başçısı.  Bioqrafiyası və icra aparatı. Struktur, İH  Əsasnaməsi. Dövlət qulluqçusunun etik davranış  qaydaları haqqında AR  qanunu. Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri. Bələdiyyələr haqqında məlumatlar.

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq Qismən açıqlanan İnformasiyalar: (Cədvəl-17)

№	Qismən açıqlanan İnformasiyalar
1 50%	İcra hakimiyyətinin təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər. İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər. Rayonun/şəhərin ictimai-siyasi qurumları, media qurumları haqqında bilgilər. Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar. Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri.
2 5-10%	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları. Rayondan/şəhərdən seçilmiş millət vəkili haqqında məlumat və əlaqə imknaı.

Dövlət qurumlarının rəsmi saytlarında bir  qayda olaraq açıqlanmayan informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-18)

№	Açıqlanmayan və ya az açıqlanan  İnformasiyalar
1	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları.Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər. İcra hakimiyyətinin rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları. Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları. Vətəndaşların müraciətlərinə baxılma qaydası.
2	Büdcə haqqında məlumat. Rayonun büdcəsi (gəlir və xərclər) haqqında məlumat.
3	Elektron formada təklif olunan xidmətlərin statistikası. Onlayn müraciət etmək imkanı. Xidmətlərdən istifadə qaydaları.
4	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi. İşə qəbulun norma və qaydaları. İşə qəbulla bağlı mümkün komissiyalar haqqında bilgi. İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar.
5	Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası.
6	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi. İcra hakimiyyətində vətəndaşların qəbul qaydaları.
7	Dövlət orqanları tərəfindən tender və yarışmaların keçirilməsinin qaydaları ilə bağlı ümumi informasiya. İcra hakimiyyəti tərəfindən tender və yarışmaların keçirilmə qaydaları. Tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı elanlar.
8	Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu. Sosial mediadan istifadə imkanları.

Naxçıvan Muxtar Respublikası üzrə informasiya açıqlığının Monitorinqində istifadə olunan Parametrlər və qiymətləndirmə  Meyarları (Cədvəl-19)

Qiymətləndirmə → Parametrlər ↓		Kəmiyyət Həcm	Dolğunluq	Aktuallıq	Giriş	İnformasiya açıqlığı
İcra hakimiyyəti ilə bağlı informasiya (haqqında)
1.1.	İcra hakimiyyətinin başçısı.  Bioqrafiyası və icra aparatı	0.01	0.1	1	1	1%
1.2.	Struktur, İH  Əsasnaməsi, Dövlət qulluqçusunun etik davranış  qaydaları haqqında AR  qanunu	0.01	0.1	1	1	1%
1.3.	Rayon/şəhər haqqında məlumat, tarixi, mədəniyyəti və s	0	0	0	0	0
Ziyarətçilərin icra hakimiyyəti ilə əlaqə saxlaması üçün imkanlar
2.1.	İcra hakimiyyətinin yerləşdiyi ünvan	0.01	0.1	1	1	1%
2.2.	Həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri	0	0	0	0	0
2.3.	Mümkün olan bütün e-poçt ünvanları	0.1	0.5	1	1	10%
İcra hakimiyyətinin strukturu
3.1.	İcra hakimiyyətinin alt bölmələri və  yerli icra nümayəndəlikləri	0	0	0	0	0
3.2.	Struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar	0	0	0	0	0
3.3.	Struktur bölmələrinin səlahiyyət çərçivələri	0.01	0.1	1	1	1%
3.4.	Əsas idarə və müəssisələr, banklar, təhsil və mədəniyyət qurumları haqqında bilgilər	0	0	0	0	0
3.5.	Bələdiyyələr haqqında məlumatlar	0	0	0	0	0
Rəhbər və rəhbər işçilər. Əks əlaqə
4.1.	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları	0	0	0	0	0
4.2.	Bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər	0	0	0	0	0
4.3.	İcra hakimiyyətinin rəhbəri ilə əks əlaqə imkanları	0	0	0	0	0
4.4.	Ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları	0	0	0	0	0
4.5.	İcra hakimiyyəti ilə əks əlaqə üçün ümumi imkan	1	1	1	1	100%
4.6.	Vətəndaşların müraciətlərinə baxılma qaydası	0	0	0	0	0
4.7.	Rayondan/şəhərdən seçilmiş millət vəkili haqqında məlumat və əlaqə imknaı	0	0	0	0	0
İcra hakimiyyətinin cari fəaliyyəti haqqında informasiya
5.1.	Mətbuat üçün açıqlamalar	0.01	0.5	1	1	1%
5.2.	Rayonda həyata keçirilən dövlət layihələri və proqramları haqqında məlumatlar	0	0	0	0	0
5.3.	Rayonun/şəhərin ictimai həyatı haqqında məlumatlar	0	0	0	0	0
5.4.	Qurumdaxili əmrlər, sərəncamlar və qərarlar	0.01	0.1	1	1	1%
5.6.	İcra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, cari işlər haqqında məlumatlar (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat və s. sahələrdə)	0	0	0	0	0
5.7.	Rayonun/şəhərin ictimai-siyasi qurumları, media qurumları haqqında bilgilər	0	0	0	0	0
Ümumi dövlət büdcəsinin icra hakimiyyətinə aid hissəsi (ayrıntıları ilə) və onun icrası
6.1.	Büdcə haqqında məlumat	0	0	0	0	0
6.2.	Rayonun büdcəsi (gəlir və xərclər) haqqında məlumat	0	0	0	0	0
İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən xidmətlər haqqında informasiya
7.1.	İcra hakimiyyətinin təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər	0	0	0	0	0
7.2.	İcra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər	0	0	0	0	0
7.3.	Elektron formada təklif olunan xidmətlərin statistikası	0	0	0	0	0
7.4.	Onlayn müraciət etmək imkanı	0.1	0.5	1	1	10%
7.5.	Xidmətlərdən istifadə qaydaları	0	0	0	0	0
İşə qəbul qaydaları və boş iş yerləri haqqında bilgi
8.1.	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgi	0	0	0	0	0
8.2.	İşə qəbulun norma və qaydaları	0	0	0	0	0
8.3.	İşə qəbulla bağlı mümkün komissiyalar haqqında bilgi	0	0	0	0	0
8.4.	İcra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar	0	0	0	0	0
Sahə işçilərinin əmək haqları
9.1.	Rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası	0	0	0	0	0
Vətəndaşların qəbul şərtləri və qəbul günləri (saatları)
10.1.	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi	0	0	0	0	0
10.2.	İcra hakimiyyətində vətəndaşların qəbul qaydaları	0	0	0	0	0
10.3.	İcra hakimiyyətinin ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları	0	0	0	0	0
Tender və yarışmaların keçirilməsi ilə bağlı bütün mümkün qayda və elanlar
11.1.	Dövlət orqanları tərəfindən tender və yarışmaların keçirilməsinin qaydaları ilə bağlı ümumi informasiya	0	0	0	0	0
11.2.	İcra hakimiyyəti tərəfindən tender və yarışmaların keçirilmə qaydaları	0	0	0	0	0
11.3.	Tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı elanlar	0	0	0	0	0
Yuxarıda qeyd edilən informasiyalara giriş üçün texniki imkanlar
12.1.	İcra hakimiyyətinin İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu	0.01	0.1	1	1	1%
12.2.	Abunə imkanları və əks əlaqə üçün onlayn formaların mövcudluğu	0	0	0	0	0
12.3.	İstifadə üçün rahatlığı	0.01	0.1	1	1	1%
12.4	Sosial mediadan istifadə imkanları	0	0	0	0	0

Naxçıvan Muxtar Respublikasının informasiya açıqlığı

Naxçıvan Muxtar Respublikasının 10 yerli qurumunun rəsmi İnternet resursu 12 parametr və 46 qiymətləndirici meyar üzrə monitorinq edilib. Monitorinq prosesində ümumilikdə 460 informasiya bölməsinə giriş edilib. Saytlarda təqribən 37 informasiya bölməsi üzrə (8%) məlumatlar olsa da 423 məlumat bölməsində (92%) heç bir informasiya açıqlanmayıb. Belə bir vəziyyətdə dövlət qurumlarının informasiya açıqlığının vəziyyətini ölçmək olduqca çətindir. Naxçıvan Muxtar Respublikası üzrə dövlət qurumlarının rəsmi saytlarının informasiya açıqlığının vəziyyəti olduqca pis qiymətləndirilib. 

Monitorinqin nəticəsi göstərir ki Mərkəzi icra qurumları və Rayon icra hakimiyyətlərinin saytları ilə müqayisədə Naxçıvan MR-nın internet resursları  olduqca aşağı göstəricilər əldə edib. Demək olar ki bütün qurumlarda informasiya açıqlığı baxımından vəziyyət pisdir. Eyni bir standart əsasında yaradılan saytlar əsasən bir-birini təkrar edir və açıqlanması vacib olan informasiyalar sayta yerləşdirilməyib.

Hətta MR-nın dövlət qurumlarının saytlarını təkmilləşdirmək üçün hər hansı tövsiyələrə də lüzum qalmayıb. Faktiki olaraq MR ərazisindəki bütün rəsmi saytlar İnformasiya  əldə edilməsi haqqında Qanunun tələblərinə müvafiq olaraq informasiya infrastrukturu formalaşdırmayıb. İctimai informasiya subyektlərinin informasiya xidmətlərinin fəaliyyəti qənaətbəxş deyil. Xidmət sektoru ilə İKT sektorunun qarşılıqlı əlaqələri ümumiyyətlə tənzimlənməyib. İnformasiya almaq,  informasiya sorğusu etmək üçün bölmə yoxdur. Xəbərlər bölməsi olsa da xəbərlərin tarixi olmadığından tezliyi müəyyən etmək mümkün deyil.

Reytinq Cədvəlindən göründüyü kimi ən yüksək informasiya açıqlığı göstəricisi 24.1%-lə Naxçıvan MR Nazirlər Kabinetinə aiddir. İkinci yerdə 8.4%-lə Naxçıvan MR Ali Məclisi, üçüncü yerdə isə 6.3%-lə Naxçıvan şəhəridir. Digər bütün saytlar 5.1% informasiya açıqlayıb. 

Əlbəttə ki, bu cür durumu ayrıca şərh və təhlil edib hanasısa tövsiyələr irəli sürmək lüzumsuz olardı. 

Naxçıvan Muxtar Respublikasının informasiya açıqlığı üzrə Reytinq Cədvəli 

(Cədvəl-20)

№	Yerli icra qurumunun adı	Rəsmi saytı	İnformasiya açıqlığı (faizlə)      2020
1	Naxçıvan MR Nazirlər Kabineti	http://nazirlerkabineti.nakhchivan.az	24.1%
2	Naxçıvan MR Ali Məclisi	http://www.alimeclis.az/	8.4%
3	Naxçıvan şəhəri	http://ih.nakhchivan.az/	6.3%
4	Naxçıvan MR Babək rayonu	http://babek-ih.nakhchivan.az/	5.1%
5	Naxçıvan MR Culfa rayonu	http://culfa-ih.nakhchivan.az/	5.1%
6	Naxçıvan MR Kəngərli rayonu	http://kengerli-ih.nakhchivan.az/	5.1%
7	Naxçıvan MR Ordubad rayonu	http://ordubad-ih.nakhchivan.az/	5.1%
8	Naxçıvan MR Sədərək rayonu	http://sederek-ih.nakhchivan.az/	5.1%
9	Naxçıvan MR Şahbuz rayonu	http://sahbuz-ih.nakhchivan.az	5.1%
10	Naxçıvan MR Şərur rayonu	http://serur-ih.nakhchivan.az/	5.1%-
	Naxçıvan MR üzrə orta informasiya açıqlığı əmsalı		8.1%

Naxçıvan Muxtar Respublikasının informasiya açıqlığı üzrə ən çox açıqlanan  informasiyaları: (Cədvəl-21)

№	Ən çox açıqlanan İnformasiyalar
1	Dövlət qurumunun yerləşdiyi ünvan, domen rahatlığı və icra hakimiyyəti ilə əks əlaqə üçün e-mail ünvanı qeyd olunub.
2	Dövlət qurumunun İnternet resurslarının mövcud qaydalara uyğunluğu, mümkün olan bütün e-poçt ünvanları və onlayn müraciət imkanı.
3	Əlavə şəxsi məlumatları daxil etməklə sadəcə məktub yazmaq mümkündür.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının informasiya açıqlığı üzrə bir  qayda olaraq açıqlanmayan və ya yetərincə açıqlanmayan informasiyalar aşağıdakılardır: (Cədvəl-22)

№	Açıqlanmayan və ya az açıqlanan  İnformasiyalar
1	Rayon/şəhərin tarixi və mədəniyyəti haqqında məlumat, həm ümumi xarakterli, həm də ayrı-ayrı xidmət və alt bölümlərin telefon və faks nömrələri, struktur bölmələrinin rəhbərləri və onlarla əlaqə saxlamaq üçün imkanlar.
2	Əsas idarə və müəssisələr, banklar, təhsil və mədəniyyət qurumları, icra hakimiyyətinin alt bölmələri və  yerli icra nümayəndəlikləri, habelə, bələdiyyələr barəsində bilgilər.
3	Əsas rəhbərin və onun müavin(lər)inin bioqrafiyaları, bütün mümkün struktur bölmələrinin rəhbərləri haqqında bioqrafik bilgilər, ayrı-ayrı struktur bölmələrinin rəhbərləri ilə əks əlaqə imkanları, dövlət qurumu ilə əks əlaqə üçün ümumi imkanlar, vətəndaşların müraciətlərinə baxılma qaydası və rayondan/şəhərdən seçilmiş millət vəkili haqqında məlumat və əlaqə imkanları.
4	Rayonda həyata keçirilən dövlət layihələri və proqramları barədə, rayonun/şəhərin ictimai həyatı və icra hakimiyyətinin həyata keçirdiyi tədbirlər, cari işlər haqqında məlumatlar (təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, iqtisadiyyat və s. sahələrdə), habelə, rayonun/şəhərin ictimai-siyasi qurumları, media qurumları barədə  məlumatlar.
3	Dövlət qurumunun büdcəsi (gəlir və xərclər) barədə məlumat.
4	İcra hakimiyyətinin təklif etməli olduğu mütləq xidmətlər, icra hakimiyyəti tərəfindən təklif edilən əlavə xidmətlər, elektron formada təklif olunan xidmətlərin statistikası, xidmətlərdən istifadə qaydaları.
5	İşə qəbulun norma və qaydaları, işə qəbulla bağlı mümkün komissiyalar haqqında bilgi, icra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrindəki mövcud boş iş yerləri haqqında elanlar.
6	Vəzifəli şəxslər tərəfindən vətəndaşların qəbul norma və qaydaları barədə ümumi bilgi, icra hakimiyyətində vətəndaşların qəbul qaydaları, icra hakimiyyətinin ayrı-ayrı vəzifəli şəxsləri tərəfindən vətəndaşların qəbul günləri və saatları, habelə, rəhbər, onun müavinləri və struktur bölmələri rəhbər işçilərinin mövcud tarif stavkası, icra hakimiyyəti və onun struktur bölmələrinə işə qəbulun hüquqi bazası haqqında bilgilər.
7	Dövlət orqanları tərəfindən tender və yarışmaların keçirilməsinin qaydaları ilə bağlı ümumi informasiya, icra hakimiyyəti tərəfindən tender və yarışmaların keçirilmə qaydaları, tenderlərin keçirilməsi ilə bağlı elanlar.

Monitorinqin yekunu üzrə əldə olunan ümumi nəticələr

Müsbət tendensiyalar:

1.Dövlət qurumunun İnternet resursunun mövcud qaydalara  uyğunluğu əsasən normaldır, istifadə üçün rahatdır, informasiya açıqlığı, texniki imkanları və funksionallığı da qənaətbəxşdir.

2. Dövlət qurumunun yerləşdiyi ünvanları, domen rahatlığını, dövlət qurumu ilə əks əlaqə üçün e-mail ünvanı, e-poçt ünvanları və onlayn müraciət imkanını qeyd edə bilərik.

3.Elektron xidmətlərin sayı və keyfiyyətini, əksəriyyət saytlarda sahələr üzrə çox geniş bilgilərin yer almasını və bölmələr üzrə məlumat dolğunluğunu qeyd edə bilərik. 

4.Sosial şəbəkələrdə aktivliyini və dövlət qurumuna məktub yazmağın mümkünlüyünü də müsbət hal kimi qeyd edə bilərik.

Əsas çatışmazlıqlar:

1.Bir sıra dövlət qurumlarında hələ də İnformasiya  əldə edilməsi haqqında Qanunun tələblərinə müvafiq olaraq informasiya infrastrukturu formalaşmayıb.

2.Dövlət  qurumları bir qayda olaraq büdcəsinin xərclənməsi ilə bağlı informasiyaları gizli saxlayır.

3.Karantin müddətində  ƏƏSM Nazirliyinin e-sosial resursu vətəndaşların işsizliyin qeydiyyatı və sosial müavinət üçün müraciətlərinə keyfiyyətli xidmət göstərə bilmədi.

4.Şəxsiyyət vəsiqələrində e-imzanın  aktiv edilməməsi problem olaraq qalır.

5.Ölkə üzrə keyfiyyətli internet xidmətinə əlçatanlıq problemi davam edir.

6.Regionlarda və xüsusilə də kəndərdə geniş zolaqlı internet əsasən ADSL xidməti ilə köhnə mis telefon xətti üzərindən verilir. 1.7 milyon şagirdin keyfiyyətli distant təhsilində bu problem qabarıq göründü.

7.44 günlük müharibə zamanı ən vacib anda XİN-nin rəsmi internet resursu müəyyən müddət çökdü.

MSK-dan vətəndaşların fərdi məlumatlarının ələ keçirilməsi halları yaşandı.

Kirayə mənzil qeydiyyatı ilə bağlı "Elektron ipoteka və kredit zəmanət" sisteminin də çökməsinin şahidi olduq.

DGK-nın faydalı və vacib resursu olan “Smart Customs” mobil tətbiqi və e.customs.gov.az portalı da müəyyən müddət çökdü. Xaricdən mal sifariş edən çoxsaylı istifadəçilər, kargo şirkətləri, onların xarici ölkələrdəki anbarları arasında ciddi narazılıqlar və problemlər yarandı.

TÖVSİYƏLƏR

1.Səhiyyə sisteminin rəqəmsallaşması və  ictimai əhəmiyyət kəsb edən xidmətlərin elektronlaşması, mövcud e-xidmətlərin faydalılıq baxımından sistemləşdirilməsi və əlçatanlığın təmin edilməsi, rəsmi resursun istifadəçi üçün daha rahat və sadə olması vacibdir. Xüsusilə də Səhiyyə Nazirliyinin “Ölüm haqqında tibbi şəhadətnamə” xidmətinin sadələşdirilməsi və optimallaşdırılmasına ehtiyac var.

2.Dövlət qurumunun bütün rəsmi saytlarında fəaliyyət göstərdiyi sahədən asılı olmayaraq hakim siyasi partiyanın və onun əsas rəhbərliyinin təbliğinə dair materealların çoxluğundan  əsas panellər xeyli mürəkkəb və qarışıqdır. Bu istiqamətdə müəyyən dəyişikliklərin olmasını tövsiyə edərdik.

  

3.Axtarış sistemində açar sözlərə görə axtarışın qaneedici olmaması, habelə, Sayt strukturunda məlumatların yerləşdirildiyi başlıqların vahid standartda təqdim edilməməsini də qeyd edə bilərik. Xüsusilə də “Google” üzərindən sadə axtarışla tapılan açıq informasiyaların saytın özündə olmaması və ya çox qarışıq alt başlıqlarda gizlədilməsi halları kifayət qədərdir. 

4.Dövlət qurumu ilə bağlı bir çox sənəd ziyarətçiyə təqdim olunarkən yalnız məcburi yükləmə sistemi tətbiq edilir. Əks əlaqə üçün informasiya sorğusu seçiminin olmaması, habelə, elektron müraciət zamanı əlavə şəxsi məlumatların tələb edilməsi ziyarətçi üçün əlavə çətinliklər yaradır.

5.Dövlət qurumlarının İnformasiya açıqlığı üzərində dövlət nəzarəti qənaətbəxş deyil. Xüsusilə də Naxçıvan MR və rayon icra hakimiyyətləri ilə bağlı bu hallar qabarıqdır. Müvafiq dövlət və ictimai nəzarət sisteminin qurulması yaxşı olardı.

6.Dövlət qurumlarında qanunvericilikdə nəzərdə tutulan informasiya infrastrukturunun formalaşdırılması, tam başa çatdırılması və təkmilləşdirilməsi vacibdir. Habelə, qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada keyfiyyətli, dolğun, dəqiq informasiyaların saytda yerləşdirilməsini tövsiyə edirik. 

How can an NGO draw up an administrative penalty protocol? - This shame must be eliminated

In April 2020, a draft law envisaging amendment to the Code of Administrative Offenses was posted on the official website of the Milli Majlis.

According to the draft law passed in the first reading, administrative penalties were imposed for violation of the norms of the state language in the mass media, Internet information resources, and advertising media. It was envisaged individuals to be fined from 100 to 200 AZN, officials from 300 to 400 AZN, and legal entities from 500 to 1,000 AZN.

I wrote an article about the fact that this project was illegal in several respects and why it should not have been accepted.

My justification was as follows:

“From a legal point of view, liability can be provided after any obligation is defined by law. (within the framework of legitimacy and social necessity, the conditions of balance). The law on liability for the state language is the Law on the State Language. Article 19 of this law provides for liability. However, the subject of liability should be determined by the law itself, not by the Code of Administrative Offenses.

Nine articles (Articles 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, and 12) of the Law on the State Language indicate the areas where using the state language is necessary. According to those articles of the law, it is necessary to use the state language in official ceremonies; in the field of education; in television and radio broadcasts; in service areas, advertisements, and announcements; in special names; in the names of geographical objects; in law enforcement agencies, the Armed Forces, notary activities, administrative proceedings, court proceedings, and proceedings on administrative offenses; in international correspondence; and at the same time, the state language should be used in connection with the division of administrative territory.

Therefore, the liability in the Code of Administrative Offenses should be limited to this framework. However, the draft law envisaging amendment to the Code does not address any of these areas, except for advertising; furthermore, the draft plans to put two important areas, the mass media and the Internet, which are not mentioned in the law, within the scope of liability.

If we pay attention, we will see that the Law on the State Language (Article 6) provides for liability only for television and radio from the media. (In fact, this is controversial; the law was to be limited only to televisions and radios established and financed by the state.)

Therefore, it is impossible to determine the liability for the mass media and Internet resources, and there is no legal basis for this.

The imposition of administrative penalties for violations of the norms of the state language for the mass media and Internet resources as a whole contradicts the international instruments to which Azerbaijan is a party, including Article 10 of the European Convention on Human Rights.”

In the material published on the plenary session of the Milli Majlis on May 8, 2020, it became clear that not only the amendments to the CAO were made but also a number of sectoral laws were amended and adopted after being discussed:

“Chairman of the Human Rights Committee, Zahid Oruj, informed about amendments to the Laws of the Republic of Azerbaijan on Information, Informatization, and Protection of Information, on Mass Media, on Television and Radio Broadcasting, on the State Language in the Republic of Azerbaijan, and on Public Television and Radio Broadcasting (third read).

He noted that the need for amendment stems from the importance of ensuring control over the use of the state language of Azerbaijan and the protection of language norms. It was noted that a public discussion of the bill was held and several issues were clarified.

During the discussions, the opinions of MPs Siyavush Novruzov, Nizami Jafarov, and Gudrat Hasanguliyev were heard and the bill was voted and adopted.”

The text of the discussed and adopted amendment was not disclosed due to the fact that the verbatim records of the Milli Majlis were not posted on the website in time. However, on June 23, 2020, the official website of the President of the Republic of Azerbaijan published documents indicating the entry into force of these laws. It turned out that the word - Internet information resources, which was in the draft, was removed from Article 533-1, which was newly added to the Code of Administrative Offenses, but the mass media was left untouched:

“Article 533-1. Violation of the norms of the state language in mass media and advertising media

For violation of the norms of the state language in mass media and advertising media, individuals shall be fined in the amount of one hundred to two hundred manats, officials in the amount of three hundred to four hundred manats, legal entities in the amount of five hundred to one thousand manats.”

On June 23, 2020, another document - the Decree - was adopted on the official website of the President of the Republic of Azerbaijan. This is the Decree of the President of the Republic of Azerbaijan on the application of the Law of the Republic of Azerbaijan No. 94-VIQD dated May 8, 2020, on Amendments to the Code of Administrative Offenses of the Republic of Azerbaijan and on making amendments in the “List of officials authorized to compile protocols on cases on administrative offenses considered by district (city) courts” approved by the Decree of the President of the Republic of Azerbaijan No. 1361 dated May 3, 2017.

According to the decree, Part 60-1 is added to the “List of officials authorized to compile protocols on cases on administrative offenses considered by district (city) courts” approved by the Decree of the President No. 1013 dated May 1, 2020, as follows:

“60-1. Protocol on cases on administrative offenses provided for in Article 533-1 of the Code:

60-1.1. on behalf of the National Television and Radio Council of the Republic of Azerbaijan, which revealed an administrative error in relation to television and radio broadcasting - officials specified in Paragraph 29.1 of this List;

60-1.2. on behalf of the Press Council of Azerbaijan, which revealed an administrative error in relation to other mass media - officials specified in Sub-paragraph 31.2.2 of this List.”

According to the decree, the administrative protocol on journalists, officials, and mass media outlets violating the norms of the state language will be compiled by the Chairman of the Council, his deputy, the Chairman of the Nakhchivan Press Council on behalf of the Press Council of Azerbaijan.

As the National Television and Radio Council is a collegial state body, it is natural that it has certain powers in relation to administrative offenses in the field of television and radio.

However, what draws attention is the Press Council of Azerbaijan mentioned in paragraphs 60-1.2. The Press Council is a non-governmental organization in terms of its organizational and legal form. It is stated in Article 1 of its Statute:

“1.1. The Press Council of Azerbaijan (hereinafter referred to as the “Council”) is a voluntary, self-governing, non-governmental organization, which does not make income as the main purpose of its activity, established to achieve the objectives set out in this Statute.”

Its founders are mostly journalists. According to Article 3.2 of the Statute, “Founders of printed publications operating in the territory of the Republic of Azerbaijan, editorial offices, news agencies, journalists' associations of these print publications, which are legal entities, and natural persons who accept the requirements of the Statute of Charter can be members of the Council.”

As a public body, it is legally impossible for it to receive administrative authority either as a state body or as a relevant executive authority.

This is the third time that in his decrees, the President “sees” the Press Council as an administrative body and imposes the duty to punish journalists, officials, and mass media as the “relevant executive authority”.

For the first time, it was added to Article 19 of the Law on Mass Media, which provides for the termination of the mass media by the Law of the Republic of Azerbaijan No. 774-IIIQD dated March 6, 2009. With this addendum, the right of some institutions to apply to the court for the purpose of suspending or terminating the activities of the mass media was recognized. By Presidential Decree, the powers of the “relevant executive body” to file a lawsuit to terminate the production and distribution of periodicals were transferred to the Press Council of Azerbaijan under certain articles.

In addition to this document, Article 29 of the Law on Mass Media stipulates that “Free compulsory copies of periodicals, including those exempted from state registration, must be sent by the publishing house to the Press Council as a body designated by the relevant executive authority as soon as the first issue is prepared.”

The second nomination of the Press Council by the President of the Republic of Azerbaijan as the relevant executive authority is scheduled for May 3, 2017. It also gave the Press Council the power to draw up protocols to punish acts under Article 388 of the Code of Administrative Offenses. The cases in which the Press Council drew up an administrative protocol are as follows:

Article 388. Abuse of freedom of information and journalistic rights

388.0. For abuse of freedom of information and journalistic rights by the editorial office of the mass media (editor-in-chief) and journalists (authors), i.e.:

388.0.1. for disclosing information, the disclosure of which is prohibited by law;

388.0.2. for not controlling the preparation of materials published in the press in accordance with the requirements of the Law of the Republic of Azerbaijan on Mass Media;

388.0.3. for disseminating information without indicating its source, except in cases established by the Law of the Republic of Azerbaijan “On Mass Media”;

388.0.4. for producing or distributing mass media products without reference information, or intentional misrepresentation of reference information -

Natural persons shall be fined in the amount of two hundred to three hundred manats, officials in the amount of five hundred to seven hundred manats, legal entities in the amount of two thousand to three thousand five hundred manats.

It is worrying that the individuals and institutions that oversee the government’s legal policy do not pay attention to this issue, which is a violation of constitutional law, and continue to transfer state powers to non-governmental organizations.

Article 6 of the Constitution states: “No part of the Azerbaijani people, no social group or organization, no individual may usurp the authority to exercise the power”

Article 7 of the Constitution states:

III. State power in the Republic of Azerbaijan shall be based on the principle of separation of powers:

• legislative power shall be exercised by the Milli Majlis of the Republic of Azerbaijan;

• executive power shall be vested in the President of the Republic of Azerbaijan;

• judicial power shall be exercised by the courts of the Republic of Azerbaijan.

Article 25 of the Constitution states: 

“III. The State shall guarantee the equality of rights and freedoms to everyone, irrespective of race, ethnicity, religion, language, sex, origin, property status, occupation, beliefs or affiliation with political parties, trade union organizations or other public associations. Restrictions of rights and freedoms on the grounds of race, ethnicity, religion, language, sex, origin, beliefs, or political or social affiliation are prohibited.”

However, in practice, there is a legal inequality between an NGO that establishes a media outlet and an NGO (the Press Council) that imposes a fine on it. One NGO was given the right to draw up a protocol of administrative fines, and the other was obliged to comply with the penalty imposed by that NGO.

Unfortunately, during this period, the Press Council did not raise its voice when imposing duties on it that were not in its Statute and did not say that these duties did not correspond to its mission or the “2. PURPOSE AND OBJECTIVE OF THE ACTIVITY OF THE COUNCIL” specified in the Statute.

This legal embarrassment must be understood and corrected immediately. The Press Council is not a state body or a ministry, but a self-regulatory body. Its powers are within the framework of the Statute adopted by its members and cannot go beyond it. Any decision or protocol addressed to non-members is an abuse of power. Assigning it to perform administrative duties is an illegal "misappropriation" of power.

QHT necə inzibati cəza protokolu tərtib edə bilər? – Bu biabırçılıq aradan qaldırılmalıdır

2020-ci ilin aprel ayında Milli Məclisin rəsmi internet səhifəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinə dəyişikliyi nəzərdə tutan qanun layihəsi yerləşdiridi. 

İlk oxunuşdan keçmiş layihəyə əsasən, dövlət dili normalarının kütləvi informasiya vasitələrində, internet informasiya resurslarında və reklam daşıyıcılarında pozulmasına görə inzibati cəza – cərimələr müəyyən edilirdi. Fiziki şəxslərin 100 manatdan 200 manatadək, vəzifəli şəxslərin 300 manatdan 400 manatadək, hüquqi şəxslərin 500 manatdan 1000 manatadək məbləğdə cərimələnməsi nəzərdə tutulurdu.

Bu layihənin bir neçə aspektdən hüquqazidd olduğu və nədən qəbul edilməməli olduğuna dair bir yazı ilə çıxış etdim. 

Əsaslandırmam belə idi: 

“Hüquqi baxımdan istənilən öhdəlik qanunda (legitimlik və sosial zərurət, balanslılıq şərtləri çərçivəsində) müəyyən ediləndən sonra məsuliyyət nəzərdə tutula bilər. Dövlət dili ilə bağlı məsuliyyəti nəzərdə tutan qanun isə “Dövlət dili haqqında” qanundur. Onun 19-cu maddəsində məsuliyyət nəzərdə tutulub. Lakin məsuliyyətin subyektini İnzibati Xətalar Məcəlləsi yox, qanun özü müəyyən etməlidir, edib də.

“Dövlət dili haqqında” qanunun doqquz maddəsi (4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 və 12-ci maddələr) dövlət dilinin işlənməsinin zəruri olduğu sahələri göstərib. Qanunun həmin maddələrinə əsasən, rəsmi mərasimlərdə; təhsil sahəsində; televiziya və radio yayımlarında; xidmət sahələrində, reklam və elanlarda; xüsusi adlarda; coğrafi obyektlərin adlarında; hüquq mühafizə orqanlarında, Silahlı Qüvvələrdə, notariat fəaliyyətində, inzibati icraatda, məhkəmə icraatında və inzibati xətalar üzrə icraatda; beynəlxalq yazışmalarda dövlət dlinin işlənməsi zəruridir, eyni zamanda inzibati ərazi bölgüsü ilə əlaqədar dövlət dilindən istifadə olunmalıdır.

Deməli, İnzibati Xətalar Məcəlləsindəki məsuliyyət bu çərçivə ilə məhdudlaşmalıdır. Amma məcəlləyə dəyişikliyi nəzərdə tutan layihədə həmin sahələrin birindən – reklam sahəsindən savayı heç birinə toxunulmur, üstəlik, layihə qanunda olmayan iki önəmli sahəni – kütləvi informasiya vasitələrini və interneti məsuliyyət çərçivəsinə salmağı planlaşdırır.

Diqqət etsək, görərik ki, “Dövlət dili haqqında” qanunda (6-cı maddə) kütləvi informasiya vasitələrindən yalnız televiziya və radiolar üçün məsuliyyət nəzərdə tutulub. (Əslində bu da mübahisəlidir, qanun yalnız dövlətin təsis etdiyi və maliyyələşdirdiyi televiziya və radiolarla məhdudlaşmalı idi).

Deməli, geniş şəkildə kütləvi informasiya vasitələri və internet resursları üçün məsuliyyətin müəyyən edilməsi mümkün deyil və buna hüquqi əsas yoxdur.

Dövlət dili normalarının pozulmasına görə bütövlükdə kütləvi informasiya vasitələri və internet resursları üçün inzibati cəzanın müəyyən edilməsi Azərbaycanın qoşulduğu beynəlxalq sənədlərə, o cümlədən Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 10-cu maddəsinə də ziddir.”

8 may 2020-ci il tarixində Milli Məclisin plenar iclası haqqında dərc olunan materialda bəlli oldu ki, sadəcə İXM-yə olan dəyişiklik deyil, sahəvi bir sıra qanunlara dəyişiklik olub və müzakirə edilərək qəbul edilib:

“"İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında", "Kütləvi informasiya vasitələri haqqında", "Televiziya və radio yayımı haqqında", "Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında" və "İctimai televiziya və radio yayımı haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə (üçüncü oxunuş) İnsan hüquqları komitəsinin sədri Zahid Oruc məlumat verdi. 

Bildirdi ki, dəyişiklik zərurəti Azərbaycanın dövlət dilinin tətbiqinə nəzarətin və dil normalarının qorunmasının təmin edilməsi vacibliyindən irəli gəlir. Qeyd olundu ki, qanun layihəsinin ictimai müzakirəsi də keçirilib və bir sıra məsələlərə aydınlıq gətirilib. 

Müzakirələr zamanı millət vəkilləri Siyavuş Novruzov, Nizami Cəfərov və Qüdrət Həsənquliyevin fikirləri dinlənildi və qanun layihəsi  səsə qoyularaq təsdiqləndi.”

Müzakirə edilən və qəbul edilən dəyişikliyin mətni Milli Məclisin stenoqramlarının vaxtında sayta yerlşdirilmədi səbəbindən bəlli olmadı. Lakin 23 iyun 2020-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi saytında bu qanunların qüvvvəyə minməsini göstərən sənədlər yayıldı. Məlum oldu ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinə əlavə edilən yeni 533-1-ci maddədən layihədə olan internet informasiya resurslarında - sözü çıxarılıb, lakin kütləvi informasiya vasitələri saxlanılıb: 

“Maddə 533-1. Kütləvi informasiya vasitələrində və reklam daşıyıcılarında dövlət dili normalarının pozulması

Kütləvi informasiya vasitələrində və reklam daşıyıcılarında dövlət dili normalarının pozulmasına görə- fiziki şəxslər yüz manatdan iki yüz manatadək məbləğdə, vəzifəli şəxslər üç yüz manatdan dörd yüz manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər beş yüz manatdan min manatadək məbləğdə cərimə edilir.”.

23 iyun 2020-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi saytında daha bir sənədin - Fərmanın qəbul edildiyi görülür. Bu, “Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2020-ci il 8 may tarixli 94-VIQD nömrəli Qanununun tətbiqi və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2017-ci il 3 may tarixli 1361 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Rayon (şəhər) məhkəmələrinin baxdığı inzibati xətalar haqqında işlər üzrə protokol tərtib etmək səlahiyyəti olan vəzifəli şəxslərin Siyahısı”nda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanıdır. 

Fərmana əsasən,  Prezidentinin 2020-ci il 1 may tarixli 1013 nömrəli Fərmanı) ilə təsdiq edilmiş “Rayon (şəhər) məhkəmələrinin baxdığı inzibati xətalar haqqında işlər üzrə protokol tərtib etmək səlahiyyəti olan vəzifəli şəxslərin Siyahısı”na aşağıdakı məzmunda 60-1-ci hissə əlavə edilir:

“60-1. Məcəllənin 533-1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş inzibati xətalar haqqında işlər üzrə protokol:

60-1.1. teleradio yayımlarına münasibətdə inzibati xətanı aşkar etmiş Azərbaycan Respublikasının Milli Televiziya və Radio Şurası adından – bu Siyahının 29.1-ci bəndində nəzərdə tutulan vəzifəli şəxslər;

60-1.2. digər kütləvi informasiya vasitələrinə münasibətdə inzibati xətanı aşkar etmiş Azərbaycan Mətbuat Şurası adından – bu Siyahının 31.2.2-ci yarımbəndində nəzərdə tutulan vəzifəli şəxslər;

Fərmana əsasən dövlət dili normalarını pozan kütləvi informasiya vasitələrinin jurnalistləri, vəzifəli şəxsləri və KİV orqanları haqqında inzibati protokolu Azərbaycan Mətbuat Şurası adından – Şuranın sədri, onun müavini, Naxçıvan Mətbuat Şurasının sədri tərtib edəcək. 

Milli Televiziya və Radio Şurası kolegial dövlət qurumu olduğundan onun teleradio sahəsinə dair  inzibati xətalarla bağlı müəyyən səlahiyyətlərinin olması təbiidir. 

Lakin diqqət çəkən 60-1.2-ci bənddə göstərilən Azərbaycan Mətbuat Şurasıdır. Mətbuat Şurası təşkilati-hüquqi formasına görə qeyri-hökumət təşkilatıdır.Onun Nizamnaməsinin 1-ci bəndində göstərilir: 

”1.1. Azərbaycan Mətbuat Şurası (bundan sonra «Şura» adlandırılacaq) bu Nizamnamədə müəyyən olunmuş məqsədlərə nail olmaq üçün yaradılmış könüllü, özünüidarəedən, gəlir əldə etməyi fəaliyyətinin əsas məqsədi kimi nəzərdə tutmayan qeyri-hökümət təşkilatıdır.”

 Təsisçiləri  əsasən jurnalistlərdir. Nizamnaməsinin 3.2-ci bəndinə əsasən  “Azərbaycan Respublikasının ərazisində fəaliyyət göstərən mətbu nəşrlərin təsisçiləri və hüquqi şəxs olan redaksiyaları, informasiya agentlikləri, jurnalist birlikləri və Şuranın Nizamnaməsinin tələblərini  qəbul edən fiziki şəxslər Şuranın üzvü ola bilərlər”.

 İctimai qurum olduğundan onun nə dövlət qurumu kimi nə də müvafiq icra hakimiyyəti orqanı kimi inzibati səlahiyyət alması hüquqi baxımdan mümkün deyil.

 Artıq 3-cü dəfədir ki, Prezident Fərmanarında Mətbuat Şurasını inzibati orqan kimi “görür” və “müvafiq icra hakimiyyəti orqanı” yerində jurnalisti, vəzifəli şəxsləri, KİV-i  cəzalandırma vəzifəsi yükləyir. 

İlk dəfə 6 mart 2009-cu il tarixli 774-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ilə Kütləvi informasiya vasitələrinə xitam verilməsini nəzərdə tutan KİV haqqında Qanunun 19-cu maddəsinə əlavə edildi. Bu əlavə ilə bəzi qurumların KİV-in fəaliyyətini dayandırma və ya xitam vermə məqsədi ilə məhkəməyə müraciət etmə hüququ tanındı. Prezidentin Fərmanı ilə  dövri mətbu nəşirlərin istehsalına və yayımına xitam verilməsi barədə məhkəmə qarşısında iddia qaldırmalı olan “müvafiq icra hakimiyyəti orqanı”nın səlahiyyətləri müəyyən maddələr üzrə  Azərbaycan Mətbuat Şurasına verildi. 

Həmin sənədlə əlavə olaraq, KİV haqqında Qanunun 29-cu maddəsində “Dövri mətbu nəşrlərin, o cümlədən dövlət qeydiyyatına alınmaqdan azad edilən nəşrlərin pulsuz məcburi nüsxələri, tirajın ilk buraxılışı hazırlanan kimi nəşriyyat tərəfindən  müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilən qurum kimi  Mətbuat Şurasına məcburi göndərilməsi” nəzərdə tutuldu. 

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən Mətbuat Şurasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı kimi göstərilməsi ikinci dəfə 3 may 2017-ci ildə nəzərdə tutulub. İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 388-ci maddəsində nəzərdə tutulan əməllərə görə cəzalandırmaq üçün protokolları tərtib etmə  səlahiyyəti də  Mətbuat Şurasına verib. Mətbuat Şurasının inzibati protokol tərtib etdiyi hallar bunlardır:

Maddə 388. Kütləvi informasiya azadlığından və jurnalist hüququndan sui-istifadə etmə

388.0. Kütləvi informasiya vasitəsinin redaksiyası (məsul redaktoru) və jurnalistlər (müəlliflər) tərəfindən kütləvi informasiya azadlığından və jurnalist hüquqlarından sui-istifadə etməyə görə, yəni:

388.0.1. açıqlanması qanunla qadağan edilən məlumatları açıqlamağa;

388.0.2. mətbu nəşrdə çap olunan materialların “Kütləvi informasiya vasitələri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun tələblərinə uyğun hazırlanmasına nəzarət etməməyə;

388.0.3. “Kütləvi informasiya vasitələri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hallardan başqa informasiyanı onun mənbəyini göstərmədən yaymağa;

388.0.4. istinad məlumatları göstərilməyən kütləvi informasiya vasitələri məhsullarını istehsal etməyə və ya yaymağa, yaxud istinad məlumatlarını qəsdən yanlış göstərməyə görə-

fiziki şəxslər iki yüz manatdan üç yüz manatadək məbləğdə, vəzifəli şəxslər beş yüz manatdan yeddi yüz manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər iki min manatdan üç min beş yüz manatadək məbləğdə cərimə edilir.

Naraharedici haldır ki, hökumətin hüquq siyasətinə nəzarət edən şəxslər və qurumlar konstitusiyon hüquq pozuntusu olan bu məsələyə diqqət etmir, dövlət səlahiyyətlərini qeyri-hökumət təşkilatına yükləməyə davam edir. 

Konstitusiyanın 6-cı maddəsində bildirilir: “Azərbaycan xalqının heç bir hissəsi, sosial qrup, təşkilat və ya heç bir şəxs hakimiyyətin həyata keçirilməsi səlahiyyətini mənimsəyə bilməz”.

Konstitusiyanın 7-ci maddəsində isə göstərilib: 

“III. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi əsasında təşkil edilir:

- qanunvericilik hakimiyyətini Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi həyata keçirir;

- icra hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə mənsubdur;

- məhkəmə hakimiyyətini Azərbaycan Respublikasının məhkəmələri həyata keçirir.

Konstitusiyanın 25-ci maddəsi deyir:

“III. Dövlət, irqindən, etnik mənsubiyyətindən, dinindən, dilindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən, əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqlarına və digər ictimai birliklərə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat verir.”

Halbuki hazırda praktikada bir mətbu orqan təsis edən QHT ilə, ona cərimə tətbiq edən QHT (Mətbuat Şurası) arasında hüquqi bərabərsizlik yaradılıb. Bir QHT-yə inzibati cərimə protokolu tərtib etmə hüququ verilib, digərinə o QHT-nin verdiyi cəzaya əməl etmə öhdəliyi yüklənib. 

Təəssüf ki, bu dövrdə Mətbuat Şurası da öz Nizamnaməsində olmayan vəzifələri qanunla on yüklədikdə səsi çıxmayıb, bu vəzifələrin onun nə misyasına nə də nizamnaməsində göstərilən “2.ŞURANIN FƏALİYYƏTİNİN MƏQSƏDİ VƏ PREDMETİ”-nə uyğun olmadığını dilə gətirməyib.

Bu hüquqi biabırçılıq dərhal dərk edilməli və düzəldilməlidir. Mətbuat Şurası dövlət qurumu, nazirlik deyil, özünü tənzimləyici qurumdur. Onun səlahiyyətləri üzvlərinin qəbul etdiyi Nizamnaməsi çərçivəsindədir və ondan kənara çıxa bilməz. Onun üzvü olmayanlara yönələn hər hansı qərar, protokol qəbul etməsi, səlahiyyətlərini aşmaqdır. Ona İnzibati vəzifələrin icrasının yüklənməsi isə hakimiyyət səlahiyyətini hüquqazidd “mənimsəmə”dir. 

İranla Azərbaycan arasında “Xudafərin müəmması”

Araz çayı üzərində tikilən su elektrik stansiyası və hidroqovşaq milli maraqlarımıza ziddir.

Son günlər Azərbaycanla İran arasında Araz çayı üzərində “Xudafərin “və “Qız Qalası” hidroqovşaqlarının və su elektrik stansiyalarının tikintisi gündəmdədir. Mövzu ətrafında müzakirələr davam edir və körpü keçidin hazırda torpaqlarımızı işğalda saxlayan işğalçı Ermənistan tərəfindən istifadəsi, bir sözlə, İranın ölkəmizin mənafelərinə zidd davranışlarına münasibət birmənalı deyil. 

Bu müzakirələrdə fikir bilirənlərin bir hissəsi, xüsusilə iki ölkə arasında 2016-cı ildə bağlanan Sazişin bəzi məqamlarını önə çəkənlər bütövlükdə olaya qiymət verməkdən çəkinirlər. Onların, sadəcə, Sazişdə yazılan bəzi pozitiv məqamları vurğulaması bəzi ciddi məqamların araşdırılmasını zəruri edir. 

Nədir zəruri məqamlar?

Azərbaycan hökuməti məntiqi baxımdan faktiki nəzarət edə bilmədiyi ərazidə erməni işğalçıları tərəfindən də istifadə edilə biləcəyi reallığını nəzərə alaraq, İranın hər hansı tikinti aparmasına razılıq verməməli, özü də həmin layihəyə investisiya qoymamamlı, investisya qoyuluşuna ortaq olmamalı, vəsait verməməli idi. Çünki Azərbaycan həmin ərazidəki mövcud su anbarına və elektrik stansiyasına, onun tərkib hissəsi olan nəzarət keçid körpüsünə faktiki nəzarət edə və ondan birbaşa istifadə edə bilmir. 

Bura investisiyanın yatırılması yalnız o ərazini istifadə edənlərə, tam olaraq İrana və ərazilərimizi faktiki işğalda saxlayan Ermənistana sərf edir. 

İran Azərbaycan arasında bu layihəni dəstəkləyən Sazişdə BMT-nin qətnamələrinin vurğulanması İranın Azərbaycanı razı salması üçün tələdən başqa bir şey deyil. Çünki bu gün biz İrana qarşı həmin ərazilərin və onun üzərində anbara nəzarət üçün tikilən keçid körpüsünün erməni işğalçıları ilə birgə istifadə etməsinə faktiki etiraz da edə bilmərik. Özümüz icazə vermişik və öz imzamızla onun müdafiəsini və istifadəsini işğalın sonunadək təktərəfli İrana vermişik. İran da Azərbaycanı, habelə Sazişin bəzi şərtlərini vecinə almadan erməni işğalçılarına bu anbara nəzarət keçid körpüsü üzərindən  tırlarla mal və silah daşıya biləcək və daşıdığı da istisna deyil.

Ölkəmizin maraqlarına ziddir…

Bu layihənin reallaşmasına tikintisi başa çatıb, istismara verilməsindən illər sonra icazə verilməsi kimi arqumentlərə diqqət etdikdə bunun birmənalı ölkəmizin mənafelərinə zidd olduğu görünür.

Araz çayı üzərində “Xudafərin” və ”Qız Qalası” hidroqovşaqlarının, həmçinin su elektrik stansiyalarının tikintisi 1998-ci il Prezident seçkiləri öncəsi gündəmə gəldiyində o zamankı Prezident H. Əliyev buna sərt etiraz etmiş, yolverilməz olduğunu bildirmişdi. H. Əliyev haqlı idi. Azərbaycanla İran arasında olan Araz çayından və hər iki tərəfin ortaq istifadəsində olan çay yatağından yalnız hər iki tərəfin razılığı və mənafeləri təmin edilərək istifadə edilə bilərdi. Azərbaycanın əraziləri beynəlxalq hüquqa zidd olaraq işğalda olduğundan bizim bu ərazidən faydlanmaq imkanımız yox idi və orada baş verən istənilən layihə, sadəcə, təktərəfli İrana, habelə əraziləri faktiki işğal edib, nəzarətində və istifadəsində saxlayan Ermənistana xidmət edəcəkdi. Üstəlik, yan infrastrukturdan Ermənistan işğalçılarının istifadəsini önləmə imkanımız olmayacaqdı. 

Qeyd: Google earth proqramının müxtəlif görüntüləri ilə faktları təqdim edərək, Azərbaycanın mənafelərinə, suverenliyinə necə qəsd edildiyini göstərməyə çalışacağam. 

İran tikib, sonra Saziş bağlayıb

Aşağıdakı şəkildə məhz 1998-ci il və ondan sonrakı 3 ilin görüntülərini təqdim edirəm. Bu dövrdə ərazidə Azərbaycanın etirazından sonra hər hansı fəaliyyət olmayıb.  

 Amma sonradan görüntülər sürətlə dəyişib. “Google”un 31 dekabr 2006-cı ildəki görüntüsündən  görürük ki, İran Azərbaycanla razılaşmadan ərazidə tikintini başlayıb və hətta beton divarların tikintisini başa çatdırıb.

Növbəti görüntümüz 2008-ci ilin sonunda qeydə alınıb. 2 il sonrakı görüntülərdən məlum olur ki, İran “Xurafərin” su elektrik stansiyasının su anbarının tikintisini tam başa çatdırıb, Araz çayının önünü kəsib, anbarı tam su ilə doldurub və Azərbaycanın bu şəkildəki təxmini hesablama ilə 1300 hektardan çox ərazisini də su altında qoyaraq prossesi yekunlaşdırıb.

 

Bu görüntü “google” tərəfindən 31 dekabr 2008-ci ildə qeydə alınıb.

İranın bu hərəkəti, tərəflərin ortaq istifadə etmə hüququ olduğu ərazilərin təkbaşına istifadəsi Azərbaycanın beynəlxalq hüquqdan doğan haqqarama hüququnu gündəmə gətirməsinə səbəb olurdu. 2006-2008-ci illərin İrana qarşı BMT-nin, AB-nin, ABŞ-ın sanksiyalarını düşündükdə bu İrana yönəlik hüquqi addımlar atılmasına səbəb (və ya bəhanə) ola bilərdi. 

Yaddaşı təzələmək üçün xatırladım ki, bu o dönəmdir ki, Eynulla  Fətullayev 30 mart 2007-ci ildə “Realnıy Azərbaycan” “Əliyevlər müharibəyə gedir” (rusca: “Алиевы идут на войну”) başlıqlı məqalə dərc etdi.  Məqalədə “ABŞ İrana hücum edərsə İran Azərbaycanın strateji nöqtələrini hədəf alacaq” - yazdığına və müəyyən yerləri saydığına görə terrorizmi təbliğə görə 6 may 2007-ci ildə Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin (MTN) istintaq idarəsi tərəfindən məqalənin dərci ilə bağlı Cinayət Məcəlləsinin 214.1-ci maddəsinə (terrorçuluq və ya terrorun törədiləcəyi ilə hədələmə) əsasən cinayət istintaqına başladı. 30 oktyabr 2007-ci ildə Ağır cinayətlərə dair işlər üzrə məhkəmə Fətullayevi bütün ittihamlar üzrə təqsirli bildi və terrorla hədələməyə görə  8 il azadlıqdan məhrumetmə cəzası  ilə cəzalandırdı. (Qeyd: 22 aprel 2010-cu ildə AİHM-i Fətullayevin hüquqlarının pozulduğuna qərar verdi)

Bunu vurğulamaqda məqsədim, o dönəmin münasibətlərini və İranın hədəf olmasını aydın göstərməkdir. Yəni İran zatən beynəlxalq qısqaca alındığı bir vaxtda təktərəfli hərəkət etməsi və ölkəmizin icazəsi olmadan əraziləri istifadə etməsi, buna görə Azərbaycanın bu məsələni ciddi gündəmə gətirməsi halında əlavə problemlər yaşayacağını istisna etmirdi. Buna görə də tikib bitirdiyi və hətta şəkildən göründüyü kimi istifadə etdiyi layihənin hüquqi rəsmiləşdirilməsini etmək üçün Azərbaycanı razı salması zəruri idi. Baxmayaraq ki, tikintisinə zamanında Azərbaycan razılıq verməmişdi.

15 iyun 2014-cü ildə “google” tərəfindən qeydə alınmış görüntü

Sadəcə, kağız üzərində anlaşma…

İrana lazım olan fürsət 2016-cı ildə yarandı. 2016-cı il fevralda nə baş verdisə, Heydər Əliyevin qəti etiraz edib, tikintisinə icazə vermədiyi, onun ölümünə qədər də ərazidə hər hansı tikintiyə başlamayan İran sonradan Azərbaycanın mövqeyini saya salmadan başlayıb, yekunlaşdırdığı və illərlə istifadə etdiyi layihənin beynəlxalq hüquq baxımından problemsiz hala gətirmək məqsədi ilə Azərbaycan tərəfini razı saldı və sadəcə kağız üzərində prosesə qoşdu. 

23 fevral 2016-cı ildə Prezident İlham Əliyevin № 1803 saylı Sərəncamı ilə İqtisadiyyat naziri Şahin Abdulla oğlu Mustafayevə Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə İran İslam Respublikası Hökuməti arasında Araz çayı üzərində “Xudafərin” və “Qız Qalası” hidroqovşaqların və su elektrik stansiyalarının tikintisinin davam etdirilməsi, istismarı, energetika və su ehtiyatlarından istifadə sahəsində əməkdaşlıq haqqında Sazişi imzalamaq səlahiyyəti verdi. Həmin gün Saziş imzalandı və 14 iyun 2016-cı ildə Saziş Milli Məclisdə 99 nəfərin lehinə səs verməsi ilə (əleyhinə və bitərəf olmadan) rəsmiləşdirildi.  

2016-da nə baş verdi ki, Azərbaycanın mövqeyi dəyişdi?

Parlamentdə bu məsələnin müzakirəsi zamanı Spikerin təqdimatından sonra heç bir deputat bu görüntüləri dilə gətirmədi, eyni zamanda heç kim sorğulamadı ki, 1998-ci ildə H. Əliyevin razılıq verməməsindən sonra nə dəyişdi? Razılıq verilməməsinə rəğmən, Azərbaycana, onun hökumətinin mövqeyinə hörmət göstərməyən və özbaşına tikinti başlayıb, bitirən İranın layihəsini nədən rəsmiləşdirirk? Nədən bizə hörmət göstərməyib təktərəfli tikdiyi layihəyə, onun xərclərinə ortaq olur, bizim razılığımız olmadan su altında buraxdığı ərazilərimizin haqqını həmin tikintinin xərcləri ilə kompensasiya etdiririk?  

Yuxarıda “2016-da nə baş verdisə, Azərbaycanın mövqeyi dəyişdi”, - deyə sorğulamışdım. Bəlkə, də bu sualın cavabını 2016-cı ildə bu Sazişin rəsmiləşdirilməsindən 1 ay sonra Azərbaycanda Konstitusiya dəyişikliyi referendumuna qərar verilməsində və hakimiyyətdə yeni yapılanmanın baş verməsində axtarmaq lazımdır. 

Günümüzdə ərazilərin son görüntüləri bu layihənin bizim mənafelərimizə xidmət etmədiyini aydın göstərir. Xüdafərin körpüsünü qarşısında xarabaya çevrilmiş kəndlərimiz əslində hər şeyi deyir.

Ələsgər Məmmədli

BBC-də Səadət Akifqızının moderatorluğunda "Parlament seçkisi vətəndaş cəmiyyətinin qiymətləndirməsində - debat"-da iştirak etdim

Musavat.com-da müzakirə

https://www.facebook.com/megrur.salmanov/videos/1213040688832236/

APA TV-də Erkin Qədirli ilə seçki hüququ və növbədənkənar parlament seçkilərini dəyərləndirdik.