Avqustun 20-də Mərkəzi Seçki Komissiyası (MSK) bir qrup bələdiyyənin
təşəbbüsü ilə “Bələdiyyə” referendum
üzrə təşviqat qrupunu qeydə aldığına dair informasiya yayıb. Bu məlumat bir hüquq adamı kimi məni şoka
saldı.
Azərbaycan Konstitusiyasında IX fəsil “Bələdiyyə” adlanır və idarəetmənin
yerli əhəmiyyətli funksiyası məhz Konstitusiya ilə bu quruma həvalə edilib.
Konstitusiyanın 144-cü maddəsi ilə bu qurumun səlahiyətlərinin çərçivəsini dəqiq
sayaraq məhdud müəyyən edib. Yəni bu səlahiyyət çərçivəsindən kənara çıxmaq Bələdiyyələr
üçün Konstitusiyanı pozmaqdır.
Ayrıca, Seçki Məcəlləsində seçkiləri idarə edən qurum kimi nəzərdə
tutulan komissiyaların məhz bu bələdiyyələrlə sıx əməkdaşlıq etməsi nəzərdə
tutulub. Yəni bələdiyyələr seçki və referendumların keçirilməsi prosesində
inzibati orqan funksiyası da daşıyır.
Konstitusiyada müəyyən səlahiyyətlər verilən Prezident institutu, Baş
Nazirlik, məhkəmə qurumları kimi bələdiyyələr də konstitusion qurumlardır. Seçki
və referendumlarda bunlar təşəbbüskar
kimi çıxış edə bilməzlər. Bunların səlahiyyət çərçivəsi Konstitusiya ilə məhdudlaşdırılıb.
Konstitusiyada isə 144-cü maddədə səlahiyyətlər 9 bənd üzrə aydın göstərilib. Bu
səlahiyyətlər içərisində referendumda tərəf kimi təşəbbüs göstərmək konkret nəzərdə
tutulmayıb.
“Qanunla qadağan olunmayan hər şey sərbəstdir” - prinsipi vətəndaşların
hüquq və azadlıqların həyata keçirilməsində tətbiq oluna bilər. Lakin konkret səlahiyyət
dairəsi Konstitusiya ilə müəyyən edilən qurumların, Milli Məslisin, Məhkəmələrin,
Bələdiyyələrin səlahiyyəti müəyyən edildiyi sərhədlərlə məhduddur. Bu qurumlara
verilməyən səlahiyyətləri icra etməyə təşəbbüs göstərsələr, başqa sahələrə
qanunsuz müdaxilə etmiş olarlar.
Konstitusiyanın IX fəslindən aydın göründüyü kimi, bələdiyyələr qurum
kimi təşəbbüs göstərə bilməz, prosesdə onlrın tərəf kimi çıxış etməsi qanunla
qadağandır. Bələdiyyə üzvləri də, bələdiyyə vəzifələrində olan şəxslər də bu
qurumda olmalarını üstünlük kimi təqdim edib, referendum üzrə təşəbbüs qrupunun
təsisçisi ola bilməzlər.
Təşəbbüs qrupunun adının “Bələdiyyə” olaraq seçilməsi təşəbbüskarların vətəndaş
olması halında belə yolverilən deyil. MSK bu adı qeydə almamalı idi. Çünki Bələdiyyə
konstitutsion qurumdur. Eyni ilə “Prezident”, “Milli Məclis”, “Ali Məhkəmə”,
Konstitusiya Məhkəməsi”, “Baş Nazir” kimi adlar altında təşəbbüs qrupunun yaradılması
necə mümkünsüzdür və buna təşəbbüs edənlər qeydə alınmırlarsa, “Bələdiyyə” adı
da məhz konstitusion qurum olduğundan həmin addan sui-istifadəyə MSK yol verməməli
idi.
Seçki Məcəlləsinin 61-ci maddəsi
təşəbbüs hüququnu sadəcə vətəndaşlara verir. Lakin bunların da dairəsini məhdudlaşdırır.
Məsələn, Seçki Məcəlləsinin 69.3-cü maddəsində bildirilir ki, bələdiyyə vəzifələrində olan referendum
üzrə təşviqat qrupları yaradılmasının təşəbbüsçüləri öz vəzifə mövqelərindən
üstünlük əldə etmək üçün istifadə edə bilməzlər. Təsadüfi deyil ki, 69.5-ci
maddədə açıq şəkildə bildirilir: “...bələdiyyə vəzifələrində olan referendum
üzrə təşviqat qrupları yaradılması təşəbbüsçülərinin yalnız öz vəzifələrini
icra etməkdən azad olunduğu vaxtda seçkiqabağı (referendumqabağı) təşviqat
aparmaq hüququ vardır”.
Sonda onu
da vurğulamaq istərdim ki, Bələdiyyələr Seçki Məcəlləsinə əsasən seçici
siyahılarının formalaşması, habelə komissiyaların harada formalaşmasına görə müəyyən
səlahiyyətlər icra edir. Yəni seçicilərin şəxsi məlumatlarına malikdirlər. Belə
olan halda, təşəbbüs qrupunda yer alan bələdiyyənin, onun vəzifəli şəxslərinin
imza toplaması zamanı əlində tutduğu həmin şəxsi məlumatlardan qanunsuz istifadəsi
necə önlənə bilər?
Bu, özlüyündə
hüquq pozuntusuna birbaşa dəvətnamə vermək deyilmi?
Göründüyü
kimi, MSK Konstitusiyaya zidd olaraq, “Bələdiyyə” adlı təşviqat qrupunu qeydə
alıb. Bu, Referendumun nəticələrinin bəri başdan şübhə altına düşməsi ilə qiymətləndiriləcək.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder