28 Haziran 2020 Pazar

How can an NGO draw up an administrative penalty protocol? - This shame must be eliminated


In April 2020, a draft law envisaging amendment to the Code of Administrative Offenses was posted on the official website of the Milli Majlis.
According to the draft law passed in the first reading, administrative penalties were imposed for violation of the norms of the state language in the mass media, Internet information resources, and advertising media. It was envisaged individuals to be fined from 100 to 200 AZN, officials from 300 to 400 AZN, and legal entities from 500 to 1,000 AZN.
I wrote an article about the fact that this project was illegal in several respects and why it should not have been accepted.
My justification was as follows:
“From a legal point of view, liability can be provided after any obligation is defined by law. (within the framework of legitimacy and social necessity, the conditions of balance). The law on liability for the state language is the Law on the State Language. Article 19 of this law provides for liability. However, the subject of liability should be determined by the law itself, not by the Code of Administrative Offenses.
Nine articles (Articles 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, and 12) of the Law on the State Language indicate the areas where using the state language is necessary. According to those articles of the law, it is necessary to use the state language in official ceremonies; in the field of education; in television and radio broadcasts; in service areas, advertisements, and announcements; in special names; in the names of geographical objects; in law enforcement agencies, the Armed Forces, notary activities, administrative proceedings, court proceedings, and proceedings on administrative offenses; in international correspondence; and at the same time, the state language should be used in connection with the division of administrative territory.
Therefore, the liability in the Code of Administrative Offenses should be limited to this framework. However, the draft law envisaging amendment to the Code does not address any of these areas, except for advertising; furthermore, the draft plans to put two important areas, the mass media and the Internet, which are not mentioned in the law, within the scope of liability.
If we pay attention, we will see that the Law on the State Language (Article 6) provides for liability only for television and radio from the media. (In fact, this is controversial; the law was to be limited only to televisions and radios established and financed by the state.)
Therefore, it is impossible to determine the liability for the mass media and Internet resources, and there is no legal basis for this.
The imposition of administrative penalties for violations of the norms of the state language for the mass media and Internet resources as a whole contradicts the international instruments to which Azerbaijan is a party, including Article 10 of the European Convention on Human Rights.”
In the material published on the plenary session of the Milli Majlis on May 8, 2020, it became clear that not only the amendments to the CAO were made but also a number of sectoral laws were amended and adopted after being discussed:
“Chairman of the Human Rights Committee, Zahid Oruj, informed about amendments to the Laws of the Republic of Azerbaijan on Information, Informatization, and Protection of Information, on Mass Media, on Television and Radio Broadcasting, on the State Language in the Republic of Azerbaijan, and on Public Television and Radio Broadcasting (third read).
He noted that the need for amendment stems from the importance of ensuring control over the use of the state language of Azerbaijan and the protection of language norms. It was noted that a public discussion of the bill was held and several issues were clarified.
During the discussions, the opinions of MPs Siyavush Novruzov, Nizami Jafarov, and Gudrat Hasanguliyev were heard and the bill was voted and adopted.”
The text of the discussed and adopted amendment was not disclosed due to the fact that the verbatim records of the Milli Majlis were not posted on the website in time. However, on June 23, 2020, the official website of the President of the Republic of Azerbaijan published documents indicating the entry into force of these laws. It turned out that the word - Internet information resources, which was in the draft, was removed from Article 533-1, which was newly added to the Code of Administrative Offenses, but the mass media was left untouched:
“Article 533-1. Violation of the norms of the state language in mass media and advertising media
For violation of the norms of the state language in mass media and advertising media, individuals shall be fined in the amount of one hundred to two hundred manats, officials in the amount of three hundred to four hundred manats, legal entities in the amount of five hundred to one thousand manats.”
On June 23, 2020, another document - the Decree - was adopted on the official website of the President of the Republic of Azerbaijan. This is the Decree of the President of the Republic of Azerbaijan on the application of the Law of the Republic of Azerbaijan No. 94-VIQD dated May 8, 2020, on Amendments to the Code of Administrative Offenses of the Republic of Azerbaijan and on making amendments in the “List of officials authorized to compile protocols on cases on administrative offenses considered by district (city) courts” approved by the Decree of the President of the Republic of Azerbaijan No. 1361 dated May 3, 2017.
According to the decree, Part 60-1 is added to the “List of officials authorized to compile protocols on cases on administrative offenses considered by district (city) courts” approved by the Decree of the President No. 1013 dated May 1, 2020, as follows:
“60-1. Protocol on cases on administrative offenses provided for in Article 533-1 of the Code:
60-1.1. on behalf of the National Television and Radio Council of the Republic of Azerbaijan, which revealed an administrative error in relation to television and radio broadcasting - officials specified in Paragraph 29.1 of this List;
60-1.2. on behalf of the Press Council of Azerbaijan, which revealed an administrative error in relation to other mass media - officials specified in Sub-paragraph 31.2.2 of this List.”
According to the decree, the administrative protocol on journalists, officials, and mass media outlets violating the norms of the state language will be compiled by the Chairman of the Council, his deputy, the Chairman of the Nakhchivan Press Council on behalf of the Press Council of Azerbaijan.
As the National Television and Radio Council is a collegial state body, it is natural that it has certain powers in relation to administrative offenses in the field of television and radio.
However, what draws attention is the Press Council of Azerbaijan mentioned in paragraphs 60-1.2. The Press Council is a non-governmental organization in terms of its organizational and legal form. It is stated in Article 1 of its Statute:
“1.1. The Press Council of Azerbaijan (hereinafter referred to as the “Council”) is a voluntary, self-governing, non-governmental organization, which does not make income as the main purpose of its activity, established to achieve the objectives set out in this Statute.”
Its founders are mostly journalists. According to Article 3.2 of the Statute, “Founders of printed publications operating in the territory of the Republic of Azerbaijan, editorial offices, news agencies, journalists' associations of these print publications, which are legal entities, and natural persons who accept the requirements of the Statute of Charter can be members of the Council.”
As a public body, it is legally impossible for it to receive administrative authority either as a state body or as a relevant executive authority.
This is the third time that in his decrees, the President “sees” the Press Council as an administrative body and imposes the duty to punish journalists, officials, and mass media as the “relevant executive authority”.
For the first time, it was added to Article 19 of the Law on Mass Media, which provides for the termination of the mass media by the Law of the Republic of Azerbaijan No. 774-IIIQD dated March 6, 2009. With this addendum, the right of some institutions to apply to the court for the purpose of suspending or terminating the activities of the mass media was recognized. By Presidential Decree, the powers of the “relevant executive body” to file a lawsuit to terminate the production and distribution of periodicals were transferred to the Press Council of Azerbaijan under certain articles.
In addition to this document, Article 29 of the Law on Mass Media stipulates that “Free compulsory copies of periodicals, including those exempted from state registration, must be sent by the publishing house to the Press Council as a body designated by the relevant executive authority as soon as the first issue is prepared.”
The second nomination of the Press Council by the President of the Republic of Azerbaijan as the relevant executive authority is scheduled for May 3, 2017. It also gave the Press Council the power to draw up protocols to punish acts under Article 388 of the Code of Administrative Offenses. The cases in which the Press Council drew up an administrative protocol are as follows:
Article 388. Abuse of freedom of information and journalistic rights
388.0. For abuse of freedom of information and journalistic rights by the editorial office of the mass media (editor-in-chief) and journalists (authors), i.e.:
388.0.1. for disclosing information, the disclosure of which is prohibited by law;
388.0.2. for not controlling the preparation of materials published in the press in accordance with the requirements of the Law of the Republic of Azerbaijan on Mass Media;
388.0.3. for disseminating information without indicating its source, except in cases established by the Law of the Republic of Azerbaijan “On Mass Media”;
388.0.4. for producing or distributing mass media products without reference information, or intentional misrepresentation of reference information -
Natural persons shall be fined in the amount of two hundred to three hundred manats, officials in the amount of five hundred to seven hundred manats, legal entities in the amount of two thousand to three thousand five hundred manats.
It is worrying that the individuals and institutions that oversee the government’s legal policy do not pay attention to this issue, which is a violation of constitutional law, and continue to transfer state powers to non-governmental organizations.
Article 6 of the Constitution states: “No part of the Azerbaijani people, no social group or organization, no individual may usurp the authority to exercise the power”
Article 7 of the Constitution states:
III. State power in the Republic of Azerbaijan shall be based on the principle of separation of powers:
• legislative power shall be exercised by the Milli Majlis of the Republic of Azerbaijan;
• executive power shall be vested in the President of the Republic of Azerbaijan;
• judicial power shall be exercised by the courts of the Republic of Azerbaijan.
Article 25 of the Constitution states: 
“III. The State shall guarantee the equality of rights and freedoms to everyone, irrespective of race, ethnicity, religion, language, sex, origin, property status, occupation, beliefs or affiliation with political parties, trade union organizations or other public associations. Restrictions of rights and freedoms on the grounds of race, ethnicity, religion, language, sex, origin, beliefs, or political or social affiliation are prohibited.”
However, in practice, there is a legal inequality between an NGO that establishes a media outlet and an NGO (the Press Council) that imposes a fine on it. One NGO was given the right to draw up a protocol of administrative fines, and the other was obliged to comply with the penalty imposed by that NGO.
Unfortunately, during this period, the Press Council did not raise its voice when imposing duties on it that were not in its Statute and did not say that these duties did not correspond to its mission or the “2. PURPOSE AND OBJECTIVE OF THE ACTIVITY OF THE COUNCIL” specified in the Statute.

This legal embarrassment must be understood and corrected immediately. The Press Council is not a state body or a ministry, but a self-regulatory body. Its powers are within the framework of the Statute adopted by its members and cannot go beyond it. Any decision or protocol addressed to non-members is an abuse of power. Assigning it to perform administrative duties is an illegal "misappropriation" of power.

27 Haziran 2020 Cumartesi

QHT necə inzibati cəza protokolu tərtib edə bilər? – Bu biabırçılıq aradan qaldırılmalıdır

2020-ci ilin aprel ayında Milli Məclisin rəsmi internet səhifəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinə dəyişikliyi nəzərdə tutan qanun layihəsi yerləşdiridi. 

İlk oxunuşdan keçmiş layihəyə əsasən, dövlət dili normalarının kütləvi informasiya vasitələrində, internet informasiya resurslarında və reklam daşıyıcılarında pozulmasına görə inzibati cəza – cərimələr müəyyən edilirdi. Fiziki şəxslərin 100 manatdan 200 manatadək, vəzifəli şəxslərin 300 manatdan 400 manatadək, hüquqi şəxslərin 500 manatdan 1000 manatadək məbləğdə cərimələnməsi nəzərdə tutulurdu.

Bu layihənin bir neçə aspektdən hüquqazidd olduğu və nədən qəbul edilməməli olduğuna dair bir yazı ilə çıxış etdim. 

Əsaslandırmam belə idi: 

“Hüquqi baxımdan istənilən öhdəlik qanunda (legitimlik və sosial zərurət, balanslılıq şərtləri çərçivəsində) müəyyən ediləndən sonra məsuliyyət nəzərdə tutula bilər. Dövlət dili ilə bağlı məsuliyyəti nəzərdə tutan qanun isəDövlət dili haqqında” qanundur. Onun 19-cu maddəsində məsuliyyət nəzərdə tutulub. Lakin məsuliyyətin subyektini İnzibati Xətalar Məcəlləsi yox, qanun özü müəyyən etməlidir, edib də.
Dövlət dili haqqında” qanunun doqquz maddəsi (4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 və 12-ci maddələr) dövlət dilinin işlənməsinin zəruri olduğu sahələri göstərib. Qanunun həmin maddələrinə əsasən, rəsmi mərasimlərdə; təhsil sahəsində; televiziya və radio yayımlarında; xidmət sahələrində, reklam və elanlarda; xüsusi adlarda; coğrafi obyektlərin adlarında; hüquq mühafizə orqanlarında, Silahlı Qüvvələrdə, notariat fəaliyyətində, inzibati icraatda, məhkəmə icraatında və inzibati xətalar üzrə icraatda; beynəlxalq yazışmalarda dövlət dlinin işlənməsi zəruridir, eyni zamanda inzibati ərazi bölgüsü ilə əlaqədar dövlət dilindən istifadə olunmalıdır.
Deməli, İnzibati Xətalar Məcəlləsindəki məsuliyyət bu çərçivə ilə məhdudlaşmalıdır. Amma məcəlləyə dəyişikliyi nəzərdə tutan layihədə həmin sahələrin birindən – reklam sahəsindən savayı heç birinə toxunulmur, üstəlik, layihə qanunda olmayan iki önəmli sahəni – kütləvi informasiya vasitələrini və interneti məsuliyyət çərçivəsinə salmağı planlaşdırır.
Diqqət etsək, görərik ki, Dövlət dili haqqında” qanunda (6-cı maddə) kütləvi informasiya vasitələrindən yalnız televiziya və radiolar üçün məsuliyyət nəzərdə tutulub. (Əslində bu da mübahisəlidir, qanun yalnız dövlətin təsis etdiyi və maliyyələşdirdiyi televiziya və radiolarla məhdudlaşmalı idi).
Deməli, geniş şəkildə kütləvi informasiya vasitələri və internet resursları üçün məsuliyyətin müəyyən edilməsi mümkün deyil və buna hüquqi əsas yoxdur.
Dövlət dili normalarının pozulmasına görə bütövlükdə kütləvi informasiya vasitələri və internet resursları üçün inzibati cəzanın müəyyən edilməsi Azərbaycanın qoşulduğu beynəlxalq sənədlərə, o cümlədən Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 10-cu maddəsinə də ziddir.”

8 may 2020-ci il tarixində Milli Məclisin plenar iclası haqqında dərc olunan materialda bəlli oldu ki, sadəcə İXM-yə olan dəyişiklik deyil, sahəvi bir sıra qanunlara dəyişiklik olub və müzakirə edilərək qəbul edilib:

“"İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında", "Kütləvi informasiya vasitələri haqqında", "Televiziya və radio yayımı haqqında", "Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında" və "İctimai televiziya və radio yayımı haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunlarında dəyişiklik edilməsi barədə (üçüncü oxunuş) İnsan hüquqları komitəsinin sədri Zahid Oruc məlumat verdi. 
Bildirdi ki, dəyişiklik zərurəti Azərbaycanın dövlət dilinin tətbiqinə nəzarətin və dil normalarının qorunmasının təmin edilməsi vacibliyindən irəli gəlir. Qeyd olundu ki, qanun layihəsinin ictimai müzakirəsi də keçirilib və bir sıra məsələlərə aydınlıq gətirilib. 
Müzakirələr zamanı millət vəkilləri Siyavuş Novruzov, Nizami Cəfərov və Qüdrət Həsənquliyevin fikirləri dinlənildi və qanun layihəsi  səsə qoyularaq təsdiqləndi.”

Müzakirə edilən və qəbul edilən dəyişikliyin mətni Milli Məclisin stenoqramlarının vaxtında sayta yerlşdirilmədi səbəbindən bəlli olmadı. Lakin 23 iyun 2020-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi saytında bu qanunların qüvvvəyə minməsini göstərən sənədlər yayıldı. Məlum oldu ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinə əlavə edilən yeni 533-1-ci maddədən layihədə olan internet informasiya resurslarında - sözü çıxarılıb, lakin kütləvi informasiya vasitələri saxlanılıb: 

Maddə 533-1. Kütləvi informasiya vasitələrində və reklam daşıyıcılarında dövlət dili normalarının pozulması
Kütləvi informasiya vasitələrində və reklam daşıyıcılarında dövlət dili normalarının pozulmasına görə- fiziki şəxslər yüz manatdan iki yüz manatadək məbləğdə, vəzifəli şəxslər üç yüz manatdan dörd yüz manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər beş yüz manatdan min manatadək məbləğdə cərimə edilir.”.

23 iyun 2020-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi saytında daha bir sənədin - Fərmanın qəbul edildiyi görülür. Bu, Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2020-ci il 8 may tarixli 94-VIQD nömrəli Qanununun tətbiqi və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2017-ci il 3 may tarixli 1361 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Rayon (şəhər) məhkəmələrinin baxdığı inzibati xətalar haqqında işlər üzrə protokol tərtib etmək səlahiyyəti olan vəzifəli şəxslərin Siyahısı”nda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanıdır. 
Fərmana əsasən,  Prezidentinin 2020-ci il 1 may tarixli 1013 nömrəli Fərmanı) ilə təsdiq edilmiş “Rayon (şəhər) məhkəmələrinin baxdığı inzibati xətalar haqqında işlər üzrə protokol tərtib etmək səlahiyyəti olan vəzifəli şəxslərin Siyahısı”na aşağıdakı məzmunda 60-1-ci hissə əlavə edilir:
60-1. Məcəllənin 533-1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş inzibati xətalar haqqında işlər üzrə protokol:
60-1.1. teleradio yayımlarına münasibətdə inzibati xətanı aşkar etmiş Azərbaycan Respublikasının Milli Televiziya və Radio Şurası adından – bu Siyahının 29.1-ci bəndində nəzərdə tutulan vəzifəli şəxslər;
60-1.2. digər kütləvi informasiya vasitələrinə münasibətdə inzibati xətanı aşkar etmiş Azərbaycan Mətbuat Şurası adından – bu Siyahının 31.2.2-ci yarımbəndində nəzərdə tutulan vəzifəli şəxslər;

Fərmana əsasən dövlət dili normalarını pozan kütləvi informasiya vasitələrinin jurnalistləri, vəzifəli şəxsləri və KİV orqanları haqqında inzibati protokolu Azərbaycan Mətbuat Şurası adından – Şuranın sədri, onun müavini, Naxçıvan Mətbuat Şurasının sədri tərtib edəcək. 

Milli Televiziya və Radio Şurası kolegial dövlət qurumu olduğundan onun teleradio sahəsinə dair  inzibati xətalarla bağlı müəyyən səlahiyyətlərinin olması təbiidir. 

Lakin diqqət çəkən 60-1.2-ci bənddə göstərilən Azərbaycan Mətbuat Şurasıdır. Mətbuat Şurası təşkilati-hüquqi formasına görə qeyri-hökumət təşkilatıdır.Onun Nizamnaməsinin 1-ci bəndində göstərilir: 
1.1. Azərbaycan Mətbuat Şurası (bundan sonra «Şura» adlandırılacaq) bu Nizamnamədə müəyyən olunmuş məqsədlərə nail olmaq üçün yaradılmış könüllü, özünüidarəedən, gəlir əldə etməyi fəaliyyətinin əsas məqsədi kimi nəzərdə tutmayan qeyri-hökümət təşkilatıdır.”
 Təsisçiləri  əsasən jurnalistlərdir. Nizamnaməsinin 3.2-ci bəndinə əsasən  “Azərbaycan Respublikasının ərazisində fəaliyyət göstərən mətbu nəşrlərin təsisçiləri və hüquqi şəxs olan redaksiyaları, informasiya agentlikləri, jurnalist birlikləri və Şuranın Nizamnaməsinin tələblərini  qəbul edən fiziki şəxslər Şuranın üzvü ola bilərlər”.
 İctimai qurum olduğundan onun nə dövlət qurumu kimi nə də müvafiq icra hakimiyyəti orqanı kimi inzibati səlahiyyət alması hüquqi baxımdan mümkün deyil.

 Artıq 3-cü dəfədir ki, Prezident Fərmanarında Mətbuat Şurasını inzibati orqan kimi “görür” və “müvafiq icra hakimiyyəti orqanı” yerində jurnalisti, vəzifəli şəxsləri, KİV-i  cəzalandırma vəzifəsi yükləyir. 

İlk dəfə 6 mart 2009-cu il tarixli 774-IIIQD nömrəli Azərbaycan Respublikası Qanunu ilə Kütləvi informasiya vasitələrinə xitam verilməsini nəzərdə tutan KİV haqqında Qanunun 19-cu maddəsinə əlavə edildi. Bu əlavə ilə bəzi qurumların KİV-in fəaliyyətini dayandırma və ya xitam vermə məqsədi ilə məhkəməyə müraciət etmə hüququ tanındı. Prezidentin Fərmanı ilə  dövri mətbu nəşirlərin istehsalına və yayımına xitam verilməsi barədə məhkəmə qarşısında iddia qaldırmalı olan müvafiq icra hakimiyyəti orqanı”nın səlahiyyətləri müəyyən maddələr üzrə  Azərbaycan Mətbuat Şurasına verildi. 

Həmin sənədlə əlavə olaraq, KİV haqqında Qanunun 29-cu maddəsində “Dövri mətbu nəşrlərin, o cümlədən dövlət qeydiyyatına alınmaqdan azad edilən nəşrlərin pulsuz məcburi nüsxələri, tirajın ilk buraxılışı hazırlanan kimi nəşriyyat tərəfindən  müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilən qurum kimi  Mətbuat Şurasına məcburi göndərilməsi” nəzərdə tutuldu. 

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən Mətbuat Şurasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanı kimi göstərilməsi ikinci dəfə 3 may 2017-ci ildə nəzərdə tutulub. İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 388-ci maddəsində nəzərdə tutulan əməllərə görə cəzalandırmaq üçün protokolları tərtib etmə  səlahiyyəti də  Mətbuat Şurasına verib. Mətbuat Şurasının inzibati protokol tərtib etdiyi hallar bunlardır:

Maddə 388. Kütləvi informasiya azadlığından və jurnalist hüququndan sui-istifadə etmə

388.0. Kütləvi informasiya vasitəsinin redaksiyası (məsul redaktoru) və jurnalistlər (müəlliflər) tərəfindən kütləvi informasiya azadlığından və jurnalist hüquqlarından sui-istifadə etməyə görə, yəni:
388.0.1. açıqlanması qanunla qadağan edilən məlumatları açıqlamağa;
388.0.2. mətbu nəşrdə çap olunan materialların Kütləvi informasiya vasitələri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun tələblərinə uyğun hazırlanmasına nəzarət etməməyə;
388.0.3. Kütləvi informasiya vasitələri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş hallardan başqa informasiyanı onun mənbəyini göstərmədən yaymağa;
388.0.4. istinad məlumatları göstərilməyən kütləvi informasiya vasitələri məhsullarını istehsal etməyə və ya yaymağa, yaxud istinad məlumatlarını qəsdən yanlış göstərməyə görə-
fiziki şəxslər iki yüz manatdan üç yüz manatadək məbləğdə, vəzifəli şəxslər beş yüz manatdan yeddi yüz manatadək məbləğdə, hüquqi şəxslər iki min manatdan üç min beş yüz manatadək məbləğdə cərimə edilir.

Naraharedici haldır ki, hökumətin hüquq siyasətinə nəzarət edən şəxslər və qurumlar konstitusiyon hüquq pozuntusu olan bu məsələyə diqqət etmir, dövlət səlahiyyətlərini qeyri-hökumət təşkilatına yükləməyə davam edir. 
Konstitusiyanın 6-cı maddəsində bildirilir: “Azərbaycan xalqının heç bir hissəsi, sosial qrup, təşkilat və ya heç bir şəxs hakimiyyətin həyata keçirilməsi səlahiyyətini mənimsəyə bilməz”.

Konstitusiyanın 7-ci maddəsində isə göstərilib: 
“III. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi əsasında təşkil edilir:
- qanunvericilik hakimiyyətini Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi həyata keçirir;
- icra hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə mənsubdur;
- məhkəmə hakimiyyətini Azərbaycan Respublikasının məhkəmələri həyata keçirir.

Konstitusiyanın 25-ci maddəsi deyir:
“III. Dövlət, irqindən, etnik mənsubiyyətindən, dinindən, dilindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən, əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqlarına və digər ictimai birliklərə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat verir.”
Halbuki hazırda praktikada bir mətbu orqan təsis edən QHT ilə, ona cərimə tətbiq edən QHT (Mətbuat Şurası) arasında hüquqi bərabərsizlik yaradılıb. Bir QHT-yə inzibati cərimə protokolu tərtib etmə hüququ verilib, digərinə o QHT-nin verdiyi cəzaya əməl etmə öhdəliyi yüklənib. 

Təəssüf ki, bu dövrdə Mətbuat Şurası da öz Nizamnaməsində olmayan vəzifələri qanunla on yüklədikdə səsi çıxmayıb, bu vəzifələrin onun nə misyasına nə də nizamnaməsində göstərilən “2.ŞURANIN FƏALİYYƏTİNİN MƏQSƏDİ VƏ PREDMETİ”-nə uyğun olmadığını dilə gətirməyib.


Bu hüquqi biabırçılıq dərhal dərk edilməli və düzəldilməlidir. Mətbuat Şurası dövlət qurumu, nazirlik deyil, özünü tənzimləyici qurumdur. Onun səlahiyyətləri üzvlərinin qəbul etdiyi Nizamnaməsi çərçivəsindədir və ondan kənara çıxa bilməz. Onun üzvü olmayanlara yönələn hər hansı qərar, protokol qəbul etməsi, səlahiyyətlərini aşmaqdır. Ona İnzibati vəzifələrin icrasının yüklənməsi isə hakimiyyət səlahiyyətini hüquqazidd “mənimsəmə”dir. 

9 Mayıs 2020 Cumartesi

İranla Azərbaycan arasında “Xudafərin müəmması”

Araz çayı üzərində tikilən su elektrik stansiyası və hidroqovşaq milli maraqlarımıza ziddir.


Son günlər Azərbaycanla İran arasında Araz çayı üzərində Xudafərinvə “Qız Qalası” hidroqovşaqlarının və su elektrik stansiyalarının tikintisi gündəmdədir. Mövzu ətrafında müzakirələr davam edir və körpü keçidin hazırda torpaqlarımızı işğalda saxlayan işğalçı Ermənistan tərəfindən istifadəsi, bir sözlə, İranın ölkəmizin mənafelərinə zidd davranışlarına münasibət birmənalı deyil. 
Bu müzakirələrdə fikir bilirənlərin bir hissəsi, xüsusilə iki ölkə arasında 2016-cı ildə bağlanan Sazişin bəzi məqamlarını önə çəkənlər bütövlükdə olaya qiymət verməkdən çəkinirlər. Onların, sadəcə, Sazişdə yazılan bəzi pozitiv məqamları vurğulaması bəzi ciddi məqamların araşdırılmasını zəruri edir. 

Nədir zəruri məqamlar?

Azərbaycan hökuməti məntiqi baxımdan faktiki nəzarət edə bilmədiyi ərazidə erməni işğalçıları tərəfindən də istifadə edilə biləcəyi reallığını nəzərə alaraq, İranın hər hansı tikinti aparmasına razılıq verməməli, özü də həmin layihəyə investisiya qoymamamlı, investisya qoyuluşuna ortaq olmamalı, vəsait verməməli idi. Çünki Azərbaycan həmin ərazidəki mövcud su anbarına və elektrik stansiyasına, onun tərkib hissəsi olan nəzarət keçid körpüsünə faktiki nəzarət edə və ondan birbaşa istifadə edə bilmir. 

Bura investisiyanın yatırılması yalnız o ərazini istifadə edənlərə, tam olaraq İrana və ərazilərimizi faktiki işğalda saxlayan Ermənistana sərf edir. 

İran Azərbaycan arasında bu layihəni dəstəkləyən Sazişdə BMT-nin qətnamələrinin vurğulanması İranın Azərbaycanı razı salması üçün tələdən başqa bir şey deyil. Çünki bu gün biz İrana qarşı həmin ərazilərin və onun üzərində anbara nəzarət üçün tikilən keçid körpüsünün erməni işğalçıları ilə birgə istifadə etməsinə faktiki etiraz da edə bilmərik. Özümüz icazə vermişik və öz imzamızla onun müdafiəsini və istifadəsini işğalın sonunadək təktərəfli İrana vermişik. İran da Azərbaycanı, habelə Sazişin bəzi şərtlərini vecinə almadan erməni işğalçılarına bu anbara nəzarət keçid körpüsü üzərindən  tırlarla mal və silah daşıya biləcək və daşıdığı da istisna deyil.

Ölkəmizin maraqlarına ziddir…

Bu layihənin reallaşmasına tikintisi başa çatıb, istismara verilməsindən illər sonra icazə verilməsi kimi arqumentlərə diqqət etdikdə bunun birmənalı ölkəmizin mənafelərinə zidd olduğu görünür.

Araz çayı üzərində Xudafərin” və ”Qız Qalası” hidroqovşaqlarının, həmçinin su elektrik stansiyalarının tikintisi 1998-ci il Prezident seçkiləri öncəsi gündəmə gəldiyində o zamankı Prezident H. Əliyev buna sərt etiraz etmiş, yolverilməz olduğunu bildirmişdi. H. Əliyev haqlı idi. Azərbaycanla İran arasında olan Araz çayından və hər iki tərəfin ortaq istifadəsində olan çay yatağından yalnız hər iki tərəfin razılığı və mənafeləri təmin edilərək istifadə edilə bilərdi. Azərbaycanın əraziləri beynəlxalq hüquqa zidd olaraq işğalda olduğundan bizim bu ərazidən faydlanmaq imkanımız yox idi və orada baş verən istənilən layihə, sadəcə, təktərəfli İrana, habelə əraziləri faktiki işğal edib, nəzarətində və istifadəsində saxlayan Ermənistana xidmət edəcəkdi. Üstəlik, yan infrastrukturdan Ermənistan işğalçılarının istifadəsini önləmə imkanımız olmayacaqdı. 

Qeyd: Google earth proqramının müxtəlif görüntüləri ilə faktları təqdim edərək, Azərbaycanın mənafelərinə, suverenliyinə necə qəsd edildiyini göstərməyə çalışacağam. 


İran tikib, sonra Saziş bağlayıb

Aşağıdakı şəkildə məhz 1998-ci il və ondan sonrakı 3 ilin görüntülərini təqdim edirəm. Bu dövrdə ərazidə Azərbaycanın etirazından sonra hər hansı fəaliyyət olmayıb.  
 Amma sonradan görüntülər sürətlə dəyişib. “Google”un 31 dekabr 2006-cı ildəki görüntüsündən  görürük ki, İran Azərbaycanla razılaşmadan ərazidə tikintini başlayıb və hətta beton divarların tikintisini başa çatdırıb.

Növbəti görüntümüz 2008-ci ilin sonunda qeydə alınıb. 2 il sonrakı görüntülərdən məlum olur ki, İran “Xurafərin” su elektrik stansiyasının su anbarının tikintisini tam başa çatdırıb, Araz çayının önünü kəsib, anbarı tam su ilə doldurub və Azərbaycanın bu şəkildəki təxmini hesablama ilə 1300 hektardan çox ərazisini də su altında qoyaraq prossesi yekunlaşdırıb.
 
Bu görüntü “google” tərəfindən 31 dekabr 2008-ci ildə qeydə alınıb.

İranın bu hərəkəti, tərəflərin ortaq istifadə etmə hüququ olduğu ərazilərin təkbaşına istifadəsi Azərbaycanın beynəlxalq hüquqdan doğan haqqarama hüququnu gündəmə gətirməsinə səbəb olurdu. 2006-2008-ci illərin İrana qarşı BMT-nin, AB-nin, ABŞ-ın sanksiyalarını düşündükdə bu İrana yönəlik hüquqi addımlar atılmasına səbəb (və ya bəhanə) ola bilərdi. 

Yaddaşı təzələmək üçün xatırladım ki, bu o dönəmdir ki, Eynulla  Fətullayev 30 mart 2007-ci ildəRealnıy Azərbaycan” “Əliyevlər müharibəyə gedir” (rusca: Алиевы идут на войну”) başlıqlı məqalə dərc etdi.  Məqalədə “ABŞ İrana hücum edərsə İran Azərbaycanın strateji nöqtələrini hədəf alacaq” - yazdığına və müəyyən yerləri saydığına görə terrorizmi təbliğə görə 6 may 2007-ci ildə Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin (MTN) istintaq idarəsi tərəfindən məqalənin dərci ilə bağlı Cinayət Məcəlləsinin 214.1-ci maddəsinə (terrorçuluq və ya terrorun törədiləcəyi ilə hədələmə) əsasən cinayət istintaqına başladı. 30 oktyabr 2007-ci ildə Ağır cinayətlərə dair işlər üzrə məhkəmə Fətullayevi bütün ittihamlar üzrə təqsirli bildi və terrorla hədələməyə görə  8 il azadlıqdan məhrumetmə cəzası  ilə cəzalandırdı. (Qeyd: 22 aprel 2010-cu ildə AİHM-i Fətullayevin hüquqlarının pozulduğuna qərar verdi)

Bunu vurğulamaqda məqsədim, o dönəmin münasibətlərini və İranın hədəf olmasını aydın göstərməkdir. Yəni İran zatən beynəlxalq qısqaca alındığı bir vaxtda təktərəfli hərəkət etməsi və ölkəmizin icazəsi olmadan əraziləri istifadə etməsi, buna görə Azərbaycanın bu məsələni ciddi gündəmə gətirməsi halında əlavə problemlər yaşayacağını istisna etmirdi. Buna görə də tikib bitirdiyi və hətta şəkildən göründüyü kimi istifadə etdiyi layihənin hüquqi rəsmiləşdirilməsini etmək üçün Azərbaycanı razı salması zəruri idi. Baxmayaraq ki, tikintisinə zamanında Azərbaycan razılıq verməmişdi.


15 iyun 2014-cü ildə “google” tərəfindən qeydə alınmış görüntü

Sadəcə, kağız üzərində anlaşma…

İrana lazım olan fürsət 2016-cı ildə yarandı. 2016-cı il fevralda nə baş verdisə, Heydər Əliyevin qəti etiraz edib, tikintisinə icazə vermədiyi, onun ölümünə qədər də ərazidə hər hansı tikintiyə başlamayan İran sonradan Azərbaycanın mövqeyini saya salmadan başlayıb, yekunlaşdırdığı və illərlə istifadə etdiyi layihənin beynəlxalq hüquq baxımından problemsiz hala gətirmək məqsədi ilə Azərbaycan tərəfini razı saldı və sadəcə kağız üzərində prosesə qoşdu. 
23 fevral 2016-cı ildə Prezident İlham Əliyevin № 1803 saylı Sərəncamı ilə İqtisadiyyat naziri Şahin Abdulla oğlu Mustafayevə Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə İran İslam Respublikası Hökuməti arasında Araz çayı üzərində “Xudafərin” və “Qız Qalası” hidroqovşaqların və su elektrik stansiyalarının tikintisinin davam etdirilməsi, istismarı, energetika və su ehtiyatlarından istifadə sahəsində əməkdaşlıq haqqında Sazişi imzalamaq səlahiyyəti verdi. Həmin gün Saziş imzalandı və 14 iyun 2016-cı ildə Saziş Milli Məclisdə 99 nəfərin lehinə səs verməsi ilə (əleyhinə və bitərəf olmadan) rəsmiləşdirildi.  

2016-da nə baş verdi ki, Azərbaycanın mövqeyi dəyişdi?

Parlamentdə bu məsələnin müzakirəsi zamanı Spikerin təqdimatından sonra heç bir deputat bu görüntüləri dilə gətirmədi, eyni zamanda heç kim sorğulamadı ki, 1998-ci ildə H. Əliyevin razılıq verməməsindən sonra nə dəyişdi? Razılıq verilməməsinə rəğmən, Azərbaycana, onun hökumətinin mövqeyinə hörmət göstərməyən və özbaşına tikinti başlayıb, bitirən İranın layihəsini nədən rəsmiləşdirirk? Nədən bizə hörmət göstərməyib təktərəfli tikdiyi layihəyə, onun xərclərinə ortaq olur, bizim razılığımız olmadan su altında buraxdığı ərazilərimizin haqqını həmin tikintinin xərcləri ilə kompensasiya etdiririk?  

Yuxarıda “2016-da nə baş verdisə, Azərbaycanın mövqeyi dəyişdi”, - deyə sorğulamışdım. Bəlkə, də bu sualın cavabını 2016-cı ildə bu Sazişin rəsmiləşdirilməsindən 1 ay sonra Azərbaycanda Konstitusiya dəyişikliyi referendumuna qərar verilməsində və hakimiyyətdə yeni yapılanmanın baş verməsində axtarmaq lazımdır. 

Günümüzdə ərazilərin son görüntüləri bu layihənin bizim mənafelərimizə xidmət etmədiyini aydın göstərir. Xüdafərin körpüsünü qarşısında xarabaya çevrilmiş kəndlərimiz əslində hər şeyi deyir.



Ələsgər Məmmədli

26 Aralık 2019 Perşembe

11 Aralık 2019 Çarşamba

APA TV-də Erkin Qədirli ilə seçki hüququ və növbədənkənar parlament seçkilərini dəyərləndirdik.


Məhkumluq maneədirmi?

Məhkumluq maneədirmi? 

Növbədənkənar parlament seçkisinə start veriləndən sonra mübahisə yaradan məsələlərdən biri ağır cinayətdə suçlanaraq həbsdə yatmış, məhkumluğu qalan siyasətçilərin namizədliyidir. Hüquqşünas Ələsgər Məmmədli özünün “Facebook” səhifəsində yazır ki, konstitusiyaya 2016-cı il referendumunda edilmiş yeniliklər fonunda şəxsin namizəd olmaq hüququnu məhdudlaşdırmaq yolverilməzdir: “Ana qanunun 85-ci maddəsində seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik hər bir vətəndaşın qanunla müəyyən edilmiş qaydada Milli Məclisin deputatı seçilə biləcəyi qeyd olunur. “Seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik” norması konstitusiyaya 2016-cı ildə əlavə edilib. Bəs seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik olmağı necə müəyyən etməliyik? Konstitusiyada bir hüquqdan bəhs edilirsə, həmin hüququ tənzimləyən normaya baxmaq zəruridir. Ana qanunda olan hüququ və onun məhdudiyyətini aşağı normada, məsələn, Seçki Məcəlləsində axtarmaq legitim yanaşma deyil. Konstitusiyanın 56-cı maddəsinin birinci hissəsi seçki hüququnu, ikinci və üçüncü hissələri məhdudiyyətləri göstərir. Qeyd olunur ki, Azərbaycan vətəndaşlarının dövlət orqanlarına seçmək və seçilmək, habelə referendumda iştirak etmək hüququ var.
“Məhkəmənin qərarı ilə fəaliyyət qabiliyyətsizliyi təsdiq olunmuş şəxslərin seçkilərdə, habelə referendumda iştirak etmək hüququ yoxdur” norması isə ağır və ya xüsusilə ağır cinayətdə məhkum olumuşlara dair bir məhdudiyyət nəzərdə tutmur.
Üçüncü hissədə hərbi qulluqçuların, hakimlərin, dövlət məmurlarının, din xadimlərinin, məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş hökmü ilə azadlıqdan məhrum edilmiş şəxslərin seçilmək hüququnun qanunla məhdudlaşdırıla biləcəyi qeyd edilir. Azadlıqdan mərhum edilmiş şəxs deyəndə seçki zamanı həbsdə olan şəxslər nəzərdə tutulur. Belə olan halda Seçki Məcəlləsində nəzərdə tutulan ağır və xüsusilə ağır cinayətdə məhkum olunmuş və cəzasını çəkmiş şəxslərin seçkiyə girişinə məhdudiyyət qoymaq konstitusiyaya, xüsusilə ana qanuna 2016-cı il referendumdan sonra gətirilən normaya ziddir.
İnsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təminatını tənzimləyən 71-ci maddənin doqquzuncu hissəsi də bu arqumenti açıq şəkildə dəstəkləyir. “Hər kəs qanunla qadağan olunmayan hərəkətləri edə bilər və heç kəs qanunla nəzərdə tutulmayan hərəkətləri etməyə məcbur edilə bilməz”.
Burada “qanunla” dedikdə həm də qanunların legitim əsaslarla formalaşmış qanunlar olması nəzərdə tutulur. 71-ci maddənin birinci hissəsinə görə, konstitusiyada təsbit edilmiş insan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını gözləmək və qorumaq qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının borcudur”.
Novator.az bildirir ki, Cinayət Məcəlləsinin 83-cü maddəsinə əsasən, cinayət törətməyə görə məhkum edilmiş şəxs məhkəmənin ittiham hökmü qanuni qüvvəyə mindiyi gündən məhkumluğun götürüldüyü və ya ödənildiyi günə qədər məhkum olunmuş hesab edilir.
Şərti məhkum edilmiş şəxslər sınaq müddəti başa çatdıqda; azadlıqdan məhrum etməyə nisbətən daha yüngül cəzaya məhkum edilmiş şəxslər cəzanı çəkib qurtardıqları gündən 1 il keçdikdə məhkumluğu ödəmiş hesab edilir.
Digər hallarda bu müddətlər qoyulub:
böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayət törətməyə görə azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş şəxslər – cəzanı çəkib qurtardıqları gündən 1 il keçdikdə;
az ağır cinayət törətməyə görə azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş şəxslər – cəzanı çəkib qurtardıqları gündən 2 il keçdikdə;
ağır cinayət törətməyə görə azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş şəxslər – cəzanı çəkib qurtardıqları gündən 6 il keçdikdə;
xüsusilə ağır cinayət törətməyə görə məhkum edilmiş şəxslər – cəzanı çəkib qurtardıqları gündən 8 il keçdikdə.
Məhkum edilmiş şəxs vaxtından əvvəl cəza çəkməkdən azad edildikdə və yaxud cəzanın çəkilməmiş hissəsi daha yüngül cəza növü ilə əvəz edildikdə məhkumluğun ödənilməsi müddəti əsas və əlavə cəzanı çəkməkdən azad edildiyi vaxtdan hesablanır.
Şəxs cəzanı çəkib qurtardıqdan sonra nümunəvi davranışı ilə islah olunduğunu sübut edərsə, məhkəmə həmin şəxsin vəsatəti əsasında məhkumluğu vaxtından əvvəl onun üzərindən götürə bilər.
Məhkumluğun ödənilməsi və ya götürülməsi məhkumluqla bağlı olan bütün hüquqi nəticələri ləğv edir.



https://novator.az/2019/12/10/məhkumluq-maneədirmi/